Onderzoek Livia De Picker

Abstract

ACHTERGROND: 30% van de patiënten met een Majeure Depressieve Stoornis (MDS) vertoont een immuungemedieerd subtype, geassocieerd met een slechte respons op eerstelijns antidepressiva. Immuungerichte behandelstrategieën met anti-inflammatoire medicatie tonen goede resultaten en kunnen effectiever zijn bij dit subtype. Voor betere klinische studie designs hebben we een leidraad nodig om de patiënten te selecteren die er baat bij hebben, over uitkomstmaten die de klinische effecten in kaart brengen, en hoe effectief elk middel is bij dit MDS subtype. DOEL: Bepalen van voorspellende biomarkers, klinisch fenotype, en optimale uitkomstmaat voor immuunbehandelingen bij MDS, en deze rangschikken op effectiviteit. Vertaalslag maken naar de praktijk door inzichten te integreren tot klinische richtlijnen en predictieve selectiestrategieën voor toekomstige klinische studies. AANPAK: Ik ga verschillende inzichten integreren (WP3) verworven vanuit gestratificeerde meta-analyses, individuele-patiëntdata (minimaal N=10 RCTs) (WP1) en de resultaten van onze gestratificeerde klinische studie (WP2). IMPACT: Mijn project zal leiden tot innovatie van de MDS behandelrichtlijnen en optimalisatie van toekomstige RCT protocols. Dit zal leiden tot minder negatieve trials, wat kosteneffectief is en tot meer interesse zal leiden binnen de farmaceutische industrie. Een betere strategie voor patiëntenselectie en -behandeling kan ook bij andere psychiatrische aandoeningen klinische studies optimaliseren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Picker Livia
• Co-promotor: Morrens Manuel
• Mandaathouder: Wessa Céline

Onderzoeksgroep(en)

• Kind-, Jeugd- en Volwassenpsychiatrie (CAPRI)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

INSTA-MD : Inflammatie-gebaseerde STratificatie bij immuun gerichte Augmentatie in Majeure Depressieve stoornis Een project in samenwerking met Universiteit Antwerpen (UA), Katholieke Universiteit Leuven (KUL), Vrije Universiteit Brussel (VUB) en Universitair Medisch Centrum (UMC) Amsterdam. Deel van het doctoraal onderzoek van dr. Jonas Janssens en dr. Céline Wessa, onder supervisie van Prof. Dr. Manuel Morrens (UA). Met medewerking van onder andere Prof. Dr. Stephan Claes (KUL), Prof. Dr. Seline Van den Ameele (VUB) en Prof. Dr. Brenda Penninx (UMC). ACHTERGROND De huidige behandelingsstrategieën voor een majeure depressieve stoornis (MDS) zijn onvoldoende werkzaam. Tot 60% van de patiënten klaart niet (voldoende) op na twee behandelingen met eerstelijns antidepressiva. Ongeveer 30% van de patiënten met MDS vertonen een immuungemedieerd of inflammatoir subtype. Dit subtype gaat gepaard met onder andere ernstigere klachten, een lagere kwaliteit van leven, meer somatische symptomen, alsook een verminderde respons op de standaardbehandeling. Dit vereist dus een gerichtere interventie. Onderzoek toont aan dat Celecoxib en Minocycline, beide geneesmiddelen met anti-inflammatoire eigenschappen, werkzaam zijn voor MDS wanneer deze worden toegevoegd aan antidepressiva. Beide geneesmiddelen vertonen matige tot grote effecten in de totale MDS populatie en kennen eveneens een goede tolerantie. High sensitive C-reactive protein (hsCRP) is een gemakkelijk toegankelijke biomarker in het bloed en kan worden gebruikt om patiënten met immuungemedieerde MDS te identificeren. Proof-of-concept studies suggereren dat hsCRP een bruikbare stratificatietool is om de respons op immuun gerichte augmentatie bij MDS te voorspellen. METHODEN Een multicentrische (UA, KUL, VUB), dubbelblinde, placebo-gecontroleerde RCT met immuun gerichte augmentatie bij 240 patiënten met MDS. Gestratificeerde sampling op basis van hsCRP-niveaus (laag < 3 mg/L; hoog ≥ 3 mg/L). Deelnemers in elke hsCRP-arm worden gerandomiseerd naar een augmentatie behandeling met Minocycline, Celecoxib of placebo. DISCUSSIE Het huidige INSTA-MD project zal de effectiviteit van immunomodulerende behandeling op MDS evalueren met de bedoeling dit klinisch te implementeren in de eerste lijn. REGISTRATIE: Eu CT = 2022-501692-35-00 KEY WORDS: Immuun gemedieerde depressie, augmentatie behandeling, Celecoxib, Minocycline.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Morrens Manuel
• Co-promotor: De Picker Livia
• Co-promotor: Van Royen Paul

