Abstract
SITUERING – In het recht kunnen partijen op verschillende manieren een geschil beëindigen: van louter onderhandelen tot de zaak bij een rechter brengen. Een courante wijze waarop partijen geschillen beëindigen, is door het sluiten van een vaststellingsovereenkomst. Dit is een conventioneel mechanisme waarmee partijen zelf een definitief einde stellen aan een tussen hen gerezen geschil of onzekerheid. De belangrijke (psychologische) impact van deze overeenkomst mag niet worden onderschat. Partijen vermijden aanzienlijke advocatenkosten en een lange procesduur, aangezien er geen beroep op een rechter moet worden gedaan. Dit instrument kan dus binnen het kader van Alternative Dispute Resolution (ADR) worden geplaatst, een mindset die door Europa sterk wordt gestimuleerd. Het minnelijk regelen van schadegevallen wordt bij uitstek in de verzekeringssector gestimuleerd. Zo kent de wetgever in het verzekeringsrecht in bepaalde gevallen zelfs de plicht om een minnelijke schikking te treffen. Dit wordt in de praktijk gevolgd: in maar liefst 80 % van alle gevallen waarin men de rechtsbijstandverzekering aanspreekt, komt het tot een vorm van een vaststellingsovereenkomst.
KNELPUNT: RECHTSZEKERHEID VERSUS TOEGANG TOT EEN RECHTER - Partijen willen zelf, door middel van een overeenkomst, maximale rechtszekerheid bekomen. Rechtszekerheid is de zekerheid die partijen willen dat het geschil definitief tot een einde komt. Zij willen dus een rechterlijke tussenkomst vermijden. Niettemin is er erg veel (tegenstrijdige) rechtspraak over deze overeenkomsten. Dit probleem zorgt voor een grote rechtsonzekerheid. Er is daarom dringend nood aan duidelijkheid over deze mechanismen, zodat partijen exact weten wat de (juridische) waarde van de door hen gesloten vaststellingsovereenkomst is en het gebruik van ervan kan toenemen. Een duidelijk juridisch kader kan de betrokkenen alleen maar ten goede komen. Aan de andere kant is het een fundamenteel mensenrecht dat elke burger toegang tot een rechter heeft. Dit principe is zowel in nationale als internationale rechtsbronnen gewaarborgd. Daarom is het logisch dat partijen een rechter niet zomaar buitenspel kunnen zetten. Toch is dit exact wat partijen willen bereiken met het sluiten van een vaststellingsovereenkomst. Indien men echter elke toetsingsbevoegdheid van een rechter uitsluit, kan men manifeste misbruiken niet counteren. Maar waar ligt dan het evenwicht, noodzakelijk voor een rechtszekere en billijke oplossing?
DOELSTELLING – Dit project heeft als doel om te onderzoeken hoe en in welke mate partijen zelf deze spanning kunnen remediëren door een nauwkeurige redactie van het contract om zo maximale (rechts)zekerheid te krijgen. Het project past binnen een ruimer doctoraatsonderzoek, ingebed in de Leerstoel Aansprakelijkheids- en Verzekeringsrecht en de Onderzoeksgroep Persoon & Vermogen van de Faculteit Rechten.
Onderzoeker(s)
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)