Iedere leerling heeft talenten

Bij goed onderwijs komt het erop aan dat deze talenten, zo nog niet bekend,  onderkend worden en dat de leerling deze talenten kan ontwikkelen door op de juiste plaats terecht te komen in het aanbod van opleidingen. Om dit te realiseren zal er in het secundair onderwijs in de nabije toekomst nog meer aandacht moeten gaan naar (individuele) coaching en begeleiding van leerlingen, o.m. in aansluiting op de zorgplichten zoals vermeld in het M-decreet. Aandacht voor gelijke kansen in het onderwijs is gelinkt aan didactiek, beleid, wetgeving en communicatie. Naast de vakkennis en de didactiek van het vak zullen competenties als samenwerken, coachen en begeleiden, communiceren met andere leden van het schoolteam en met ouders en hulpverleners, deontologisch handelen met respect voor de rechten van leerlingen en ouders, omgaan met leerlingen met bijzondere noden, promoten van gezonde leefwijzen etc. aan de orde zijn.

De Antwerp School of Education profileert zich door in de opleidingstrajecten in te zetten op de multiculturele en grootstedelijke context van de Antwerpse regio. De leerlingenpopulatie in de Antwerpse regio is zeer divers en multicultureel.  Toekomstige en huidige onderwijsprofessionals moeten daarop goed worden voorbereid en begeleid om een aantal nieuwe rollen op te nemen. Nieuwe competenties (zoals het omgaan met verschillen op het vlak van taalvaardigheid van leerlingen) zullen daartoe moeten worden ontwikkeld.

Uit het laatste zelfevaluatierapport van de lerarenopleiding ter gelegenheid van de VLUHR-visitatie (2012) blijkt de ambitie om van leraren opleiden in een multiculturele en grootstedelijke context een speerpunt te maken:

“We willen onze studenten specifiek – maar niet uitsluitend – wapenen voor de uitdagingen die lesgeven in een grootstedelijke context met zich meebrengt. De situering van de SLO in het hart van Antwerpen stelt ons voor de verantwoordelijkeheid om in te spelen op deze grootstedelijke context. Omgaan met de diversiteit in een samenleving die meer en meer multicultureel gekleurd wordt en waar jongeren een groter risico lopen op uitsluiting (bv. wegens een taalachterstand, kansarmoede enz...) loopt als een rode draad door de opleiding. Op die manier maken we onze studenten bewust van het belang van kwaliteitsvol onderwijs voor alle leerlingen, met respect voor verschillende noden en talenten, kenmerken en verwachtingen van leerlingen en hun gemeenschap. Op dit vlak sluiten we aan bij de visie van de Universiteit Antwerpen die zich profileert als een democratische en pluralistische universiteit.”

In het studiekeuzeproces van leerlingen hebben leerkrachten een uitermate belangrijke functie. Vanuit de Antwerp School of Education kunnen we daar een prominente rol in spelen door dit thema zowel in de lerarenopleiding als in de nascholingen voor leerkrachten blijvend aandacht te geven, en door leerkrachten en leerkrachten in spe te begeleiden bij het leggen van de link tussen de talenten en interesses van jongeren en de waaier aan opleidingen die in het hoger onderwijs worden aangeboden.

Professionaliteit van leerkrachten, docenten, schoolleiders en ondersteuners staat buiten kijf. Meer dan tot op heden moet daar aandacht aan worden besteed. Het maatschappelijk aanzien van en de waardering voor het beroep zijn cruciaal  om de professie op lange termijn in een gezonde maatschappelijke context in stand te houden.

Maatschappelijke veranderingen creëren nieuwe rollen. Leerkrachten, docenten, schoolleiders en ondersteuners moeten opgeleid worden in een ontwikkelingsgericht perspectief zodat ze zelf de noodzakelijke transformaties in hun werkwijze en in hun werkomgeving kunnen realiseren. Zo wordt meteen ook hun rol in de kwaliteitszorg zichtbaar en voelbaar.

