“Moslims laten hun stem gelden, ook buiten het kieshokje”
Dr. Samira Azabar (UAntwerpen) nam het politiek engagement van Belgische moslims onder de loep
Vijf jaar lang deed dr. Samira Azabar (Universiteit Antwerpen) onderzoek naar moslims en politieke participatie. Maar haar doctoraat gaat over meer dan alleen hun stemgedrag. Moslimmannen en -vrouwen proberen, elk op hun manier, ook buiten de verkiezingstijd de politiek te beïnvloeden, en zelfs in het alledaagse leven tekenen ze verzet aan.
“Het politiek engagement van burgers beperkt zich al lange tijd niet uitsluitend tot de stembusgang”, vertelt dr. Samira Azabar, verbonden aan de onderzoeksgroep ‘Media, Middenveld en Politiek’ (M2P). “Dit is niet anders voor moslims. Ook buiten het kieshokje laten ze hun stem horen in de publieke sfeer. We spreken dan over niet-electorale participatie. De manieren waarop dat gebeurt zijn legio: van petities over gelddonaties tot het boycotten van producten.”
Gender en onderwijs
De wijze waarop moslims zich net politiek engageren is niet eenduidig. Dr. Azabar: “Als we inzoomen op de verschillen tussen moslimvrouwen en -mannen zie je een contrast dat zich ook in de bredere samenleving aftekent. Zo zal je (moslim)vrouwen minder vaak dan (moslim)mannen zien meelopen in een betoging. Ze voelen zich doorgaans minder veilig tijdens zulke protestacties, waardoor ze eerder gebruikmaken van bijvoorbeeld socialemediaplatformen om hun boodschap uit te dragen.
”Opvallend: het opleidingsniveau of inkomen van de ondervraagden had geen invloed op hun politiek engagement. “Of iemand laag- of hooggeschoold is, lijkt geen verschil te maken wanneer het gaat om hun betrokkenheid. Het is dus niet zo dat moslims die niet hebben verder gestudeerd, zich meer apolitiek opstellen.” Landsverschillen bleken daarentegen wel aanwezig: moslims in Nederland en Frankrijk participeren meer dan moslims in België.
Moskeegangers
En de rol van religie? Die blijkt algemeen beschouwd minder bepalend te zijn dan gedacht. “Moslimmannen gaan vaker naar de moskee dan vrouwen. In de Verenigde Staten, zo blijkt uit het onderzoek, zijn moskeegangers sterker geneigd om zich ook politiek te engageren. In Europa zie je dat verband niet. Opmerkelijk, want bij christenen in ons land die naar de kerk gaan, zien we wel een positief verband met niet-electorale participatie.”
Ook voor vrouwen blijkt hun geloofsbeleving geen doorslaggevende drijver te zijn. “In de surveys benoemen vrouwen zichzelf vaker als meer gelovig, maar daarom gaan ze nog niet sneller op de barricades staan. Religieuze elementen, zoals een hoofddoek, vallen meer op waardoor ze sneller worden gediscrimineerd op basis van hun religieuze overtuiging. Zo krijg je een chilling effect waarbij vrouwen niet vocaal durven te zijn uit angst voor negatieve reacties.”
Alledaags verzet
Ook buiten de politieke pistes om proberen moslims met kleine daden van verzet de status quo om te buigen. Azabar: “Ze trachten hiermee negatieve sterotiepen en clichés die leven over islam en moslims recht te trekken en zo een vuist te maken tegen discriminatie en racisme.”
“Een voorbeeld hiervan is hoe sommige moslims zich extra welwillend opstellen, om toch maar niet als “een probleem” te worden ervaren. Ze benadrukken dat ze ‘goed moslimgedrag’ willen vertonen om het dominant beeld van de gevaarlijke moslim van zich af te schudden. Je ziet ook dat anderen hun kennis over een bepaald onderwerp bijspijkeren, om in discussies sterker in hun schoenen te staan. Wanneer iemand hen voor de voeten werpt dat de islam een vrouwonvriendelijke religie zou zijn, kunnen ze aan de hand van bepaalde koranverzen het tegendeel aantonen. Het is door zulke acties dat moslims het gevestigde narratief helpen in vraag te stellen en zelf de pen in handen nemen om mee te schrijven aan hun eigen verhaal. ”