Een schouwtoneel voor de wereld: naar een inclusieve theaterervaring. 01/10/2017 - 30/09/2020

Abstract

Dit project is erop gericht te onderzoeken hoe de theaterervaring toegankelijk kan gemaakt worden voor blinden en slechtzienden door middel van audiodesscriptie (AD), een specifieke vorm van de audiovisuele vertaling (AV) die visuele informatie vertaalt in verbale informatie. De bestaande modellen van audiodescriptie zijn er vooral op gericht om het verhaal van een film of toneelvoorstelling te kunnen volgen, ze zijn met andere woorden vooral narratologisch geïnspireerd. Vele aspecten van een theatervoorstelling zoals de sfeer, de esthetiek, de fysieke invulling van een rol, de belichting, de kostumering, het gebruik van videoprojecties e.d. komen daarin te weinig aan bod. Terwijl juist deze elementen essentieel zijn voor een globale theaterervaring. Op basis van een corpus van voorstellingen van Toneelhuis en NTGent zal een nieuw model van AD ontwikkeld worden waarin ook deze aspecten van intermedialiteit vertaald kunnen worden voor deze doelgroep. Daartoe worden de intenties van het creatieproces betrokken in de opmaak van de AD.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Interlinguale live ondertitelen voor mediatoegankelijkheid 01/09/2017 - 31/08/2020

Abstract

Internet, audiovisuele media en digitale technologie veranderen onze wereld. Hun potentieel zal echter pas worden gerealiseerd als zij volledig toegankelijk worden en de deelname van alle burgers aan het dagelijks leven mogelijk maken. Audiovisuele vertalingen en mediatoegankelijkheid zijn een drijvende kracht geworden achter sociale integratie en zijn onlangs volledig erkend in de literatuur (Remael, Orero en Carroll 2012) en in door de EU gefinancierde projecten (DTV4ALL, ADLAB, HBB4ALL). Op het gebied van ondertiteling voor doven en slechthorenden is de toegang tot live content zoals nieuws en live events (AOHL 2013) altijd een belangrijke prioriteit geweest. De voorkeurstechniek hiervoor is respeaken, waarbij ondertitelaars luisteren naar de originele soundtrack van een programma of live event en tegelijkertijd herhalen of herformuleren wat ze horen tegen een spraakherkenningssoftware die deze woorden verandert in intralinguale ondertitels voor dove en slechthorende kijkers en voor iedereen die ondertitels graag gebruikt als ondersteuning. Toen respeaken in 2001 in Europa voor het eerst werd geïntroduceerd, hadden ondertitelingsbedrijven behoefte aan professionals die intralinguale ondertitels konden produceren, maar ze wisten hoe deze techniek moesten toepassen, aangezien er geen academische opleiding of onderzoek op dit gebied was. Dit heeft ertoe geleid dat de praktijken van land tot land sterk uiteenlopen en dat de kwaliteit niet altijd gegarandeerd wordt (Romero-Fresco, 2011). Het werk dat onder andere door de partners van dit project is verricht in het kader van door de EU gefinancierde projecten zoals DTV4ALL en SAVAS, heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van onderzoek en opleiding op dit gebied. Bedrijven werken nu met intralinguale ondertitelaars die aan onze instellingen zijn opgeleid. We staan nu echter voor een nieuwe uitdaging. Migratiestromen en onze meertalige en multiculturele samenleving hebben geleid tot een groeiende vraag naar toegang tot live audiovisuele inhoud en evenementen in een vreemde taal. Omroeporganisaties zoals de BBC en de VRT en politieke instellingen zoals het Britse en het Spaanse parlement hebben gewezen op de noodzaak om vakmensen te vinden die interlinguale live ondertitels (ILS) kunnen produceren door middel van respeaken, een nieuwe discipline die vertaal-, ondertitelings- en simultaanvertalingsvaardigheden vereist. Hoewel de partners in dit project de enigen zijn die tot nu toe onderzoek hebben gedaan naar deze nieuwe discipline (Szarkowska et al. 2016, Romero-Fresco en Pochhacker 2017, Remael en Robert, 2018), is er nog steeds geen opleiding beschikbaar. Het hoofddoel van ILSA is het ontwerpen (IO3), ontwikkelen (IO4 en IO5), testen (IO6) en valideren (IO7) van de eerste training voor ILS en het opstellen van een protocol voor de implementatie van deze discipline in drie scenario' s, namelijk TV, het klaslokaal en het Parlement (IO7). Het curriculum en didactisch materiaal zal flexibel zijn zodat het kan worden geïntegreerd in verschillende leeromgevingen voor de gebruikers en de eerste doelgroep van de cursus: afgestudeerde vertalers en tolken en professionals die reeds werkzaam zijn als respeakers, tolken of meer in het algemeen in vertaling en toegankelijkheid.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderwijsproject
  • Onderzoeksproject

