“Campus Drie Eiken gaat 24/7 leven”

Een sporthal, een nieuw restaurant, meer koten en studio’s: het resultaat van een samenwerking tussen XIOR Student Housing, LIFE en UAntwerpen, waardoor Campus Drie Eiken een bruisende plek zal worden. De vergunning is binnen, in december 2022 starten de werkzaamheden, binnen twee jaar heeft de campus een nieuw levendig hart.

De Universiteit Antwerpen investeerde de voorbije jaren reeds fors in Campus Drie Eiken in Wilrijk. Er kwamen twee nieuwe gebouwen met voornamelijk leslokalen, er werden onderzoekslabo’s vernieuwd, de grote aula op de campus kreeg een nieuw jasje en onderzoekscentrum Vaccinopolis verrees er. Qua onderwijs- en onderzoeksinfrastructuur zit het vandaag snor op de campus, thuishaven voor zowat 10 000 studenten, onderzoekers en medewerkers.

Maar een campus heeft meer nodig. “Studentenrestaurant Komida barst uit haar voegen, we missen degelijke sportinfrastructuur, de studentenkamers uit de jaren 70 zijn aan vernieuwing toe”, legt rector Herman Van Goethem uit. “De campus mist ook een centrum, een bruisend hart.”

Koten met sociale huurprijs

In een werkgroep bogen studenten, faculteiten en centrale diensten zich over de vraag welke faciliteiten er op de campus moesten komen. UAntwerpen zocht vervolgens een externe partner die de campus kon ontwikkelen via het systeem van erfpacht. “Als expliciete voorwaarde namen we op dat er minstens 120 studentenkamers met een sociale huurprijs zouden komen”, verduidelijkt Bart Heijnen, algemeen beheerder van UAntwerpen.

Die externe partner werd projectontwikkelaar LIFE, die een samenwerking aanging met Xior als langetermijn (eind)investeerder, eigenaar en operator. Samen met de architecten van POLO tekenden LIFE en Xior de plannen uit. Die situeren zich allemaal op de huidige parking 3. Door deze parking te bebouwen, worden de nieuwe functies binnen in de campus gecentraliseerd en zal het campushart worden versterkt. De drie gebouwen vormen een compositie van eenvoudige volumes, die gezamenlijk een levendig plein creëren in hun tussenruimte.

Resoluut klimaatadaptief

Het gaat om een toren met studentenkoten , een lage dwarsbouw waar studentenkamers, een grote fietsenstalling en kleinere commerciële activiteiten een plek vinden, en een groot volume dat zal dienstdoen als sporthal annex studentenrestaurant, waardoor 400 studenten extra aan tafel kunnen aanschuiven. Meerwaarde voor sportievelingen uit Wilrijk en omgeving: de sporthal zal ook door externen gebruikt kunnen worden.

UAntwerpen trekt voluit de kaart van de duurzaamheid en de energie-efficiëntie, en kiest er resoluut voor klimaatadaptief te bouwen. De nieuwe gebouwen worden bewust volledig op een bestaande parking ingeplant, zodat de groene ruimte niet verloren gaat. Het beperkt aantal bomen dat echt niet kon gered worden, wordt elders op de campus gecompenseerd.

Schoolvoorbeeld van campusontwikkeling

“Wij zijn enorm gelukkig dat we eindelijk van start kunnen gaan. De samenwerking met UAntwerpen en het enthousiasme van alle stakeholders is voor ons een erg mooi voorbeeld hoe de publieke en private sector elkaar kunnen versterken. Het resultaat zal een schoolvoorbeeld zijn van campusontwikkeling en een grote positieve impact hebben op de dagelijkse beleving van duizenden studenten en medewerkers van de universiteit,“ aldus Toon Haverals, Managing Partner van LIFE.be.

Jiri Nagels, Country Manager Belgium van Xior Student Housing: “We kijken er naar uit om zo’n 200 studenten een tweede thuis te kunnen geven. De studentenkamers zullen voldoen aan de eisen van de hedendaagse student en we dragen graag ons steentje bij om van Campus Drie Eiken een bruisende campus te maken.”