In de uitwerking van professionaliseringtrajecten zal rekening gehouden worden met diverse condities voor het professioneel leren van leraren zoals deze in de literatuur worden beschreven. Deze verwijzen onder meer naar:

1. een interdisciplinaire  focus op het leren van leerlingen,
2. aandacht voor de vakspecifieke focus, maar ook voor het naleven van afspraken en schoolreglementen,
3. gericht op samenwerking met collega’s, elkaars praktijk observeren en feedback geven in wederzijds respect,
4. integratie met het dagelijks werk via werkplekleren vanuit een multidisciplinaire focus,
5. een focus op integratie van theorie en praktijk, niet op het ‘uitvoeren van theorie’,
6. een onderzoekende houding waarin kennis over de praktijk door de professionals zelf wordt geconstrueerd (niet het zuiver consumeren van kennis van experten) en
7. meenemen van interesses en noden die leerkrachten zelf rapporteren.

De vele goede praktijken die de afgelopen jaren werden  ontwikkeld in het onderwijsveld kunnen een basis vormen om verder te werken en tevens uit te breiden naar nieuwe scholen. Het plan is dan ook om deze goede praktijken te gebruiken als hefboom voor een algemene professionalisering in een groter netwerk, binnen Vlaanderen maar ook internationaal.

De meerwaarde van een  academische lerarenopleiding en het Expertisecentrum Hoger Onderwijs ligt in de koppeling van onderwijs en onderzoek. Door de verbinding van de lerarenopleiding, ECHO en CNO met de onderzoeksgroepen Edubron en Didactica is deze koppeling gegarandeerd.

Onderzoeksdomeinen bij uitstek zijn de onderwijs-  en leerprocessen binnen een praktijkgerichte context, en ook onderwijs- en schoolbeleid, waarbij ook het internationale aspect en de internationalisering niet mag ontbreken. De uitkomsten van dit onderzoek staan garant voor onderwijsinnovaties die bewezen resultaten bieden.

Netwerking en samenwerking  met de scholen, tussen scholen en lerarenopleidingen en tussen de diverse lerarenopleidingen

Het CNO beschikt in Vlaanderen over een goed functionerend netwerk over de verschillende onderwijsverstrekkers heen. Het ECHO heeft naast het  intern netwerk UAntwerpen ook netwerking binnen  de Associatie Antwerpen, binnen Vlaanderen met het Lerend Netwerk Onderwijsondersteuners (LNO2) en internationaal met het kwaliteitskenmerk Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO) van de Vereniging Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU).

Netwerking van de lerarenopleiding met de scholen is al deels gerealiseerd door de stages. Door het toenemend belang van het werkplekleren zal deze netwerking versterkt en uitgebreid worden en zullen de mogelijkheden van onderzoek van onderwijsprocessen vergroten.

Er bestaan verschillende plannen vanuit het Vlaams beleid om grote veranderingen door te voeren in de structuur en de werkwijze van het secundair onderwijs. Scholen hebben vooral nood om ondersteuning te krijgen voor de projecten die vanuit de basis groeien, en om duidelijkheid te bekomen omtrent het kader waarbinnen de veranderingen worden doorgevoerd.

De Antwerp School of Education kan een belangrijke rol spelen bij het maken van de juiste keuzes zodat onderwijsinnovatie duurzaam kan bijdragen aan kwaliteit van onderwijs. Door netwerking, communicatie, informatie en samenwerking kan grotere daadkracht gerealiseerd worden. Daarbij verdient internationalisering de nodige aandacht.

De Antwerp School of Education zal zowel voor de initiële opleidingen als voor de nascholing flexibele trajecten bouwen en modules  ontwikkelen in blended learning zodat meer werkstudenten en zij-instromers ook een diploma academische lerarenopleiding kunnen halen. In dit kader zal de Antwerp School of Education zeker ook kijken naar mogelijkheden om samen te werken met andere lerarenopleidingen.