Onderzoek Dirk Vanheule

Abstract

Volgens de traditionele staatssoevereiniteit bepalen Staten welke niet-onderdanen op hun grondgebied mogen verblijven. In Natiestaten, waar Staat en etnoculturele natie geacht worden samen te vallen, weerspiegelen de toelatingscriteria (bv. werk of gezinsleven) waarden van de Natie. In de EU is die soevereiniteitsuitoefening beperkt: EU-recht regelt in voorname mate vrij verkeer van EU-burgers binnen en immigratie van derdelandsonderdanen naar de EU. De voorrang van EU-recht belet de lidstaten om daarmee in strijd te handelen. Dit leidt tot spanning tussen visies op soevereiniteit en supranationale autoriteit, temeer daar artikel 4, lid 2, VEU de EU verplicht de "nationale identiteit" en de "essentiële staatsfuncties" van lidstaten te eerbiedigen. Staten kunnen deze clausules inroepen om af te wijken van hun verplichtingen onder EU-recht indien deze in strijd zijn met belangen diep verankerd in hun nationale identiteit of met hun essentiële staatsfuncties (zoals gebeurde uit verzet tegen EU-besluiten over de relocatie van asielzoekers). Toch is de rechterlijke en academische analyse van hun rol op het gebied van vrij verkeer, migratie en asiel schaars. Dit project wil de "nationale identiteit"- en "essentiële staatsfuncties"-clausules conceptualiseren in de context van migratiebeleid. Kunnen zij dienen om de nationale soevereiniteit van de lidstaten inzake migratie te herstellen, rekening houdend met de fundamentele waarden, rechten en vrijheden die de kern van de EU vormen?

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Solidariteit vormt een veelbesproken, maar ondergeconceptualiseerd begrip dat alleen in operationele termen inhoud heeft gekregen. Er zijn op EU-niveau tal van oplossingen gekozen om het gebrek aan solidariteit in asielaangelegenheden tussen de lidstaten te verminderen, maar deze zijn ontoereikend gebleken om het gebrek aan eerlijke verdeling van de verantwoordelijkheid voor asielaanvragen binnen de EU aan te pakken. Bovendien hebben experts tot nu toe vooral ingezoomd op de correlatie tussen solidariteit en asiel, maar ze hebben nog niet de inhoud, juridische waarde en verplichtingen in bredere migratiecontexten geanalyseerd. Dit project zal in de eerste plaats het principe van solidariteit vanuit een brede migratiehoek vorm geven, rekening houdend met de algemene beginselen van het EU-recht, waaronder het beginsel van subsidiariteit en evenredigheid. In de tweede plaats zal nadruk worden gelegd op het nieuwe Pact inzake asiel en migratie en hoe dit samenvalt met de betekenis verbonden aan solidariteit die dit project geeft. Ten slotte zal dit project analyseren of en onder welke omstandigheden een gebrek aan solidariteit tussen de lidstaten in een migratiecontext en aan de buitengrenzen van de EU kan leiden tot inbreukprocedures volgens de artikelen 258 tot 260 VWEU en in laatste instantie artikel 7 VEU.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk
• Mandaathouder: Van der Smissen Jana

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het strafrechtelijk en vreemdelingrechtelijk beleid zijn steeds meer verweven, met enorme spanningsvelden tussen de twee rechtsgebieden tot gevolg. Hoewel meerdere wetswijzigingen zijn doorgevoerd, is er nooit een alomvattend onderzoek gedaan naar de strafrechtelijke en administratiefrechtelijke positie van de vreemdeling bij een strafrechtelijke veroordeling. Dit doctoraat zal onderzoeken welke straffen, bestraffingsmodaliteiten en strafuitvoeringsmodaliteiten de strafrechters (kunnen) opleggen aan vreemdelingen die legaal of illegaal in België verblijven. Daarnaast wordt onderzocht wat de invloed is van een strafrechtelijke veroordeling op de mogelijkheid tot weigering of intrekking van het verblijf met uitwijzing tot gevolg, en op het verkrijgen en intrekken van de Belgische nationaliteit. Verder zal dit doctoraat de hogere rechtsregels en algemene principes die deze rechtspositie bepalen identificeren en de Belgische wetgeving en praktijk aan de hand hiervan evalueren. Tevens wordt onderzocht in welke mate het feit dat beslissingen tot uitwijzing en weigering van de nationaliteit worden genomen door de administratie in tegenstelling tot de strafrechtbank, invloed heeft op de rechtsbescherming van de vreemdeling en de overeenstemming van deze beslissingen met de hogere rechtsregels en principes. Dit onderzoek zal gebaseerd zijn op wetgeving, rechtspraak en empirische data. Bovendien zal geïntegreerde rechtsvergelijking met Frankrijk en Zwitserland plaatsvinden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Rozie Joëlle
• Co-promotor: Vanheule Dirk
• Mandaathouder: Vandennieuwenhuysen Ellen