Ruimtelijke toekomstvisie

Het project voor de studentenhuisvesting en sporthal kadert binnen een ruimere opgave voor de gehele campus. UAntwerpen werkt aan een strategische ruimtelijke toekomstvisie, die richting geeft aan haar infrastructuurbeleid en pilootprojecten initieert, maar tegelijkertijd voldoende open is om zich aan te passen aan toekomstige ontwikkelingen of kansen. In een intense samenwerking met de stedenbouwkundigen van POLO en de landschapsarchitecten van Felixx wordt een punt op de horizon geplaatst. Vandaag worden de eerste stappen hiernaartoe gezet, verder bouwend op de unieke groene identiteit van de campus.

De voorbereidende werkzaamheden starten in december. Aannemer Cordeel zal tijdens de bouwwerkzaamheden rekening houden met de academische kalender: tijdens examenperiodes zal de geluidshinder beperkt worden. Einde 2024 moet het project gerealiseerd zijn. “Campus Drie Eiken zal dan een bruisend hart hebben en een campus zijn die 24/7 leeft”, besluit rector Van Goethem.

Universiteit Antwerpen geeft enkele delen van Campus Drie Eiken in erfpacht aan LIFE

Een sporthal, een nieuw restaurant, meer koten en studio’s: dat zijn de ingrediënten die van Campus Drie Eiken een bruisende plek zullen maken.

De Universiteit Antwerpen gaat voor de ontwikkeling van de campus in zee met projectontwikkelaar LIFE, die enkele zones in erfpacht krijgt.

De Universiteit Antwerpen investeerde de voorbije jaren fors in Campus Drie Eiken in Wilrijk. Er verrezen onder meer twee nieuwe gebouwen met voornamelijk leslokalen, en de onderzoekslabo’s in bestaande gebouwen werden volledig vernieuwd. Ook de grote aula op de campus steekt binnenkort in een nieuw kleedje.

“Die investeringen waren absoluut nodig”, legt rector Herman Van Goethem uit. “De campus is de thuishaven voor ongeveer 10 000 studenten, onderzoekers en medewerkers. Het aantal ‘bewoners’ nam de voorbije jaren toe. Qua onderwijs- en onderzoeksinfrastructuur staan we er vandaag goed voor, maar een campus heeft meer nodig. Studentenrestaurant komida kampt met capaciteitsgebrek, voor de sportvakken moeten onze studenten revalidatiewetenschappen zich telkens verplaatsen en de studentenhomes zijn aan vernieuwing toe.”

Betaalbare studentenkamers
Het ontbreekt Campus Drie Eiken ook aan een echt centrum, een ‘hart’. In een werkgroep bogen studenten, faculteiten en centrale diensten zich over de vraag welke faciliteiten er op de campus moesten komen. “Het was voor ons belangrijk dat alle gebruikers van de campus betrokken werden”, zegt algemeen beheerder Bart Heijnen. “Vervolgens gingen we op zoek naar een externe partner, die de campus via het systeem van erfpacht kan ontwikkelen. Als expliciete voorwaarde namen we op dat er minstens 120 studentenkamers voor 270 euro per maand moeten aangeboden worden.”

Het voorstel van projectontwikkelaar LIFE kon de universiteit het meest bekoren. LIFE heeft als campusontwikkelaar een erg ruime ervaring dankzij samenwerkingen met universiteiten en hogescholen in België, Nederland, Duitsland en Spanje. De ontwikkeling maakt deel uit van het kersverse gelanceerde XL Fund, dat een samenwerking is tussen Xior Student Housing NV (90%) en LIFE (10%).

“We streven in de eerste plaats naar een verdichting van het huidige campushart om de nodige voorzieningen te realiseren, de campus te laten herleven en de waardevolle groene omgeving te behouden en vrijwaren.” De focus ligt op het creëren van meer studentenkoten centraal op de campus en een nieuw sport -en vrijetijdscentrum waardoor een levendige 24/7-campus zal openbloeien. Ook het studentenrestaurant komida zal gerenoveerd en uitgebreid worden om studenten en personeel een plaats te geven om te eten, vergaderen en studeren.

  

Focus op studenten
Als creatieve ontwikkelaar zet LIFE de mens centraal in al haar ontwikkelingen en zet resoluut in op differentiatie, ziel en karakter. “We gaan resoluut voor meer levenskwaliteit en leggen de focus op een life cycle cost approach met een duurzaam energie-, materiaal- en ruimtegebruik ”, legt Toon Haverals, CEO van LIFE.be, uit. “We schenken steeds veel aandacht aan identiteit, een erg belangrijk woord voor studenten in volle ontwikkeling, niet enkel intellectueel, maar vooral in hun zoektocht naar hun zingeving en plaats in het leven. Dit zal resulteren in een grote diversiteit qua type studentenhuisvesting… Voor ieder wat wils.”