Ondertiteling: een concept in verandering 01/02/2017 - 31/07/2017

Abstract

Ondertiteling: een concept in verandering (werktitel) Auteurs: Jorge Díaz-Cintas en Aline Remael Uitgever: Routledge Globalisering en technologische ontwikkelingen hebben een grote invloed op de evolutie van de vertaalpraktijk, op de essentie van wat vertalen is, en bijgevolg ook op het vertaalonderzoek. De audiovisuele vertaling (AV), en met name ondertiteling als een van de basisvormen ervan, ondervindt de invloed van globalisering en technologie, vooral van digitalisering, nog sterker dan andere vertaalvormen en is al langer aan hun invloed onderhevig. Het onderzoeksdomein van de audiovisuele vertaling omvatte oorspronkelijk alle vertaalvormen die audiovisuele producties in een andere taal (film, televisie, internet etc.) toegankelijk maken. Nu omvat het ook mediatoegankelijkheid of "Media Accessibility" (MT), d.i. het toegankelijk maken van audiovisuele producties voor mensen met een visuele of auditieve beperking. Naast de uitbreiding van de audiovisuele vertaling tot mediatoegankelijkheid, leiden de acties van stakeholders, de digitalisering en beschikbaarheid van nieuwe software tot de omvorming van "consumers" tot "prosumers" en van professionele vormen van ondertitelen/vertalen tot "fansubbing" en "crowdsourcing" of vertaling door amateurs en belangengroepen. De doelgroepen of gebruikers van AV worden daardoor steeds diverser en zij hebben op hun beurt een invloed op de evolutie van professionele vormen van AV en MT. Subtitling: Conceptualising Change, wil een fundamentele bijdrage leveren aan het begrijpen en conceptualiseren van de veranderingen binnen de audiovisuele vertaling vandaag en inzicht bieden in de belangrijkste oorzaken en gevolgen van de hierboven beschreven evolutie voor de ontwikkeling van de klassieke commerciële interlinguale ondertiteling in het bijzonder. Het is fundamenteel onderzoek naar "the complexity of change" dat nagaat hoe de nieuwe vertaalvormen zich ontwikkelen en zich verhouden tot de bestaande vormen, met een toegepaste component die de audiovisuele industrie en audiovisuele vertalers, vooral ondertitelaars, helpt omgaan met de continue en snelle evoluties binnen hun domein. Het theoretisch kader van het project combineert recente inzichten van "complexity theory" zoals toegepast op de vertaalwetenschap door Marais (2014) met inzichten uit de Actor Network Theory van Latour (2005). Subtitling: Conceptualising Change, omvat de hieronder vermelde hoofdstukken (naast ieder hoofdstuk wordt de hoofdauteur aangeduid). 0. Preface (JDC & AR) 1. Chapter one Reconceptualising subtitling and subtitling research (AR) 2. Chapter two The professional environment and its interactions (JDC) 3. Chapter three Intersemiotic cohesion and research into multimodality (AR) 4. Chapter four The impact of technology on practice and research (JDC) 5. Chapter five Formal technology-bound conventions (JDC) 6. Chapter six The linguistics of subtitling: increased hybridity (AR) 7. Chapter seven Hybridity in inter- and intralingual translation Issues (JDC & AR) 8. Conclusions (JDC & AR) 9. Bibliography 10. Index

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Een Audiodescriptie-labo voor het ontwikkelen van een nieuw professioneel profiel (ADLAB-PRO). 01/09/2016 - 31/08/2019