Onderzoeksgroep(en)

• Rechtshandhaving

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De studie betreft een evaluatiestudie van het Vlaams decreet van 7 mei 2004 betreffende de materiële organisatie en werking van de erkende erediensten. De opdracht omvat verschillende onderzoeksthema's: de vormgeving, werking en inbedding van eredienstbesturen; het financieringsmodel; het administratief toezicht op deze eredienstbesturen; en eventuele alternatieve rechtsvormen, andere dan het huidige openbaar statuut van de eredienstbesturen. De studie omvat een juridische analyse van de reeds geïdentificeerde knelpunten, aangevuld met een interne en externe rechtsvergelijking. Verder zullen de belangrijkste stakeholders worden gehoord en geraadpleegd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Bernaerts Jonathan
• Co-promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Ongeacht hoe perfect de formele opzet van een onafhankelijk rechterlijk stelsel met duidelijke, gerespecteerde, formele regels ook is, de rol van rechtbanken en rechterlijke systemen kan worden beïnvloed door informele praktijken, die kunnen bijdragen tot of ingaan tegen een democratisch verval. Het INFINITY-project, ondergebracht bij de Masarykova univerzita (Brno), voert een diepgaande rechtsvergelijkende studie uit waarin sociologische en politieke wetenschappen worden gecombineerd en waarin de nadruk ligt op de analyse van verschillen in informele rechterlijke systemen en hun rol in "nieuwe" en "oude" lidstaten van de EU.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Migratie en zijn parameters, dynamiek en complexiteit vormen een van de belangrijkste kwesties in het hedendaagse Europa. Onder deze omstandigheden, is relevante, beknopte en nuttige kennis een vereiste voor de ontwikkeling van efficiënt en constructief beleid. Hoewel bepaalde databases zoals EUROSTAT en OESO waardevolle inzichten bieden in de dynamiek van migratiestromen, bestaat er geen uitgebreide, efficiënte en integratieve gegevensbank die de belangrijkste analyses over migratie in heel Europa synthetiseert, categoriseert en in kaart brengt. Het doel van dit project, dat wordt gedragen door 16 toonaangevende onderzoeksinstellingen, netwerken en beleidsinstituten in heel Europa, is deze kloof dichten door de bouw van een centrale migratie-hub. Deze hub zal van instrumentele waarde zijn daar deze zal functioneren als een belangrijk fundament in het ontwerp van huidig en toekomstig beleid. Deze hub zal verleden, huidig en toekomstig migratieonderzoek accumuleren en consolideren door het verstrekken van een uitgebreid maar toch beknopt overzicht van de migratie-stuurprogramma's, infrastructuren, stromen en beleid, wat zal leiden tot een verbeterd systematisch begrip van de factoren die de interactie tussen deze analytische categorieën vormen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Timmerman Christiane
• Promotor: Vanheule Dirk
• Co-promotor: Van Praag Lore

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

RACCOMBAT onderzoekt de noodzaak om technieken en mechanismen te ontwikkelen die racisme en xenofobie tegen niet-staatsburgers doorheen hun volledige integratieproces in de samenleving kunnen voorkomen en bestrijden. Een belangrijk element in dat integratieproces is de inburgering of sociale oriëntatie voor nieuwe immigranten die moet verzekeren dat deelnemers in de samenleving integreren tot hun eigen voordeel en dat van de ontvangende samenleving. Inburgerings- en sociale integratietrajecten moeten plaatsvinden met volledige eerbiediging van de fundamentele rechten en de wettelijke verplichtingen van alle leden van een samenleving. Deelnemers eraan moeten kennis over die rechten en plichten ontvangen en over daden van haat en/of discriminatie waarmee ze kunnen worden geconfronteerd, opdat ze die leren herkennen en zich bewust zijn van de middelen die de ontvangende Staat biedt om ze te voorkomen en te bestrijden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds Center for the Study of Democracy. UA levert aan Center for the Study of Democracy de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk
• Co-promotor: Michielsen Joris

