Vlees- en kaasvervangers kunnen meer schadelijke stoffen bevatten dan hun dierlijke tegenhangers
Alicia Macan Schönleben (UAntwerpen) onderzocht ultrabewerkt plantaardig voedsel
Veganisten vinden steeds gemakkelijker ‘spek’ voor hun bek in de supermarkt. Een nieuwe generatie plantaardige voeding biedt een volwaardig alternatief voor dierlijke producten als vlees, vis en kaas. Maar wetenschappers van UAntwerpen ontdekten dat deze vaak ultrabewerkte vervangers net een hogere hoeveelheid van bepaalde schadelijke stoffen kunnen bevatten.
Dierenleed, het milieu en klimaat, je gezondheid, … Er zijn tal van goede redenen waarom mensen veganist of vegetarisch worden. Het dieet is in opmars en daar speelt de voedingsindustrie op in. “In de winkelrekken liggen steeds vaker ultraprocessed novel plant-based foods (NPBF’s)’’, vertelt doctoraatsonderzoeker Alicia Macan Schönleben, verbonden aan het Toxicologisch Centrum (UAntwerpen). “Deze plantaardige producten ondergaan complexe industriële bewerkingsprocessen en bevatten vaak een lange lijst van ingrediënten en voedingsadditieven.”
Weekmakers en vlamvertragers
De ultrabewerkte plantaardige vervangers verlagen de drempel naar een veganistisch of vegetarisch dieet. Maar zijn ze wel veilig? Macan Schönleben: “In wetenschappelijk onderzoek wordt voornamelijk gekeken naar de impact van NPBF’s op het milieu of de perceptie van de consument. Over mogelijke chemische contaminatie of de veiligheid van deze producten is veel minder geweten.”
Daarom analyseerde het Toxicologisch Centrum, onder de leiding van prof. Adrian Covaci en dr. Giulia Poma, 52 (ultra)bewerkte plantaardige voedingsmiddelen gekocht in 3 Europese landen (België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk). De wetenschappers onderzochten de producten op twee klassen van chemische stoffen: organofosfaatvlamvertragers en weekmakers. “De eerste groep wordt gebruikt als vlamvertrager, bijvoorbeeld in productieapparatuur”, legt Macan Schönleben uit. “De weekmakers dienen dan weer om de textuur van verpakkingen flexibeler te maken.”
Bepaalde weekmakers en organofosfaatvlamvertragers kunnen een schadelijk effect hebben op bijvoorbeeld het brein en de schildklier.
“Wetenschappers zijn er nog niet uit hoe giftig beide net zijn,” vervolgt Macan Schönleben. “Maar uit onderzoek is al wel gebleken dat bepaalde weekmakers en organofosfaatvlamvertragers een schadelijk effect kunnen hebben op bijvoorbeeld het brein en de schildklier. Ook zouden ze kankerverwekkend kunnen zijn en een negatieve invloed hebben op de vruchtbaarheid.”
Plastic verpakking
De toxicologen ontdekten dat de onderzochte NPBF’s hogere concentraties van organofosfaatvlamvertragers en weekmakers bevatten dan hun dierlijke tegenhangers. Vooral in de kaasvervangers bleken de hoeveelheden aanzienlijk hoger te liggen. “We vermoeden dat deze plantaardige voeding ‘besmet’ raakt tijdens het voedselverwerkingsproces. Ook de plastic verpakking waarin de producten worden bewaard, kan een oorzaak zijn.”
Is een veganistisch dieet dan nog wel veilig? De studie toont aan dat de blootstelling aan deze twee klassen van schadelijke chemische stoffen groter is bij een strikt veganistisch dieet dan bij een dieet met dierlijke voedingsmiddelen. “Maar een direct risico voor je gezondheid loop je niet door het eten van deze plantaardige producten, al raden we af om alle dierlijke producten in je dieet volledig te vervangen door NPBF’s. Bovendien is een uitgebalanceerd plantaardig dieet met volwaardige voeding beter dan grotendeels te vertrouwen op deze ultrabewerkte NPBF-producten”, besluit Macan Schönleben.
Het volledige wetenschappelijke artikel staat op Organophosphorus Flame Retardant, Phthalate, and Alternative Plasticizer Contamination in Novel Plant-Based Food: A Food Safety Investigation - PubMed