Er is ook ruimte voorzien voor ad hoc initiatieven van de studenten. “Een campus creëren is een organisch proces, studenten worden uitgedaagd om zelf hun campus te maken in een soort cocreatiemodel. Initiatieven zoals studentenevenementen maar ook pop-up barretjes, foodtrucks en moestuintjes zorgen voor meer activatie en ontmoetingen, maar creëren ook verbondenheid, ondernemerschap en betrokkenheid, met als eindresultaat een kwalitatieve aantrekkelijke publieke ruimte”, aldus Toon Haverals.

  

Nieuwe campus in 2023
De vergunning voor het project wordt eind dit jaar ingediend in de hoop de werken in 2021 te kunnen starten. In voorkomend geval zullen in het academiejaar 2022-2023 de eerste studenten ontvangen worden in de nieuwe studentenresidenties.

Tegen dan zal er hopelijk ook een plan op tafel liggen in samenwerking met de stad Antwerpen en De Lijn voor een betere verbinding met het openbaar vervoer en de bereikbaarheid van de campus.

Door in te zetten op een aantrekkelijke campus 2.0 voor en door de studenten maakt de Universiteit Antwerpen zich alvast klaar voor een sterke verdere groei in de komende decennia.

 

UAntwerpen geeft bomen een tweede leven

Plantenschep verplaatst 31 bomen die moeten wijken voor verbouwingen campus

Op 11 en 12 maart 2021 verplaatst UAntwerpen 31 bomen op Campus Drie Eiken. De elzen staan momenteel op een parking waar in het najaar een sporthal en studentenhuisvesting zullen verrijzen. Verspreid over de gehele campus krijgen de bomen een tweede leven. Met een gigantische plantenschep worden de bomen stuk voor stuk opnieuw geplant. 

De komende jaren ondergaat Campus Drie Eiken een heuse make-over. Zo wordt op parking 3 vanaf dit najaar ingezet op de bouw van nieuwe studentenvoorzieningen. Daarom moeten de bomen plaats maken voor de bouw van een nieuwe sporthal en studentenhuisvesting. De 31 elzen die er twee jaar geleden geplant werden, worden niet geveld of gerooid, maar krijgen een nieuw leven. Deze grootschalige verplanting is een complexe actie waarbij een specialiseerde machine, de plantenschep, een cruciale rol speelt.

Nieuwe bestemming 

De milieudienst van UAntwerpen, die de bomen twee jaar geleden liet planten, wou dit stukje groen niet verloren laten gaan. “We zijn blij dat de universiteit zal uitbreiden op een zone die reeds een bestaande verharding heeft, zoals parking 3. Het is altijd jammer wanneer groene gebieden plaats moeten ruimen voor nieuwe gebouwen”, zegt milieucoördinator Marleen Clerinx. 

Goed voor agroforestry

Een groot deel van de bomen krijgt een nieuwe bestemming op de weide waar de dieren van het Departement Diergeneeskunde grazen. Dit past in de evolutie naar 'agroforestry', waarbij meer en meer bomen op eenzelfde perceel gecombineerd worden met landbouwgewassen of veeteelt. Verder zullen enkele bomen geplaatst worden aan het oostelijke gedeelte van de campus, waar een aantal oude populieren staan.

Bomen plaatsen op een rechte lijn is belangrijk voor de vele vleermuizen

De rest van de elzen wordt geplaatst in de vorm van een lijntraject, op en rond de campus.“Bomen plaatsen op een rechte lijn is belangrijk voor de vele vleermuizen die insecten zoeken in nabijgelegen vijvers. De vleermuizen volgen een vaste vliegroute, waardoor de bomen niet zomaar door elkaar mogen staan”, klinkt het bij de coördinator. ​

Hoe verloopt dit? 

Met behulp van een gigantische plantenschep verplant landschapsaannemer Krinkels de bomen stuk voor stuk. De schep zelf is redelijk uniek, er bestaan er maar enkele van in ons land. Na het aanplanten van de bomen worden ze opnieuw gesnoeid om de verdamping van de bladeren te compenseren met de wortelreductie. De kluiten worden hierna verder ingewaterd en de grond rond de kluit wordt extra gemengd. 

