Ontwerp­wetenschappen

Paul Ibens

In memoriam Paul ibens

De Faculteit Ontwerpwetenschappen en de opleiding Interieurarchitectuur melden met droefheid het overlijden van Paul ibens, interieurarchitect en emeritus ontwerpdocent. 

Paul ibens is op 80-jarige leeftijd overleden. Met het heengaan van ibens is de Belgische interieurarchitectuur één van haar belangrijkste protagonisten verloren. Ibens volgde de opleiding Binnenhuiskunst aan het toenmalige Nationaal Hoger Instituut voor Bouwkunst en Stedebouw (NHIBS) te Antwerpen. Na zijn studies ging ibens onder meer aan de slag bij Renaat Braem en Jul De Roover tot hij in 1968, samen met Claire Bataille, het ontwerpbureau Bataille & ibens oprichtte. Ibens werd snel een spilfiguur, die het vak in België op de kaart zette. Zijn oeuvre, dat hij samen met Claire Bataille opbouwde, ontplooide zich zowel binnen de velden van het interieurontwerp als van het meubelontwerp. Vele van hun projecten en meubels zijn ware iconen geworden. 

In 1970 werd ibens aangesteld aan het NHIBS voor de vakken Kleurenharmonie en Binnenhuisontwerpen. Vanaf 1976 tot 1999 volgde hij Jul De Roover op en nam de ontwerpateliers voor zijn rekening. Ibens heeft zowel binnen het onderwijs als erbuiten een onmiskenbare invloed gehad op meerdere generaties ontwerpers. 

In het voorjaar 2021 organiseert het Vlaams Architectuurinstituut een tentoonstelling over het werk van Bataille & ibens in de reeks Unfolding the Archives #4. Bij deze gelegenheid zal er ook worden stilgestaan bij het overlijden van ibens.

Ter herinnering aan Paul ibens zullen de komende dagen en weken collega’s, studenten en vrienden in dit forum korte hommages in woord en beeld publiceren.

Berichten van collega's, studenten en vrienden

Berichten van collega's, studenten en vrienden

Er zijn in mijn leven weinig mensen geweest die zo’n indruk bij me hebben nagelaten als jij, Paul.

Ik ontmoette je voor het eerst tijdens een sollicitatiegesprek in 1991, met jou als één van de commissieleden. Zoals gewoonlijk was je erg zwijgzaam, maar reageerde je alleen heel onverwachts wijzend op een beeld uit de portfolio die ik toonde met de eenvoudige maar duidelijke uitspraak: ’da’s knap!!!’ Meer niet maar ik had wel de job.

Je kende me van haar noch pluim, doch ik had al heel wat van je gehoord en gezien. De verhalen van de medestudenten uit de afdeling Interieurarchitectuur prikkelden mijn nieuwsgierigheid tijdens mijn studies Architectuur. En later maakten de projecten van jullie bureau Bataille & ibens die ik ontdekte me tot een grote fan van jullie werk.  In Vlaanderen en bij uitbreiding in gans België was er geen vergelijk, internationale klasse. Het was dan ook voor mij een waar voorrecht dat je me als volwaardige partner mee betrok bij je werk en in je leven. Zowel door samen les te geven als samen te werken aan een heel reeks projecten heb ik het geluk gehad je in alle omstandigheden heel intens mee te maken. Je had een heel sterke persoonlijkheid, doch was niet altijd de gemakkelijkste mens, soms erg koppig, eigenzinnig en tegendraads, maar steeds beginselvast, doortastend en oprecht. Heel overtuigd twijfelend en zoekend naar de beste oplossing voor ieder ontwerpvraagstuk dat zich stelde. Je ging er helemaal in op wanneer er een quasi onmogelijk constructiedetail diende uitgewerkt te worden. De kruiskolommen, weet je nog …

Als ontwerper ken ik weinig mensen die zo juist konden omgaan met ruimtelijkheid en detail, vorm en compositie, schaal en  verhoudingen, ‘je’ gulden snede, materiaal en textuur, eenvoud en complexiteit, structuur en constructie, purisme en kwaliteit. Je was een perfect observator en ging altijd voor de essentie. Met weinig woorden kon je altijd direct het ontwerpprobleem aanduiden. Voor jou gold ‘Gene flauwe kul’…

Hele generaties interieurarchitecten en architecten heb je geïnspireerd. Voor het vakgebied en het onderwijs was je bijdrage doorslaggevend en erg verrijkend. Er was altijd veel aandacht en bewondering voor je werk, maar je bleef daar steeds erg bescheiden over. 