Onderzoeksgroep(en)

• Kind-, Jeugd- en Volwassenpsychiatrie (CAPRI)

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Titel: Susceptibiliteit voor Post-Infectieuze Mentale Aandoeningen Samenvatting: Infectieziekten zijn aantoonbaar gekoppeld aan een aanzienlijk verhoogd risico op het ontwikkelen van ernstige mentale aandoeningen, en mensen met reeds bestaande mentale aandoeningen zijn kwetsbaarder voor ernstige gevolgen na een infectie. Bovendien bestaat er een genetische correlatie tussen mentale aandoeningen en vatbaarheid voor infecties. Er ontbreekt echter een uitgebreid model dat neurobiologische, genetische, inflammatoire en psychologische factoren integreert als determinanten van risico of bescherming bij de ontwikkeling van ernstige post-infectieuze mentale aandoeningen. Dit project heeft tot doel deze kennislacune te dichten en de resultaten van geavanceerde transcriptomische analyse te vertalen naar een proof-of-concept van medicamenteuze targets om ernstige post-infectieuze mentale aandoeningen te voorkomen. Het onderzoek zal eerder geïdentificeerde genetische en inflammatoire ontregelingen bevestigen bij patiënten met ernstige post-infectieuze mentale aandoeningen, met behulp van perifere mononucleaire cellen (PBMC) en psychometrische gegevens verzameld uit het Cov-N-Psy onderzoekscohort. Dit cohort omvat COVID-19-patiënten met en zonder ernstige neuropsychiatrische complicaties en gematchte controles. Verschillen in genexpressie tussen patiënten met een hoge versus lage geschiedenis van virale infecties zullen eerst worden uitgevoerd bij patiënten met psychiatrische aandoeningen uit een ander cohort (MOOD-MI, Italië, gefinancierd door ERA-NET NEURON), gevolgd door 'pathway'-analyse met behulp van 'Gene Set Enrichment Analysis' (GSEA) om associaties tussen de geschiedenis van infecties en transcriptoomontregeling te verkennen. De onderzochte pathways zullen worden gebaseerd op gevestigde databases, waardoor de identificatie van mogelijke doelwitten wordt vergemakkelijkt. De resultaten zullen worden gerepliceerd in een subsample van n=50 patiënten uit Cov-N-Psy om de statistische significantie te bevestigen, als 'proof-of-concept' voor toekomstige studies. Dit project adresseert een kritische leemte in psychiatrisch onderzoek met betrekking tot post-infectieuze mentale aandoeningen, met als doel de bevestiging van genetische en inflammatoire ontregeling die de ontwikkeling van gerichte behandelingen kunnen bevorderen. De klinische implicaties van dit onderzoek zijn aanzienlijk, aangezien een beter begrip van de mechanismen van kwetsbaarheid en bescherming ten aanzien van infecties kan leiden tot de ontwikkeling van gepersonaliseerde therapeutische en preventieve strategieën, met uiteindelijk verbetering van de prognose en kwaliteit van leven voor de geschatte minstens 150 miljoen mensen wereldwijd die lijden aan post-infectieuze mentale aandoeningen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Picker Livia

Onderzoeksgroep(en)

• Kind-, Jeugd- en Volwassenpsychiatrie (CAPRI)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het verloop van de bipolaire stoornis (BS) wordt beïnvloed door verschillende factoren. Experiëntiële vermijding (EA) en positief rumineren (PR) zijn twee constructen waarvan de aanwezigheid en impact bij de BS tot op heden beperkt onderzocht werd. EA verwijst naar het niet geconfronteerd willen worden met de eigen ervaringen, e.g. emoties, gedachten, lichamelijke sensaties. Men zal in dit geval actie ondernemen om deze ervaringen te verminderen, veranderen of vermijden, ondanks negatieve gevolgen (Hayes, Wilson, Gifford, & Follette, 1996; Hayes et al., 2004). Bij PR zal men op positief affect reageren met gedachten over de eigen positieve ervaringen, eigenschappen of levensomstandigheden (Feldman, Joormann, & Johnson, 2007). In het huidige longitudinale onderzoek worden patiënten vergeleken met gezonde controles op vlak van aanwezigheid van PR en EA. De antecedenten van EA worden onderzocht, maar ook de relatie tussen EA en PR. Mogelijke negatieve gevolgen van EA en PR, zoals duur van de stemmingsontregeling en huidige psychische en somatische klachten worden meegenomen in de analyses.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Morrens Manuel
• Co-promotor: De Picker Livia
• Mandaathouder: Gauwloos Tatjana

