Christian Kieckens
Plotse overlijden van Christian Kieckens
De Faculteit Ontwerpwetenschappen en de opleiding architectuur melden met droefheid het overlijden van Christian Kieckens, architect en emeritus ontwerpprofessor.
Op 11 mei 2020 overleed Christian Kieckens op 69-jarige leeftijd in zijn atelier in Brussel. Christian was sinds 1990 als ontwerpprofessor verbonden aan de opleiding architectuur en inspireerde studenten en collega’s. Hij bouwde een toonaangevende architectuurpraktijk uit die op verschillende momenten in zijn carrière nationaal en internationaal in de kijker werd gezet. Zo bracht het Vlaams Architectuurinstituut in 2016 een door hem gecurateerde overzichttentoonstelling van zijn visie en zijn werk: Het Huis. De mentor. Het archief. Christian Kieckens.
In memoriam of Christian Kieckens zullen de komende dagen en weken collega’s, studenten en vrienden op deze website korte hommages in woord en beeld publiceren.
Het Vlaams Architectuurinstituut initieerde ook een overzichtspagina over werk en leven van Christian en een digitaal rouwregister. Als opleiding en faculteit ondersteunen we graag dit initiatief.
© VAi
Berichten van collega's, studenten en alumni
Samen ontwerp studios leiden, samen dezelfde architecten bewonderen, samen op reis, reizen die hij als geen andere organiseerde, hij inspireerde in alles genereus! Een uitstekend architect, een heel goed mens!
* bOb Van Reeth
Christian Kieckens was de belichaming van een leven in dienst van de architectuur. Een indrukwekkende persoonlijkheid die grote aantrekkingskracht uitoefende op zijn studenten. In de eerste jaren van de opleiding nog gevreesd om zijn kritische blik, daarna een toevluchtsoord voor studenten met een honger naar meer cultuur. Veeleisend in zijn vraag naar kennis (Borromini, Schinkel, Loos… lasciate ogni speranza als deze niet tot het vaste canon behoren), maar tegelijk een sterke wederzijdse erkenning van intellect. Na een tumultueuze vergadering met het departementshoofd, vertelde Christian me dat b0b Van Reeth hem ooit had gezegd: ‘Als je een engagement hebt voor architectuur, dan is dat voor altijd.’ Architectuur niet als een individuele ambitie, maar als middel om een hele cultuur omhoog te tillen. Niet de makkelijkste weg, maar hiermee heeft Christian een hele generatie van architecten beïnvloed, die zijn nalatenschap actief verderzetten. Christian kon oprecht trots zijn op zijn studenten. Wij zijn trots voor altijd zijn student te blijven.
* Maarten Lambrechts, alumnus
Al had ik een tijd niets meer van hem gehoord, dacht ik niet dat dit het einde was. Er heerst een gevoel van verslagenheid maar niet van leegte, daarvoor heeft hij te veel gegeven. Ontegensprekelijk is het verlies van Christian Kieckens een verlies voor iedereen die begaan is met architectuur. Architectuur als vak, als métier. Met zijn zoeken, denken en bouwen heeft hij een blijvende indruk gemaakt. Christian haatte het woord minimalisme, voor hem konden gebouwen enkel gaan over maximalisme. Rijkheid steeds gekoppeld aan betekenis. Net genoeg, niet meer, maar zeker niet minder. En dit neem ik mee als (ex-)student, (collega-)docent en (zoekend-)architect.
Wannes Peeters: “Deze afbeelding toont het plan van het door hem ontworpen crematorium te Zemst, opgenomen in een recente zelf uitgegeven publicatie. De diagonalen, zowel van het hele gebouw als van de centrale ruimte heb ik er op getekend, de snijpunten vormen de middelpunten van de cirkels die op hun beurt samen, in derde dimensie, de oculus in het dak vormen. Mijn vermoeden werd bevestigd, Christian deed nooit zo maar iets!”
* Wannes Peeters
Deze cartoon die hij zelf hertekende faxte Christian mij in de jaren '90. Christian ten voeten uit.