Niet alleen de mens maar ook de natuur was een grote inspiratie voor je en ook voor beeldende kunst en cultuur in het algemeen had je een scherp en kritisch oog. Je menselijkheid was soms erg ontroerend en tegelijk kon je heel onhandig zijn in de sociale omgang. Iemand met meer authenticiteit dan jij ben ik nog niet dikwijls tegengekomen. Ook trouw in je engagementen en steeds klaar voor een feestje met fijn gezelschap. Wat hebben we toch afgelachen. Ook de vele etentjes en het varkentje aan het spit zonder jou erbij zullen we missen.

Het ga je goed, daar in de eeuwige jachtvelden en ik ga Annemie vragen zeker je zakmes en lederen hoed mee te geven.  

* Paul Wauters
 

   

Paul was een man van weinig woorden. Voor hem deed het er niet toe of het over interieur dan wel over architectuur ging. Hij sprak over ‘de kunst van het bouwen’ in de meest brede zin van het woord. Hij had zo zijn eigen stijl, wars van alle vooroordelen.

Ruimte ontstond aan de grote werktafel. Met een vet potlood werden krachtige lijnen en punten getrokken en omgezet naar een genereuze architectuur van verticalen en horizontalen, van wanden, kolommen en perspectieven. Ruimten die door hun eenvoud van belijning, door hun materialisatie en textuur een zekere rust uitstraalden.

Paul was zeer gedreven en zocht naar schoonheid in constructie; hij had een passie voor het ontwikkelen van uitdagende bouwknopen en detailleringen die nog moesten uitgevonden worden, zijn credo was ‘het moet spannend blijven’.

Ik heb het voorrecht gehad vele jaren met Paul (en Claire) samen te werken. Er werd veel en hard gewerkt, gediscuteerd, gelachen, gedronken, we waren een kleine familie op een groots bureau, allemaal met eenzelfde passie.

Ik heb Paul gekend als een fijn persoon, op zijn stille doch overtuigde wijze heeft hij een schonere wereld betracht.

* Iris Van der Schueren
 

   

Zoals ik me Paul herinner in bijzondere leermomenten…

Bij Paul was ruimte voor debat, onconventionele opvattingen, niets was bemeten, we deinden mee op de golven van jouw kennis, ervaring, gezag. Veeleisend, de voorhoede van je commentaar bestond meestal uit een opkomend gemompel, soms moeilijk te interpreteren, achteraf vanzelfsprekend. Meesterlijk, je constructief inzicht dat schetsend uit je potlood vloeide, je aandacht voor vorm en verhouding, …aan de gulden snede kon je niet ontsnappen. Spannend, je kon ons steeds verassen met een anekdote, een preek als het moest, de euvele daad van het te laat komen… Indrukwekkend, je betoogde met hart en ziel en vroeg ten slotte of we zin hadden om in een ‘meer gepaste omgeving’ het debat verder te zetten…Eeuwige rebel, provocerend, agerend, non- conformistisch, we lieten ons te veel doen…, waren regelmatig klaar voor een nieuwe revolutie…

* Michel Corthaut, docent, alumnus
 

 

Paul kwam in mijn leven bij ‘Binnenhuis’ als collega lesgever,  kleurenleer. Ik had van Jul De Roover ook al gehoord over het memorabele jaar waaruit hij kwam. En ik had hem voordien ook al meegemaakt tijdens de jurymomenten, waar hij - wanneer hij een opmerking had- dan ook duidelijk zei waarom iets niet goed was en er gelijk de verbetering voor gaf.  Kleine, waardevolle lesmomenten!

Wij merkten algauw dat hij die soms onhandelbare massa die een eerste jaar vaak was op zijn gekende manier aanpakte: duidelijk en heel rustig zonder zijn stem te verheffen, to-the-point. Maar een uitleg werd ook geen tweede keer gegeven.

Tijdens de urenlange babbels en discussies met enkelen van ons in een van de stamcafés kwam er bij hem vaak verbazing of ontgoocheling naar boven over een zo groot gebrek aan kennis en interesse voor cultuur en ons vakgebied in het bijzonder. En dan had hij het niet alleen over studenten…

Hij had duidelijk een broertje dood aan de overdreven administratie “…en al die flauwekul…” die steeds meer een dagdagelijkse rol ging spelen.  Een beetje rebels: “ Wij zijn er voor de studenten, wij zijn geen boekhouders! “. Directeurs lagen al helemaal in de onderste lade.

Maar er is vooral zijn gezonde, bijna maniakale fascinatie voor de perfectie proporties in de ontworpen omgeving. Zijn liefde voor de vijfhoek…

Zijn kwaliteit in stilte.

We hebben het nooit hardop tegen hem gezegd, maar we bewonderden Paul. Bijna gelijktijdig zijn Christian en Paul uit ons dagelijks leven verdwenen. Twee zeer verschillende persoonlijkheden, die een diepe bewondering voor elkaar hadden.

Steven Stals - voormalig docent Interieurarchitectuur