Bio-ingenieurs analyseren restwater van 'aquamatie'
Eerste proefproject rond nieuwe uitvaartmogelijkheid start in Wilrijk
Bij Pontes in Wilrijk startte een baanbrekend proefproject: meerdere partners, waaronder de Onderzoeksgroep BioWave van UAntwerpen, zullen onderzoeken hoe ‘aquamatie’ een volwaardige derde uitvaartmogelijkheid kan worden naast begraven en cremeren.
Pontes, een intergemeentelijke vereniging voor uitvaarten en crematoria, kiest voor de term ‘aquamatie’, hoewel internationaal de term ‘resomatie’ ook vaak gebruikt wordt. Aquamatie verwijst immers duidelijker naar wat het proces inhoudt en is op die manier ook toegankelijker.
“Met aquamatie zetten we een nieuwe stap in de evolutie van de uitvaartzorg”, zegt Tom Wustenberghs, algemeen directeur van Pontes. “We willen families een derde keuze geven. Voor velen voelt aquamatie als een zachter alternatief: geen vuur, geen aarde, maar een serene en innovatieve methode om afscheid te nemen. Aquamatie is geen vervanging van begraven of cremeren, wel een volwaardige aanvulling. Pontes wil hier als pionier in België de weg tonen.”
In Wilrijk staat het eerste aquamatietoestel. Wetenschappers van UAntwerpen werken mee aan het proefproject.
Het proces dat aan de basis ligt van aquamatie heet alkalische hydrolyse. Het lichaam wordt geplaatst in een gesloten cilinder die gevuld wordt met warm water en kaliumhydroxide. Onder hoge druk en een temperatuur van 150 à 160 graden breekt het lichaam op natuurlijke wijze af. Na vier uur blijft een poreus beendergestel over dat, net als bij crematie, wordt vermalen tot as en meegegeven wordt aan de nabestaanden. Voor families verandert er dus weinig aan de beleving van het afscheid.
Start van een uniek proefproject
“Hoewel het systeem technisch beproefd is in het buitenland, willen we in Vlaanderen niet over één nacht ijs gaan”, zegt Tom Wustenberghs. De levering van het toestel in Wilrijk luidt de start in van een reeks proefaquamaties, in samenwerking met specialisten van KU Leuven, UAntwerpen, VITO, VMM, Aquafin en de Vlaamse overheid. Om het volledige proces in de praktijk te testen gebruikt Pontes lichamen die aan de wetenschap werden geschonken. De onderzoekers brengen de impact gedetailleerd in kaart: van de medische veiligheid tot de stoffen die na afloop overblijven en de manier waarop de restvloeistof, het residu, op een verantwoorde manier verwerkt kan worden.
BioWave, onderzoeksgroep van de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen van UAntwerpen, zal het restwater van een aantal aquamaties zuiveren in een reactor in het labo. “Zo proberen we onder meer een antwoord te vinden op de vraag of er humaan DNA gedetecteerd kan worden in de restwaterstroom na biologische zuivering”, legt dr. Koen Goossens uit. “We willen ook achterhalen of een biologische zuivering van het restwater voldoende is om te kunnen lozen op oppervlaktewater. Ook het financiële plaatje van de zuivering zullen we in kaart brengen.”
Internationale trend, Vlaamse primeur
“De resultaten van dit proefproject zijn nodig om een regelgevend kader rond lijkbezorging uit te werken. Zo maken we aquamatie als nieuwe vorm van lijkbezorging naast begraven en crematie wettelijk mogelijk. Het zal dan de derde lijkbezorgingsvorm zijn, nadat crematie al in 1932 als tweede vorm van lijkbezorging werd ingevoerd”, zegt Hilde Crevits, Vlaams minister van Binnenland.
De eerste resultaten van het proefproject worden verwacht in 2026. Daarna volgt de afronding van het wettelijke en milieutechnische kader. Pas wanneer die puzzel volledig gelegd is, kan Pontes effectief van start. Als alles volgens de planning verloopt, wordt aquamatie in 2028 in Vlaanderen voor het eerst toegankelijk voor het brede publiek.
Wereldwijd wint aquamatie steeds meer terrein. In de Verenigde Staten is de methode inmiddels toegelaten in meer dan dertig staten en ook in Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en Ierland wordt ze toegepast. Nederland en het Verenigd Koninkrijk werken aan een wettelijk kader, nu start het eerste Belgische proefproject.