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit. het project heeft tot doel een evenwichtig beheersmodel uit te bouwen voor de rechtsbibliotheek als laboratorium voor onderzoek en voor onderwijs in alle rechtsdomeinen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de Vlaamse overheid. UA levert aan de Vlaamse overheid de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk
• Co-promotor: Timmerman Christiane

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project heeft als doel een antwoord te geven op de volgende hoofdvraag: Onder welke omstandigheden wordt toegang tot opvang en bijstand voor niet rechtmatig verblijvende en rechtmatig verblijvende, maar nog niet toegelaten vreemdelingen in Nederland en enkele andere Europese landen afhankelijk gesteld van het verblijfsrecht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds Europees Parlement . UA levert aan Europees Parlement de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De studie beoogt een analyse van de tijdelijke en circulaire migratie in België, zowel wat betreft de empirirische bewijzen als het bestaande en toekomstige beleid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds EU. UA levert aan EU de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Timmerman Christiane
• Co-promotor: Nonneman Walter
• Co-promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Vonnissen en arresten hebben declatatoire en dus settoactieve werking Daar worden stilaan vraagtekens bij geplaatst, zeker in geval van een onvoorziene ommekeer in de rechtspraak Toch voorziet de wetgevet enkel voor vernietigingsar~esten van het Grondwettelijk Hof' en van de Raad van State in de mogelijkheid om de werking in de tijd te beperken Enkele nieuwe wendingen in de Belgische, maar ook de Europese rechtspraak (EHRM en HvJ) geven echter aan dat ook voor andere rechterlijke uitspraken de leer van het rechterlijk overgangsrecht in beweging is Een vergelijking met EU-lidstaten geeft bovendien aan dat bij veel grondwettelijke hoven de werking voor de toekomst juist als regel geldt Dit onderzoeksproject wil het rechterlijk overgangsrecht daarom onder de loep nemen Hierbij rijzen nog diverse vragen, zowel wat betreft de bevoegdheidsgrond als wat betreft de criteria om prejudici&le arresten in de tijd te moduleren Het project focust in het bijzonder op twee onderzoeksvragen De eetste betreft de theotetische fimdamenten en beleidsargumenten die grondslag geven aan de principiele temporele hnctie van arresten in de tijd Vervolgens wordt in de praktijk van Belgische, Europese en buitenlandse rechtscolleges gezocht naar argumenten die een modulering van vonnissen en arresten in de tijd rechtvaardigen

Onderzoeker(s)

• Promotor: Popelier Patricia
• Co-promotor: Vanheule Dirk
• Co-promotor: Vanlerberghe Beatrix

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Timmerman Christiane
• Co-promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Europese Gemeenschap heeft sinds het Verdrag van Amsterdam eigen bevoegdheid over asiel en immigratie. De besluitvorming verloopt grotendeels via de raadplegingsprocedure waarbij het Europese Parlement maar beperkte bevoegdheid heeft. Voorwerp van het onderzoek is het respectieve aandeel van de Europese instellingen bij de totstandkoming van regelgeving, de mate van democratische inspraak en de mogelijke gevolgen hiervan voor de rechtsbescherming.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project beoogt een grondige analyse te maken van de rechtspraak van de Raad van State over de toepassing van de Vreemdelingenwet, die de toegang, het verblijf en de verwijdering van niet-Belgen in België regelt. De Raad van State controleert als rechter de correcte toepassing van deze wet door de overheid. Dit vormt thans het hoofddeel van zijn werklast. Alhoewel de kennis van die rechtspraak dus essentieel is voor een goed begrip van de werking en betekenis van de wet, ontbreekt een exhaustief juridisch onderzoek naar meer dan 20 jaar rechtspraak. Het onderzoek zal geschieden vanuit verschillende juridische invalshoeken: het strikte migratie- of verblijfsrecht, het administratief recht, het administratief procesrecht, het grondwettelijk recht, het internationaal publiekrecht, het Europees recht en de fundamentele rechten en vrijheden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanheule Dirk
• Co-promotor: Foblets Marie-Claire

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject