Onderzoek Iris Schrijver

Abstract

ACHTERGROND: Audiovisuele media spelen een dominante rol in onze samenleving. Niet alle doelgroepen hebben echter toegang tot deze producten in hun oorspronkelijke vorm, door taalbarrières of zintuiglijke beperkingen (Greco, 2016). Audiovisuele vertaling (AVT) en mediatoegankelijkheid (MA) kaarten dit probleem aan, door toegankelijkheidsdiensten aan te bieden zoals ondertiteling, nasynchronisatie, ondertiteling voor doven en slechthorenden en audiobeschrijving (AD). AVT&MA is het meest dynamisch onderzoeksgebied binnen de Vertaalwetenschap (TS) (Remael, Reviers, & Vandekerckhove, 2016). Hoewel het in minder dan 30 jaar een grote hoeveelheid onderzoek heeft opgeleverd, is het merendeel van de huidige studies beschrijvend en prescriptief. Oproepen voor meer gevarieerde en empirische onderzoeksmethoden om de ontwikkeling van het AD-veld tot een mature discipline te ondersteunen (Perez-Gonzalez, 2014), hebben geleid tot een groeiende belangstelling voor experimenteel onderzoek. Er zijn in dit opzicht echter twee cruciale lacunes: (1) Experimenteel onderzoek binnen AVT&MA is een pril domein dat heel wat groeipijnen ervaart (Di Giovanni & Gambier, 2018). Het overheersende experimentele paradigma binnen AVT&MA, maakt nog overwegend gebruik van offline onderzoeksmethoden (bijv. vragenlijsten, interviews, focusgroepen etc.) (voor een gedetailleerd overzicht zie Cintas & Szarkowska, 2020; Orero et al., 2018). (2) Procesonderzoek is vrijwel onbestaande binnen AVT&MA. Het domein blijft grotendeels gericht op productonderzoek. Slechts een handvol studies hebben het theoretisch kader van procesonderzoek uit de Vertaalwetenschap toegepast op AVT&MA (Gary Massey & Jud, 2020; Orrego-Carmona, 2018). Bovendien is procesonderzoek van AD, het minst onderzochte gebied in het domein. DOEL: Dit project pakt de hierboven beschreven lacunes aan via empirisch onderzoek naar het audiobeschrijvingsproces en concreet naar het effect van beroepservaring op dat proces. URGENTIE: Dit project is relevant om bestaande benaderingen aan te vullen, en het is ook urgent. De ontwikkeling van procesgerichte studies is cruciaal, om een eenzijdige kijk op AVT&MA-praktijken als product te vermijden en vragen te bestuderen die productgerichte benaderingen niet kunnen beantwoorden (zoals de motivatie achter vertaalkeuzes of de impact van contextuele kenmerken op vertaalkeuzes). Het vakgebied bevindt zich op een scharnierpunt in zijn ontwikkeling en heeft behoefte aan solide, empirisch bewijs om zijn theoretische beweringen te onderbouwen. Het initiëren van empirisch procesonderzoek is een cruciale stap in deze ontwikkeling. Dit project is daarom niet alleen een fundamentele en logische volgende stap in het ontwikkelen van nieuwe kennis in het vakgebied, maar zal ook bijdragen tot het vestigen van de Universiteit Antwerpen als referentie in het domein. AANPAK: Ons project kadert binnen een empirisch paradigma en Cognitieve Vertaalwetenschap. Vertrekkend vanuit methodologische standaarden en maten van Vertaalprocesonderzoek is dit project het allereerste onderzoeksproject dat een breed scala aan kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden gebruikt om het audiobeschrijvingsproces te bestuderen. INNOVATIE EN IMPACT: (1) Onderzoek naar een nog onontgonnen onderzoeksbenadering binnen AVT&MA. (2) Een multi-method experimenteel ontwerp, waarbij methodologieën die zelden gebruikt worden binnen AVT&MA gecombineerd worden. (3) Interdisciplinaire aanpak die een nieuwe samenwerking tot stand brengt binnen de Universiteit Antwerpen (TriCS, Antwerp Social Lab en Antwerp Human Lab). (4) Aanpakken van de replication and reproducibility crisis via een open science benadering.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Schrijver Iris
• Mandaathouder: Dalli Harun