Abstract

ADLAB-PRO ontwikkelt en een volledig nieuw innovatief curriculum, inclusief onderwijsmateriaal (o.a. voor blended learning) voor de opleiding van professionele audiobeschrijvers. Professionele audiobeschrijvers zijn in staat om via een beknopte verbale vertaling verschillende culturele producten, zoals film en televisie maar ook tentoonstellingen en andere live evenementen toegankelijk te maken voor blinden en slechtzienden

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project website

Project type(s)

  • Onderzoeksproject
  • Onderwijsproject

Toegankelijke Cultuur en Training 01/09/2015 - 31/08/2018

Abstract

Toegankelijkheid staat centraal in de kennis - en informatiemaatschappij van vandaag. Dankzij de mogelijkheden die geboden worden door IT en verschillende ondersteunende technologieën is het potentieel dat vereist is om een volledig toegankelijke maatschappij te verwezenlijken, evenals de volledige integratie van mensen met een handicap in het dagelijkse leven, exponentieel toegenomen. Het aantal mensen dat afhankelijk is van e-toegankelijkheid (13% in 2013) blijft ook toenemen binnen de EU naarmate de bevolking vergrijst. Er is zowel nationale als Europese wetgeving die e-toegankelijkheid ondersteunt en het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een handicap, de krachtigste wereldwijde stem in de strijd voor inclusie en gelijkheid, benadrukt het belang van e-toegankelijkheid, ondersteunende technologieën en universeel toegankelijk design. Ten gevolge van deze evoluties is de tijd ook aangebroken voor de ontwikkeling van een nieuw professioneel profiel, dat van de "mediatoegankelijkheidsmanager" en voor het uitwerken van de training die hiervoor vereist is. Alle burgers moeten, zij het als gebruikers of als deelnemers, op volwaardige wijze kunnen deelnemen aan culturele manifestaties. Deze moeten een normaal onderdeel van hun leven vormen, net zoals dat het geval is voor anderen. Gelijke kansen en toegankelijkheid tot cultuur zijn Mensenrechten. The ACT-project werkt de definitie uit van het nieuwe professionele profiel van de toegankelijkheidsmanager voor de podiumkunsten evenals de training die vereist is om dit nieuwe beroepsprofiel in de praktijk om te zetten.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project website

Project type(s)

  • Onderzoeksproject
  • Onderwijsproject

Audio Descriptie in het theater: een voorbereidend onderzoek 01/07/2015 - 31/12/2016

Abstract

Deze baanbrekende studie naar audiodescriptie (AD) van theater voor blinden en slechtzienden, in samenwerking met 2 Vlaamse topgezelschappen, biedt fundamenteel inzicht in de uitdagingen voor AD van postdrama en de toepasbaarheid ervan voor andere genres en nationale contexten. Het legt de basis voor verder doctoraatsonderzoek, ook op Europees niveau, en draagt bij tot het verbeteren van de theaterervaring van de blind en slechtziende AD doelgroep.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Naar een model voor vertaalrevisiecompetentie 01/07/2014 - 31/12/2015

Abstract

Vertaalrevisiecompetentie werd nog niet veel onderzocht in de vertaalwetenschap en er bestaat nog geen goed ontwikkeld model voor deze competentie. Het doel van dit project is een model voor vertaalrevisiecompetentie te ontwikkelen en de validatie ervan te starten via een pilootstudie (experimenteel onderzoek). De resultaten zouden in een latere fase als startpunt gebruikt worden voor een omvangrijker onderzoek (bv. PhD) naar revisiecompetentie.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Audiobeschrijving: levenslange toegang voor blinden (ADLAB). 01/10/2013 - 30/09/2014

Abstract

Het ADLAB project (2011-2014), uitgevoerd onder het LLL-programma van de EU en geleid door de Universiteit van Trieste heeft de allereerste Europese audiodescriptierichtlijnen ontwikkeld met hoofdfocus op film en televisie, na een grondig onderzoek van de status quaestionis en receptie-onderzoek bij de doelgroep. Het behaalde een EU-scotre van 100% en werd gehonoreerd met een vervolgproject: ADLAB-PRO..

