Haven

Coördinator: Prof. dr. Thierry Vanelslander

Onderzoeker:   Drs. Sérgio Domingues

Onderzoeksstromen

Havens 

Lange termijn spoor

Havenconcurrentie

Korte termijn spoor

Besluitvormingscriteria voor de containervaart als een belangrijke determinant van de bedrijfslocatie en handelsstromen 

Korte termijn spoor

Financieringsmogelijkheden voor haveninfrastructuur onderhoud en uitbreiding   

Korte termijn spoor

Het potentieel van de inter-port samenwerking


Havenconcurrentie

Binnen transporteconomie blijft havenconcurrentie een belangrijk onderzoeksonderwerp. Het begrip havenconcurrentie zelf is echter sterk geëvolueerd. In het verleden werden havens in de literatuur vaak aanzien als homogene entiteiten. Vandaag wordt aanvaard dat havens veel complexer en heterogener van aard zijn dan in het verleden werd aangenomen. Bovendien speelt de concurrentie niet enkel meer op het niveau van havens, maar steeds meer op het niveau van logistieke ketens. In de werkperiode van het Steunpunt Goederenstromen werd de basis voor een conceptueel model van beslissingsname van de verschillende actoren in de keten uitgewerkt. Bedoeling is om nu dit model binnen het Steunpunt MOBILO te kwantificeren, en zo inzicht te krijgen in welke actor in de keten waarom welke beslissingen neemt, en hoe die worden genomen.

Het basisinstrument dat hiervoor zal uitgewerkt worden is een kostenmodel, dat in staat is op elk ogenblik een inschatting te geven van de gegeneraliseerde kosten, i.e. naast de tarieven en tijdskosten wordt ook rekening gehouden met zgn. ‘kwalitatieve’ elementen zoals betrouwbaarheid en schaderisico’s. Zulk kostenmodel moet toelaten de concurrentiekracht van onze Vlaamse zeehavens te kaderen in een bredere context van externe ontwikkelingen op het vlak van internationaal goederenvervoer, de concurrerende initiatieven van omringende zeehavens, de schaalvergroting van rederijen en het ingezette vervoermateriaal, de vorming van internationale (logistieke) netwerken, en diverse integratie- en consolidatiebewegingen. Daarbij zal bijzondere aandacht uitgaan naar de rol en de interrelaties tussen de diverse spelers op de markt.

Besluitvormingscriteria voor de containervaart als een belangrijke determinant van de bedrijfslocatie en handelsstromen

Het Steunpunt MOBILO onderzoekt de samenstelling van het containervervoersysteem, met de haven als centraal knooppunt. Binnen die haven zijn uiteraard de haveninterne operaties van belang, evenals de aansluitingen op de zeekant en op de landmodi. Binnen dit onderzoekslijn wordt bekeken hoe de beslissingen binnen de verschillende schakels van het systeem impact hebben op de economie. Meer bepaald wordt gekeken hoe de karakteristieken van het systeem de keuze van de haven als aanlooplocatie beïnvloeden, en hoe er dus impact is op de handel, en verder ook hoe de hinterlandregio als locatie van economische activiteiten wordt beïnvloed door de karakteristieken van het systeem. De analyse bouwt voort op werk in het Steunpunt Goederenstromen tot en met 2011, en kwantificeert meer bepaald de systeemanalyse a.h.v. Analytical Network Processes (ANP) en Analytical Hierarchy Processes (AHP).

Financieringsmogelijkheden voor onderhoud en uitbreiding haveninfrastructuur

De meeste havens worden vandaag enerzijds geconfronteerd met toenemende noden aan extra capaciteit, zowel aan maritieme als aan terminalkant, en anderzijds met afnemende hoeveelheden aan middelen aan publieke kant. Dus moeten havens op zoek naar andere financieringsmodellen. Een eerste stap daarin is de maatschappelijke waarde van investeringsprojecten definiëren. Klassieke beoordelingsschema’s, zoals kosten-batenanalyse, voldoen daarbij niet langer. Ze houden namelijk geen rekening met de volatiliteit van marktomstandigheden doorheen de tijd, ze negeren de mogelijke impact van management-opties, en ze beschouwen projecten als alles-of-niets-beslissingen. Daarom wordt hier de techniek van reële opties gekozen.

Het Steunpunt MOBILO zal eerst nagaan hoe reële opties naar een Vlaamse havencontext kunnen worden vertaald, en in welke mate de techniek toelaat om uitspraken te doen over havenprojecten. Ten tweede zullen ook specifieke financieringstechnieken voor de geselecteerde projecten worden bekeken, en nagegaan in welke mate ze een oplossing bieden voor het bestaande financierings-probleem.

Het potentieel van de inter-HAVEN samenwerking

Binnen het spoor rond havensamenwerking, wordt specifiek gekeken naar welke vormen van samenwerking van toepassing kunnen zijn in een haven, en welke tot relevante resultaten kunnen leiden. In het Steunpunt Goederenstromen werden op conceptuele manier 7 thema’s van samenwerking worden onderscheiden, op het gebied van marketing, hinterlandverbindingen, regulering, technologische innovatie, investeringsplanning en ruimtegebruik. In dit onderzoek zal voor een geselecteerd aantal concrete vormen van samenwerking, een doorrekening worden gemaakt van de impact, zowel bedrijfseconomisch als maatschappelijk.

Voor de kwantificering van de bedrijfseconomische impact wordt gebruik gemaakt van de techniek die wordt ontwikkeld in het lang termijn-onderzoek binnen het spoor ‘havens’. Voor de welvaart economische impact worden de resultaten gebruikt van het eerste korte termijn-spoor van het havenonderzoek binnen het Steunpunt MOBILO. In een eerste fase worden daartoe voor beide benaderingen de nodige data verzameld. Daarmee worden in de tweede fase concrete doorrekeningen gemaakt voor specifieke vormen van samenwerking.

De Vlaamse havens zijn samen met de luchthavens de economische poorten van Vlaanderen. Ze vormen samen met de daar gevestigde bedrijven een directe bron van inkomen en werkgelegenheid. De concurrentiekracht en concurrentiepositie van deze vrachtpoorten moet behouden en liefst versterkt worden.