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Audiobeschrijving (AD) is een mediatoegankelijkheidsdienst voor niet-ziende kijkers, waarbij visuele informatie wordt omgezet in een audiocommentaar. Hoewel deze taak wordt beschouwd als een vorm van intersemiotische vertaling (het vertalen van beelden in woorden), is kennis van een vreemde taal niet nodig om de taak uit te voeren. In de meeste landen hebben audiobeschrijvers uiteenlopende achtergronden die niet noodzakelijkerwijs vertaalgerelateerd zijn. Daarmee rijst de vraag: hoe conceptualiseren audiobeschrijvers wat ze doen? Dit project gebruikt inzichten uit vertaal- als schrijfprocesonderzoek om het proces van het opstellen van een AD-script te bestuderen alsook de impact van zelfperceptie van de professionele identiteit van de beschrijver op zowel het proces als het eindproduct. Dit is een pioniersstudie, aangezien procesonderzoek in AD uiterst beperkt is ondanks oproepen tot dergelijke studies (Jankowska 2021; Ramos & Rojo 2020; Braun 2007). Inzicht in de onderliggende processen van AD-scriptproductie zal nieuwe kennis opleveren voor zowel vertaalprocesonderzoek als schrijfonderzoek en kan worden toegepast bij het ontwerpen van toekomstige AD-trainingen. Bovendien is de zelfidentiteit van audiobeschrijvers nog niet eerder onderzocht. Hoewel er pogingen zijn ondernomen om de vaardigheden en competenties van audiobeschrijvers te doorgronden (ADLAB PRO 2017), zal dit project een nieuwe, sociaal-psychologische dimensie toevoegen aan ons begrip van het beroep.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Schrijver Iris
• Mandaathouder: Zajdel Alicja

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een van de belangrijkste uitdagingen in het hoger onderwijs van vandaag is het onderwijs toegankelijk maken voor een steeds meer meertalige en multiculturele studentenpopulatie. Veel universiteiten overwegen daarom het gebruik van het Engels als onderwijstaal (EMI), maar de beperkte beheersing van het Engels door studenten kan een nadeel zijn. Live ondertiteling kan helpen om deze taalbarrière te overwinnen, door auditieve en taalkundige barrières tegelijkertijd weg te nemen. Het doel van dit onderzoeksproject is dan ook om te onderzoeken (1) hoe universiteitsstudenten in Vlaanderen EMI-colleges met intralinguale live ondertitels ervaren, d.w.z. lezingen waarbij de woorden van de docent in real time in dezelfde taal (Engels) worden ondertiteld, (2) of deze ondertitels hun prestaties beïnvloeden, en (3) welke impact deze ondertitels hebben op hun cognitieve belasting. We vergelijken twee productiemethoden van ondertiteling met elkaar (respeaking versus getrainde automatische spraakherkenning) en ook twee projectiemethoden (ondertiteling in 2 regels onder de PowerPoint van de docent versus scrollende ondertitels op een apart scherm). We onderzoeken de impact van ondertiteling op perceptie, prestaties en cognitieve belasting bij twee groepen studenten: (1) met Engels als hoofdvak, en (2) studenten zonder Engels. Kwantitatieve en kwalitatieve gegevens worden verzameld tijdens echte colleges met behulp van online vragenlijsten en eyetrackingbrillen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Robert Isabelle
• Co-promotor: Schrijver Iris