* Jan GOderis
Toonaangevend architect. Nationaal en internationaal erkend. Bezielend en begeesterend ontwerpdocent. Inspirator van velen. Tentoonstellingenbouwer. Schrijver. Scenograaf. Interieurontwerper. Fotograaf. Tekenaar. Poëet. Muziekkenner. Cultuurmens. Uomo universalis. Honnête homme. Maatschappelijk engagement. Stille maar veelzeggende rust. Op zoek naar genereuze eenvoud. Verteller in meertalige architectuur. Architectuur als synergie. Architectuur als levenswijze.
Altijd “Zoeken(d) Denken(d) Bouwen(d)”
Zo’n rijkdom, zo’n veelzijdigheid... zo’n verlies...
Dank, collega Kieckens. De diepe en duidelijke sporen die u getrokken hebt, zullen wij volgen in onze architectuuropleiding...
* Prof. dr. Alex Vanneste - Decaan Faculteit Ontwerpwetenschappen
Precisie, inzicht, humor, onberispelijke schoenen, altijd net te vroeg op post ; de humor deelden we zeker en het inzicht dikwijls ook, van de rest ben ik niet zo zeker. Christian daagde uit om een attitude rond architectuur, cultuur, taal, te ontwikkelen en in een eigen schriftuur om te zetten. Words and Things. Zijn handschrift en schetstechniek waren frustrerend virtuoos. Hij gidste deskundig doorheen Basel, Wenen of Milaan, en eiste dat het gezelschap die stedelijkheid zou honoreren, aangepaste kledij dus.
Samen hebben we ontwerpstudio’s geleid vanuit meestal gelijklopende fascinaties. Het persoonlijk traject dat Christian ooit omschreef als zoeken, denken, bouwen, werd met aanstekelijke bezieling overgedragen vanuit een ongewoon sérieux. De studenten hebben het geweten, de collega’s ook, voor mij was het een voorrecht.
* Jan Thomaes
Toen wij Christian vroegen of hij interesse had om aan te sluiten bij het docentenkorps Interieurarchitectuur, dan wisten wij eigenlijk al dat hij zich niet zou beperken tot Interieur / architectuur. Maar dat het ook over veel méér zou gaan: over kunst, over muziek, over een levenshouding. “…zij kunnen al wel luisteren en kijken, maar het is aan ons om de studenten te laten horen en zien…”.
* Steven Stals - voormalig docent Interieurarchitectuur
In memoriam, een gedachte zonder woorden, aan een genereus leermeester, zonder meer. Een zaterdag, late voormiddag, stap ik in Gent een kunstboekenwinkel binnen. Een man, losjes stijlvol gekleed, torst een dik boek handelend over de Renaissance en converseert met luisterend oor met een al even voornaam uitziende collega.
Daar sta ik dan, met twee kleine boekjes in de hand, vertwijfeld de ruimte in te staren. Van de eerste schrijver, Italo Calvino, had ik tijdens kamergesprekken in familiekring al gehoord. Verwonderd een roman aan te treffen in dit huis, kijk ik geboeid naar het tweede boek. Dit exemplaar draagt de welluidende titel 'wetenschappelijke autobiografie', en is geschreven door een voor mij tot dan toe nog onbekende schrijver Aldo Rossi. Het moet zijn dat de eerste heer, welke geïnteresseerd is in de Renaissance, me tijdens zijn conversatie gade slaagt, want zonder enig voorafgaande reden knikt hij met een stille glimlach goedkeurend.
Enkele maanden later, bij aanvang van mijn tweede academiejaar in Antwerpen houdt een docent me in de wandelgang staande en vraagt me naar de lectuur. Dit werd een eerste gesprek in een reeks van vele. Ben ik een goed architect geworden? Dat laat ik in het midden, maar één ding staat als een paal boven water, Christian heeft die dag, betekenisvol, een kiem gelegd in het passioneel verhalend delen van wat architectuur zou kunnen zijn.