Onderzoeksgroep(en)

• Kind-, Jeugd- en Volwassenpsychiatrie (CAPRI)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Beschrijving: Verschillende studies hebben aangetoond dat rapid-eye-movement (REM) slaap een essentiële rol speelt bij de verwerking van emoties (Wassing et al., 2016). Onderzoek suggereert dat onrustige REM-slaap een proces weerspiegelt dat de overnachtse vermindering van emotionele stress belemmert (Wassing et al., 2019). Deze bevinding is relevant bij het evalueren van het effect van fragmentatie van REM-slaap in een populatie met ernstige problemen met emotieregulatie, zoals borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Met name omdat is aangetoond dat er een verband bestaat tussen subjectieve slaapstoornissen en het herstelstatus bij patiënten met BPS (Plante et al., 2013). Dit onderzoeksproject heeft tot doel het effect te onderzoeken dat gefragmenteerde REM-slaap heeft op de vermindering van emotionele stress in een klinische verkennende studie van patiënten met ernstige emotieregulatieproblemen, in het bijzonder borderline persoonlijkheidsstoornis. De methoden van dit onderzoek zullen onder meer polysomnografie, psychometrische tests en aanvullende (neuro)biologische metingen omvatten. Dit project omvat literatuuronderzoek, voorbereiding van een doctoraatsproefschrift, bijdrage aan onderzoek en onderwijs aan CAPRI (Universiteit Antwerpen) en SINAPS (UPC Duffel). Coördinatie, beheer en kwaliteitsborging van het project, evenals het beheer van het contact met de deelnemers en klinisch zorgpersoneel van de betrokken ziekenhuizen (UPC Duffel en KARUS Gent). Actieve deelname aan de ontwikkeling van een plan voor verdere implementatie en distributie van de resultaten van het project, evenals de publicatie van wetenschappelijke artikelen gerelateerd aan het onderzoeksproject van de opdracht. De studies die voortkomen uit deze promotiebenoeming zullen worden uitgevoerd aan de Universiteit Antwerpen, op de Afdeling Psychiatrie, Faculteit Geneeskunde. Het onderzoek zal worden uitgevoerd bij het Collaborative Antwerp Research Institute (CAPRI) (https://www.uantwerpen.be/en/research-groups/capri/) in combinatie met het Scientific Initiative for Neuropsychiatric and Psychopharmacological Studies (SINAPS) in Duffel (https://www.sinapsduffel.com/). Werving van onderzoeksparticipanten zal worden uitgevoerd in het UPC Duffel ziekenhuis (https://www.pz-duffel.be/) en het KARUS Gent ziekenhuis (https://www.karus.be/t).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Morrens Manuel
• Co-promotor: De Picker Livia
• Mandaathouder: Mendoza Alvarez Mariana

Onderzoeksgroep(en)

• Kind-, Jeugd- en Volwassenpsychiatrie (CAPRI)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Picker Livia

Onderzoeksgroep(en)

• Kind-, Jeugd- en Volwassenpsychiatrie (CAPRI)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Doel van dit project is de rol van deze processen in de pathogenese van schizofrenie op te helderen, door middel van een exploratieve studie bij een groep jonge en acuut psychotische schizofrene patiënten, bij wie op verschillende momenten in het verloop van de ziekte metingen zullen gebeuren van biologische parameters die allen gelinkt zijn aan de neuro-inflammatoire hypothese: (i) microglia-activiteit in het centraal zenuwstelsel zal rechtstreeks worden bepaald via een nucleaire merker bij PET-scan, (ii) cytokinewaarden wijzend op inflammatie zullen worden gemeten in perifeer bloed met flowcytometrie en (iii) aanwezigheid van relevante metabolieten uit de tryptofaan-pathway zullen worden vastgesteld in bloedstalen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Sabbe Bernard
• Mandaathouder: De Picker Livia

Onderzoeksgroep(en)

• Kind-, Jeugd- en Volwassenpsychiatrie (CAPRI)

Project type(s)

• Onderzoeksproject