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tot op heden is vertaaldidactiek voornamelijk geconceptualiseerd vanuit het standpunt van theoretici en onderzoekers zonder uitgebreid aandacht te besteden aan de stemmen van de vertaaldocenten ofvertaalstudenten. Dit onderzoeksproject tracht deze kennisleemte te remediëren door de constructie van vertaalkennis- en competentie te analyseren bij 39 studenten Engels en twee vertaaldocenten van de School of Languages and Literatures van de Autonomous University of Queretaro, Mexico volgens een constructivistische benadering. In het constructivisme spelen studenten een actieve rol en hebben ze een centrale positie in het studieproces, aangezien ze geen kennis verwerven van de docent maar deze zelf construeren. Dit onderwijsperspectief is gerelateerd aan verantwoordelijkheid, leerautonomie en empowerment van studenten (Kiraly, 2001; Kiraly, 2014; Serrano & Pons, 2011). Het lijkt bijzonder relevant te zijn geworden tijdens de COVID 19-pandemie, vanwege de verschillende veranderingen die instellingen hebben doorgevoerd. Om de constructie van vertaalkennis- en competentie te analyseren werd een uitgebreid literatuuronderzoek uitgevoerd, evenals online veldwerk. Er is hiertoe data verzameld tijdens het online semester van augustus-december 2020 aan de hand van online semi-gestructureerde interviews, observaties in de virtuele klasomgeving, vertaaloefeningen van studenten, en huiswerk dat werd geüpload naar Google Classroom. De gegevens werden geclassificeerd in een reeks emic- en etic-categorieën. Vervolgens werden ze onderzocht met de kwalitatieve software Atlas.ti. Voorlopige resultaten tonen met betrekking tot de impact op kennisconstructie van een online leeromgeving aan dat de deelnemers met verschillende veranderingen werden geconfronteerd tijdens het online vertaalonderwijs en -leren, en dat ze positieve en negatieve onderwijservaringen hebben opgedaan in de online lessen. In de volgende stap van de data-analyse zullen de manieren worden geïdentificeerd waarop studenten kennis met betrekking tot vertalen en linguïstiek identificeren, oproepen en toepassen. Daarbij zal er in het bijzonder aandacht worden besteed aan het brontekstbegrip van de studenten in de virtuele klas, de overeenkomsten en verschillen tussen de bron- en doeltalen, en aan de relevantie van fouten (zowel op het vlak van het maken van fouten als wat betreft foutfeedback) tijdens het onderwijsproces.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Schrijver Iris
• Mandaathouder: Libreros Cortez Héctor

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit onderzoeksproject staat de ondertiteling van Engelstalige colleges centraal en met name het effect van ondertiteling op het begrip van colleges en de cognitieve belasting die deze ondertiteling kost. Dit project is geïnspireerd door een van de belangrijkste uitdagingen in het onderwijs in de 21e eeuw: toegang bieden tot het hoger onderwijs aan de steeds meertaligere en multiculturelere studentenpopulatie. Om deze uitdaging het hoofd te bieden, overwegen veel Europese universiteiten Engels als onderwijstaal te gebruiken. De beperkte beheersing van het Engels (L2) van veel studenten blijkt echter een ernstig obstakel. Ondertiteling kan helpen de taalbarrières te doorbreken die door Engels als onderwijstaal worden opgeworpen, omdat is aangetoond dat ondertitels informatiebegrip en kennisverwerving vergemakkelijken. Er zijn echter een aantal kennishiaten wat betreft het effect van ondertitels op de verwerking en het begrip van colleges die in het Engels (L2) worden gegeven. We zullen de vier meest relevante bespreken. Ten eerste zijn de potentiële voordelen van ondertitels voornamelijk bestudeerd in het kader van vreemdetaalverwerving, en vrijwel niet in andere leercontexten. Ten tweede is er in het onderzoek naar de cognitieve verwerking van ondertitels niet gemeten hoe grondig ondertitels daadwerkelijk gelezen worden. Ten derde, cruciaal in het leerproces is de mentale inspanning of cognitieve belasting die het kost om ondertiteling te verwerken, maar deze cognitieve belasting is in zeer weinig studies gemeten. Ten vierde, de effecten van ondertitelde Engelstalige colleges is onderzocht bij studenten die een zeer goede beheersing hebben van het Engels en die taal ook als onderwijstaal hadden in het basis- en middelbaar onderwijs. Het blijft echter onbekend wat de effecten zijn op andere studenten. In dit onderzoeksproject pakken we deze vier kennishiaten aan via een experimentele studie onder Vlaamse universiteitsstudenten met verschillende beheersingsniveaus van het Engels. Deze studenten zullen drie Engelstalige colleges bekijken: één zonder ondertiteling, één met Engelse ondertitels (intralinguale ondertiteling) en één met Nederlandse ondertitels (interlinguale ondertiteling). De oogbewegingen van de studenten worden geregistreerd met eyetracking. Na afloop van elk college wordt er een begripstest afgenomen, alsook een vragenlijst om te meten hoe de student de cognitieve belasting heeft ervaren. We zullen statistische analyses uitvoeren om na te gaan of het begrip en de cognitieve belasting van de Engelstalige colleges worden beïnvloed door ondertiteling (wel vs. niet aanwezig), ondertitelingstaal (Engels vs. Nederlands) en het beheersingsniveau van Engels van de studenten (gemiddeld vs. hoog).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Schrijver Iris
• Co-promotor: Robert Isabelle
• Mandaathouder: Van Hoecke Senne