Gebouw M en Gebouw O

UAntwerpen opende in september 2016 twee nieuwe gebouwen op Campus Drie Eiken. In het Gebouw O (Gouverneur Andries Kinsbergen) zijn onderwijsfaciliteiten voor de life sciences gehuisvest. Voor vaardigheidstrainingen van de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen en computerklassen moet je in Gebouw M zijn.

Gebouw M

Op Campus Drie Eiken in Wilrijk kwamen er twee nieuwe onderwijsgebouw: Gebouw O en M. In de gebouwen vinden acht auditoria, twee microscopiezalen, een practicumzaal, een bioruimte en een reprografie onderdak.

Meerdere faculteiten maken gebruik van het complex. Verder komt er op deze campus een studentenhome, al zal de realisatie nog enkele jaren op zich laten wachten.

Campus Drie Eiken kan nu met recht en reden de life sciencescampus genoemd worden. De campus, grenzend aan het Universitair Ziekenhuis, herbergt de farmaceutische, medische, biomedische en diergeneeskundige wetenschappen herbergen.

Kunst op de Campus in Gebouw M
In Gebouw M namen kinesisten in spe  hun intrek. Daarom stelt beeldhouwer Ludwig Vandevelde in zijn ontwerp het menselijk lichaam centraal.  

Ludwig Vandevelde behoort tot de top van de beeldhouwkunstenaars in Vlaanderen. Hij is docent aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent waar hij het beeldhouwdepartement coördineert. Hij behaalde een doctoraat in de kunsten.

Inhoud en techniek gaan in zijn werken hand in hand. De werken laten zich kenmerken door een filosofische visie gepaard met uitzonderlijk technisch knap houtsnijwerk. Zo organiseerde het Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen een retrospectieve tentoonstelling van zijn oeuvre.

Gebouw O Gebouw O (Gebouw Gouverneur Andries Kinsbergen)

Voor de gevel van Gebouw Gouverneur Andries Kinsbergen koos kunstenaar Perry Roberts voor foto's uit de 19e en 20e eeuw waarop alle leerlingen van een school, alle studenten van een hogeschool of universiteit, alle inwoners van een dorp of alle leden van een regiment te zien zijn. 

Gevel Gebouw Gouverneur Andries Kinsbergen door Perry Roberts

Spiegels worden vensters
Vandaag de dag worden dergelijke foto's niet meer zo vaak gemaakt. Iedereen heeft een camera op zak, maar nu is de lens meestal op onszelf gericht. De afbeelding op de gevel roept de stijl van die oude foto's weer op, maar dan met een inclusieve, democratische kijk op de ‘populatie’ van de universiteit: die omvat niet alleen het academisch personeel en de studenten, maar ook technici, administratief medewerkers en schoonmaakpersoneel.

Het is echter veel meer dan zomaar een afbeelding. Het beeld komt tot stand door talloze perforaties in metaal, waardoor de portretten echt fysiek deel uitmaken van het gebouw. Er wordt weleens gezegd dat onderwijs tot doel heeft om spiegels te veranderen in vensters, en in dit gebouw zien de geportretteerde mensen zichzelf weerspiegeld in de afbeelding, maar tegelijk laten de perforaties in het metaal de buitenwereld naar binnen kijken.                                                                                                       

Bio Perry Roberts
Perry Roberts studeerde in 1989 af als master in de Schone Kunsten aan het Goldsmiths College van de universiteit van Londen.

Hij woont in Antwerpen en heeft al uitgebreid zijn werk tentoongesteld in België en daarbuiten, zoals in: Museum Abteiberg Mönchengladbach; Rijsel, Culturele hoofdstad van Europa; de IKON Gallery in Birmingham (V.K.); de Royal Academy in Londen; The Drawing Center in New York; de Biënnale van Sydney, Australië; Muhka, Antwerpen; São Paulo, Brazilië; Marta Herford en Kunsthalle Wilhelmshaven, Duitsland. Zijn werk is opgenomen in diverse collecties, onder meer bij de Arts Council of Great Britain; Stadtisches Museum Abteiberg, Mönchengladbach; Argent UK en het Fonds national d'art contemporain (FNAC) in Frankrijk.

Hij heeft al verscheidene architectuuropdrachten opgeleverd in België en het Verenigd Koninkrijk, en dit is het tweede project in samenwerking met architectuurbureau META.

Meer Kunst op de Campus