Abstract
Steden over de hele wereld diversifiëren in snel tempo en een metropool als Antwerpen vormt geen uitzondering op deze trend. Tegen de achtergrond van de huidige vluchtelingencrisis, internationale conflicten in het Midden-Oosten en jihadi-salafistische terrorisme, zien vele 'autochtone' Vlamingen de groeiende aanwezigheid van moslims als een fundamentele bedreiging voor hun samenleving. Die samenleving wordt voorgesteld als een seculiere, of op zijn minst niet-islamitische samenleving. Niettemin blijven moslims vaak een marginale stem in deze publieke debatten en is er weinig geweten over hoe zij hun religieuze identiteiten (her)onderhandelen in een 'vijandige' sociale context. Enkele onderzoeken wijzen uit dat de vijandigheid tegenover moslims groeit, terwijl tegelijkertijd de religieuze identiteit voor vele Moslims steeds belangrijker wordt en door hen wordt aangevoeld als een cruciaal embleem van hun identiteit. Vele moslims wijzen echter de essentialiseringsprocessen die 'autochtone' Vlamingen op hen toepassen af omdat deze hen enkel op hun religieuze identiteit categoriseren. Het is deze tegenstrijdigheid die het huidige onderzoeksvoorstel wil aanpakken: hoe wordt de ethno-religieuze identiteit van moslims uitgedaagd en geherconstrueerd in alledaagse interacties tussen individuen alsook in het bredere publieke debat? Om deze processen te begrijpen, stellen we de volgende hypothese voor: een groeiende religieuze zelfidentificatie als moslim gaat gepaard met een verdere verslechtering van het publieke beeld over islam en moslimidentiteiten in het bijzonder.
Om inzichten te verwerven in deze vaak onbewuste en moeilijk te vatten identiteits- en grensprocessen hebben we een multigefaseerd mixed method design ontworpen dat bestaat uit drie sequenties. Bovendien bestuderen wij deze processen in negen verschillende settings: vier secundaire scholen, een hoger onderwijs instelling en vier arbeidsmarktsettings om fijnmazig inzicht te verkrijgen, zowel op het individuele als op institutionele niveau (de socio-demografische samenstelling van de specifieke contexten en de open of conservatieve institutionele aanpak van diversiteit). Het innovatieve methodologisch kader ontwikkelt drie specifieke strategieën: we starten met een bredere survey om specifieke sociaalpsychologische profielen van respondenten te ontdekken die uitgebreider worden bestudeerd in de twee daaropvolgende fasen. Een aantal respondenten met specifieke profielen worden verder bevraagd in diepte-interviews waarbij gebruik wordt gemaakt van de foto Q-methodologie om het grenswerk vanuit het perspectief van het individu te bestuderen. In een laatste fase worden personen uitgenodigd deel te nemen aan "confronterende" focus-groepsdiscussies om na te gaan hoe grens- en identiteitswerk in interactionele contexten worden heronderhandeld wanneer individuen met significante anderen worden geconfronteerd.
Onderzoeker(s)
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)