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een beperking wordt toegankelijkheid van het onderwijs genoemd als een van de gebieden waar toegankelijkheid moet worden gewaarborgd. Aan de Universiteit Antwerpen worden toegankelijkheidsdiensten aangeboden aan individuele studenten met een functiebeperking; het aanbod omvat echter nog niet het gebruik van nieuwe technologieën, die een reëel potentieel hebben om taalkundige, fysieke en culturele barrières voor een grote en diverse studentenpopulatie weg te nemen. Een van die innovatieve technologieën is live ondertiteling, waardoor colleges in grote collegezalen toegankelijker worden voor alle aanwezige studenten: niet alleen dove en slechthorende studenten, maar ook studenten van wie de moedertaal niet de taal van het college is. Het doel van deze studie is dan ook om onderzoek op te starten naar de receptie van intralinguale live ondertitels in een educatieve setting in Vlaanderen, en in het bijzonder naar de receptie van intralinguale live ondertitels door eerstejaarsstudenten die een theoretisch college in het Nederlands bijwonen in een grote collegezaal. Als methodologie wordt gekozen voor een mixed-methods aanpak: experiment en focus group. Het experiment zal bestaan uit twee hoorcolleges in Vertaalwetenschap in het Nederlands, deels met en deels zonder intralinguale live ondertiteling, bijgewoond door 150-200 eerstejaarsstudenten in de Toegepaste Taalkunde. Studentenreceptie (perceptie en performantie) van de ondertitels wordt onderzocht via een online vragenlijst. Twee focusgroepen zullen worden samengesteld voor het verzamelen van extra kwalitatieve data over perceptie van de hoorcolleges met intralinguale live ondertitels.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Robert Isabelle
• Co-promotor: Schrijver Iris

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een belangrijk aspect van communicatieve competentie is sociolinguïstische competentie, oftewel de bekwaamheid om taal op een geschikte wijze te gebruiken in communicatie. Ondanks de toename in onderzoek naar sociolinguïstische aspecten van vreemdetaalverwerving is het verwerven van gevoeligheid voor (in)formeel taalgebruik een element dat tot nu toe relatief weinig en/of eenzijdig is onderzocht bij vreemde-taalleerders. Dit project kaart deze leemte aan door gevoeligheid voor grammaticale formaliteit te onderzoeken bij vreemde-taalleerders Engels. Door gebruik te maken van zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens brengen we de ontwikkeling van gevoeligheid voor grammaticale formaliteit cross-sectioneel en longitudinaal in kaart. Kwantitatieve gegevens uit een online revisieopdracht en kwalitatieve gegevens uit semi-gestructureerde interviews worden geïntegreerd om een genuanceerder beeld te krijgen van hoe gevoeligheid voor grammaticale formaliteit wordt verworven bij vreemde-taalleerders Engels. De resultaten van dit project zullen bijdragen tot een beter inzicht in de ontwikkeling van sociolinguïstische competentie bij vreemde-taalleerders en tot het inrichten van sociolinguïstisch responsief vreemde-taalonderwijs.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Ureel Jim
• Co-promotor: Robert Isabelle
• Co-promotor: Schrijver Iris
• Mandaathouder: Diels Ella