* Stefan de Clippele - architect en leraar Heilig-Graf te Turnhout
Mijn eerste ‘echte’ ontmoeting met Christian vond plaats tijdens een sollicitatiegesprek, waarin ik me kandidaat stelde voor een vacature als onderzoeker op een onderzoeksproject over het oeuvre van de Aalsterse meubel- en interieurontwerper Pieter De Bruyne (1931-1987). Christian, die dit project had geïnitieerd, beschouwde De Bruyne als zijn mentor op heel wat vlakken – en vond het belangrijk, dat De Bruyne’s werk een grotere bekendheid verwierf. Ik vermoed, dat mijn Deens accent en het feit dat ik de moeite had gedaan om vooronderzoek te doen in het archief van De Bruyne hem overtuigde. Mijn aanstelling werd in ieder geval de start van een lange gemeenschappelijke passie voor het werk van De Bruyne.
Christian had De Bruyne persoonlijk gekend en beschikte over een indrukwekkende kennis over zijn werk, maar liet het genereus aan mij over om het onderzoek vorm te geven. Ik was blij wanneer we samen op plaatsbezoeken gingen en samen bevoorrechte getuigen bezochten. Deuren gingen wat gemakkelijker open en de tongen kwamen iets beter op gang in Christian’s aanwezigheid. Daarna, in de auto of in de trein, werd het dan een gezellig verder breien aan het verhaal over De Bruyne, verrijkt door Christian’s eigen (vaak grappige en sappige) herinneringen en anekdotes. Een bepaald, geliefd uitspraak van De Bruyne kwam herhaaldelijk terug, alsof het ook zijn eigen was: “Verder doen! Niet stoppen! Altijd verder doen!” Deze ingesteldheid typeerde hem tot het einde. Altijd bezig geweest, nooit gestopt.
Helaas is het nu op een manier voor ons gestopt. Nooit meer zal ik plots een mail ontvangen – meestal zonder aanspreking en direct, alsof er weinig tijd was voor formaliteiten – met een link over iets boeiends, dat hij wilde delen of, zoals meestal, over De Bruyne die ons bindmiddel bleef, ook lang na het onderzoek was afgerond. Dat ga ik missen.
* Eva Storgaard
3 herinneringen -3 momenten van groei
Eerste herinnering: Academiejaar 1987-1988. Christian Kieckens wordt aangenomen als nieuwe docent Meubelontwerp in de opleiding interieurarchitectuur, een ware stijlbreuk met de manier van lesgeven waaraan we gewend waren. Christian werkte thematisch, geïnspireerd door theorie, geschiedenis en de brede culturele context. Pieter De Bruyne, de gulden snede, Christian deelde genereus zijn kennis en fascinaties. Voor het eerst daagde het mij dat ontwerpen niet enkel het oplossen van pragmatische problemen was, maar poëtisch, filosofisch en verbeeldend kon en mocht zijn.
Tweede herinnering: Studiereis Noord-Italië, tijdens het laatste jaar interieurarchitectuur en met Christian als gids. Onmogelijk om ons een betere en meer inspirerende mentor te wensen. Een onwaarschijnlijke kennis die erg aanstekelijk werkte, soms ook wel intimiderend. Elk gebouw werd rijkelijk toegelicht, doorspekt met de nodige anekdotes en ter plekke voorzien van uit het hoofd geschetste grondplannen, verticale sneden en zelfs details. Casa Rotonda van Botta, Casa del Fascio van Terragni, de villa’s van Palladio, de Brion begraafplaats van Scarpa, Christian offreerde ons een persoonlijke selectie van de architectuur- en interieurgeschiedenis, die voor goed onze honger naar meer aanwakkerde.
Derde herinnering: Een internationaal georiënteerde faculteit, dat was de ambitie van Richard Fouqué met de start van de Antwerp Design Seminars and Lectures (ADSL). Onder curatorschap van Christian groeit de ADSL-week uit tot een onvergetelijk jaarlijks event, zowel voor de internationale gastdocenten als de studenten. Het was de start om als co-curator te kunnen bouwen aan een internationaal netwerk van interiorists. Het sociaal hoogtepunt van al die ADSL-edities was zeker het memorabel avondje doorzakken met de gastdocenten in Kapitein Zeppos, waar we allen eindigden met een kitscherige neptattoo. Ja, ….na aandringen ook Christian!
3 herinneringen – 3 momenten van groei – waarvoor dank!
* Inge Somers