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Audiodescriptie in het Nederlands: Een corpusgebaseerde studie van het taalgebruik in een nieuw, multimodaal teksttype. 01/10/2012 - 30/09/2016

Abstract

Het onderhavige project is een corpusgebaseerde studie van de taalkundige eigenschappen van een nieuw multimodaal teksttype binnen audiovisuele vertaling (AV), namelijk audiobeschrijving of audiodescriptie (AD) voor blinden en slechtzienden. De doelstelling van dit interdisciplinaire project is het in kaart brengen van de lexico-grammaticale kenmerken van AD-scripts en het onderzoeken van de rol die deze kenmerken spelen voor de specifieke communicatieve functie van de tekst als geheel. Op die manier wil dit project een antwoord bieden op één van de centrale onderzoeksvragen binnen het domein: hoe worden beelden omgezet in woorden en wat zijn de implicaties voor het gehanteerde Nederlands? Recent pilootonderzoek wijst uit dat de taal van AD tekstspecifieke grammaticale (morfo-syntactische) en lexicale kenmerken vertoont en dat corpusanalyse toelaat om die specifieke patronen bloot te leggen. Dit onderzoek beoogt, ten eerste, de uitbouw van een omvangrijk en gevarieerd tekstcorpus van AD-scripts van in het Nederlands audiobeschreven films en series, waarop dan, ten tweede, kwantitatief linguïstisch onderzoek verricht kan worden met als doel de prominente lexico-grammaticale kenmerken van dit teksttype te identificeren. De kwantitatieve analyses worden ten slotte aangevuld met een kwalitatieve analyse van de (communicatieve) functie van deze kenmerken. Een bijzonder aandachtspunt bij dit tweede deel vormt het multimodale karakter van het teksttype: het AD-script komt pas tot zijn recht in interactie met de dialogen, muziek en geluidseffecten van de originele film of serie, waarmee het een coherent geheel vormt. Een kwalitatieve functie-analyse laat toe deze unieke wisselwerking tussen de taal van AD en de andere kanalen van het audiovisuele materiaal te verkennen. Finaal streeft het project naar een uitvoerige linguïstische en 'audience design' georiënteerde analyse van AD-discourse, die een antwoord moet bieden op de vraag wat AD tot een apart teksttype maakt, hoe de taal- en stijlkenmerken ingezet worden om bij te dragen tot een maximaal communicatief rendement en hoe diezelfde kenmerken gerelateerd zijn aan de functie en de multimodale inbedding van AD. Dit project is pioniersonderzoek binnen het domein: er is internationale onderzoeksbelangstelling maar voor Vlaanderen en Nederland is er nog geen onderzoek beschikbaar. Bovendien vormt het een onmisbare basis voor toepassingsgericht vervolgonderzoek. AD in Vlaanderen staat in zijn kinderschoenen (zo is de VRT in 2012 voor het eerst gestart met het aanbieden van AD bij de serie Witse). Fundamentele onderzoeksprojecten als dit bieden dan ook de nodige ondersteuning voor de ontwikkeling van een lokale AD-traditie die aan internationale kwaliteitseisen voldoet.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

De status van (her-)vertaalde tussentitels bij de restauratie en presentatie van stille film. 01/01/2010 - 31/12/2011

Abstract

Bij de restauratie van stille films met vertaalde tussentitels worden filmarchieven geconfronteerd met etische, esthetische en praktische problemen. Bij gebrek aan wetenschappelijk onderzoek naar de status van de vertaalde ondertitels zijn de restauratieprocedures vaak ad hoc, waarbij een uniforme of wetenschappelijke benadering ontbreekt. Dit onderzoek wil door het beschrijven, categoriseren en analyseren van bestaande stille films en hun vertaalde tussentitels, procedures ontwikkelen die een verantwoorde restauratie van het beeld- én tekstmateriaal mogelijk maken.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Tekstreductie bij live ondertiteling met spraakherkenning. 01/01/2009 - 31/12/2010

Abstract

Schrijven met spraakherkenning is een erg waardevolle en snelle methode gebleken om live televisieprogramma's van (intralinguale) ondertitels te voorzien. Toch zorgen de vaak erg hoge spreeksnelheid van het te ondertitelen bronmateriaal en de beperkte leessnelheid van de kijkers ervoor dat er ingekort en aangepast moet worden. Dit onderzoek gaat op zoek naar de ideale reductiegraad voor de ondertiteling van live programma's. Aan de hand van twee opeenvolgende experimenten worden zowel productie als receptie van real-time ondertitels belicht.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project website

Project type(s)

  • Onderzoeksproject