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Internet, audiovisuele media en digitale technologie veranderen onze wereld. Hun potentieel zal echter pas worden gerealiseerd als zij volledig toegankelijk worden en de deelname van alle burgers aan het dagelijks leven mogelijk maken. Audiovisuele vertalingen en mediatoegankelijkheid zijn een drijvende kracht geworden achter sociale integratie en zijn onlangs volledig erkend in de literatuur (Remael, Orero en Carroll 2012) en in door de EU gefinancierde projecten (DTV4ALL, ADLAB, HBB4ALL). Op het gebied van ondertiteling voor doven en slechthorenden is de toegang tot live content zoals nieuws en live events (AOHL 2013) altijd een belangrijke prioriteit geweest. De voorkeurstechniek hiervoor is respeaken, waarbij ondertitelaars luisteren naar de originele soundtrack van een programma of live event en tegelijkertijd herhalen of herformuleren wat ze horen tegen een spraakherkenningssoftware die deze woorden verandert in intralinguale ondertitels voor dove en slechthorende kijkers en voor iedereen die ondertitels graag gebruikt als ondersteuning. Toen respeaken in 2001 in Europa voor het eerst werd geïntroduceerd, hadden ondertitelingsbedrijven behoefte aan professionals die intralinguale ondertitels konden produceren, maar ze wisten hoe deze techniek moesten toepassen, aangezien er geen academische opleiding of onderzoek op dit gebied was. Dit heeft ertoe geleid dat de praktijken van land tot land sterk uiteenlopen en dat de kwaliteit niet altijd gegarandeerd wordt (Romero-Fresco, 2011). Het werk dat onder andere door de partners van dit project is verricht in het kader van door de EU gefinancierde projecten zoals DTV4ALL en SAVAS, heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van onderzoek en opleiding op dit gebied. Bedrijven werken nu met intralinguale ondertitelaars die aan onze instellingen zijn opgeleid. We staan nu echter voor een nieuwe uitdaging. Migratiestromen en onze meertalige en multiculturele samenleving hebben geleid tot een groeiende vraag naar toegang tot live audiovisuele inhoud en evenementen in een vreemde taal. Omroeporganisaties zoals de BBC en de VRT en politieke instellingen zoals het Britse en het Spaanse parlement hebben gewezen op de noodzaak om vakmensen te vinden die interlinguale live ondertitels (ILS) kunnen produceren door middel van respeaken, een nieuwe discipline die vertaal-, ondertitelings- en simultaanvertalingsvaardigheden vereist. Hoewel de partners in dit project de enigen zijn die tot nu toe onderzoek hebben gedaan naar deze nieuwe discipline (Szarkowska et al. 2016, Romero-Fresco en Pochhacker 2017, Remael en Robert, 2018), is er nog steeds geen opleiding beschikbaar. Het hoofddoel van ILSA is het ontwerpen (IO3), ontwikkelen (IO4 en IO5), testen (IO6) en valideren (IO7) van de eerste training voor ILS en het opstellen van een protocol voor de implementatie van deze discipline in drie scenario' s, namelijk TV, het klaslokaal en het Parlement (IO7). Het curriculum en didactisch materiaal zal flexibel zijn zodat het kan worden geïntegreerd in verschillende leeromgevingen voor de gebruikers en de eerste doelgroep van de cursus: afgestudeerde vertalers en tolken en professionals die reeds werkzaam zijn als respeakers, tolken of meer in het algemeen in vertaling en toegankelijkheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Robert Isabelle
• Co-promotor: Remael Aline
• Co-promotor: Schrijver Iris

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderwijsproject
• Onderzoeksproject

Abstract

Vertalen en schrijven raken steeds meer verweven op professioneel en onderwijsvlak, maar het is onduidelijk welke competenties vertalers en schrijvers delen. Dit project onderzoekt welke relatie er bestaat tussen vertaalcompetentie en schrijfcompetentie, wat schrijfcompetentie voor vertalers inhoudt en hoe die verschilt van de schrijfcompetentie van schrijvers. De resultaten kunnen leiden tot een ruimer onderzoek naar tekstproductiecompetentie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Schrijver Iris
• Co-promotor: Leijten Mariëlle
• Co-promotor: Robert Isabelle

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject