Onderzoek Stéphanie De Somer

Abstract

Steeds meer steden in Europa krijgen te maken met het fenomeen 'overtoerisme'. Dit komt erop neer dat de draagkracht van de stad wordt overschreden, wat zich op diverse manieren kan uiten. Bekende voorbeelden die vaak het voorwerp uitmaken van media-aandacht zijn Amsterdam, Barcelona, Dubrovnik en Venetië. Het wetenschappelijk onderzoek naar stedelijk overtoerisme is de laatste jaren gegroeid. Dat onderzoek komt uit diverse disciplines (sociale wetenschappen, toerismestudies, economie,…). Vaak resulteert het in beleidsaanbevelingen, waarvan sommige ook een juridisch karakter hebben, zodat sprake is van regulering van een economische activiteit. Dit project heeft allereerst tot doel de vaakst voorgestelde juridische maatregelen om stedelijk overtoerisme tegen te gaan te inventariseren. Daarbij wordt zowel inspiratie gezocht in de literatuur als in de praktijk (voorgenomen of geïmplementeerde maatregelen in steden die onder overtoerisme lijden of het risico lopen dat te zullen doen). In een tweede stap gaat de onderzoeker na in welke mate deze maatregelen verenigbaar zijn met de economische vrijheden die worden gewaarborgd door het EU-recht, met een bijzondere focus op de vrijheid van dienstverlening. Een derde en laatste doelstelling is dan na te gaan of er nood is aan een interventie door de EU-wetgever, opdat de regulering van toerisme als economische activiteit met het oog op duurzaamheidsdoelstellingen effectief en wettig zou kunnen zijn.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Complexe maatschappelijke vraagstukken zoals klimaatverandering, technologische ontwikkelingen of COVID-19 roepen de vraag op naar flexibelere regelgeving. Supranationale en Belgische nationale, regionale en lokale overheden pleiten voor innovatie in regelgeving en met name voor doelregelgeving (DRG) om de legitimiteit van regelgeving te garanderen en te vergroten. Ondanks de brede bijval voor DRG, blijft het wetenschappelijke werk over DRG grotendeels theoretisch en speculatief, met weinig conceptuele en empirisch gevalideerde kennis. Daarom bestudeert het GOBAREG project de condities en context waaronder DRG op een legitieme manier kan worden opgenomen, ontworpen en geïmplementeerd opdat de verwachte uitkomsten kunnen worden bereikt in een hybride multi-actor regelgevend regime. GOBAREG zoomt in op de condities voor legitieme DRG, alsook contextfactoren en de uitkomsten van DRG. De doelstellingen van het project zijn om (1) de evolutie naar DRG te analyseren, (2) de impact van DRG op het gedrag van individuele actoren te beoordelen, en (3) te begrijpen onder welke gecombineerde set van condities en contextfactoren DRG zijn legitimiteit kan maximaliseren en de verwachte uitkomsten kan realiseren. GOBAREG past een innovatief interdisciplinair, mixed-method design toe, incl. mapping, gedragsexperimenten en grootschalige veldexperimenten, en bestudeert twee diepgaande case studies van sociale regulering (sectoren milieu en welzijn in Vlaanderen). Zo verlegt GOBAREG theoretische, methodologische en empirische grenzen, terwijl het de validiteit van DRG vergroot. Co-creatie laat toe om het valorisatiepotentieel van GOBAREG te maximaliseren door innovatieve DRG-oplossingen te ontwikkelen die afgestemd zijn op noden van maatschappelijke gebruikers.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verhoest Koen
• Co-promotor: Bursens Peter
• Co-promotor: De Somer Stéphanie
• Co-promotor: Popelier Patricia

Onderzoeksgroep(en)

• Politics & Public Governance

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In deze vierde digitale revolutie, worden we voor besluitvorming steeds afhankelijker van algoritmes. Overheden zijn belangrijke spelers op deze markt, omdat zij zowel gebruikers zijn van deze digitale technologieën als instaan voor de regulering van hun gebruik. In de praktijk maken belastingdiensten al gebruik van voorspellende algoritmen voor belastingcontrole. Deze geautomatiseerde beslissingen kunnen echter een substantiële impact hebben op burgers. Ongereguleerd gebruik kan een bedreiging vormen voor juridische principes en psychologische noden, zoals het recht op een mens-in-de-lus, het recht op privacy en transparantie, alsook de psychologische behoefte aan autonomie en rechtvaardigheid. Om de huidige en toekomstige overheidspraktijken inzake het gebruik van algoritmes te kunnen beoordelen op hun rechtsgeldigheid en mogelijke psychologische effecten, stellen wij een nieuwe interdisciplinaire onderzoekslens voor, namelijk "eerlijk bestuur". Deze lens brengt theorieën samen over psychologische behoeften, rechtvaardigheid en goed bestuur. Dit zal ons in staat stellen om de negatieve gevolgen van digitale besluitvorming te onderzoeken en te voorkomen, zowel door theoretisch als empirisch onderzoek (peilend naar de perceptie van burgers). Dit onderzoek zal helpen beleid te informeren om de publieke besluitvorming toekomstbestendig te maken, zowel in termen van regulerende initiatieven als protocollen om de mens-machine interactie op de werkvloer te verbeteren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Vijver Anne
• Co-promotor: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dagelijks worden er in België talloze beslissingen genomen door allerhande besturen. Sommige beslissingen steunen op feiten die vrij gemakkelijk vast te stellen zijn (geboortedatum, woonplaats,…). Andere beslissingen vereisen echter een nauwkeurig en zorgvuldig onderzoek en bewijs van alle relevante feiten alvorens de overheid met kennis van zaken een zorgvuldige beslissing kan nemen. Beslissingen over omgevingsvergunningen bijvoorbeeld vereisen een precieze, technische kennis van de ligging van het project, de gevaren van bepaalde exploitaties, de verwachte mobiliteits- en milieuhinder enz. Het opleggen van een tuchtstraf aan een ambtenaar die de feiten ontkent impliceert soms het stellen van allerlei onderzoekshandelingen. Over welke onderzoeks- en bewijsmethoden beschikt het bestuur dan? En op wie rust de delicate en moeilijke bewijslast bij een asielaanvraag? Heel wat bestuurlijke beslissingen worden vernietigd door de bestuursrechter omdat de feiten niet op een behoorlijke, zorgvuldige manier werden vastgesteld of beoordeeld. Soms rijst echter ook de vraag of de controle van de bestuursrechter op de feitenvaststelling door het bestuur wel afdoende is. Hier spelen overwegingen die raken aan fundamentele rechten. Vereist het recht op een rechter die oordeelt met volle rechtsmacht (art. 6 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens) dat de rechter zich op dit vlak actiever opstelt en niet slechts de zorgvuldigheid van het onderzoek door het bestuur nagaat? Problematisch voor zowel burgers, besturen én bestuursrechters, is dat in België elke theorievorming over het bewijsrecht in bestuurszaken ontbreekt. Wie draagt de bewijslast? Wie moet wat bewijzen en welke bewijsmiddelen zijn daarbij toegelaten? En wat is de taak van de rechter bij het onderzoek van de feiten? Een antwoord op deze vragen zou een belangrijke leemte opvullen in de juridisch-academische kennis. Het doel van dit onderzoek is te komen tot een globale theorievorming inzake het bewijs in het bestuursrecht en dit zowel in de bestuurlijke fase als in de fase voor de bestuursrechter. Hiertoe onderzoeken we de rechtspraak van de Raad van State en een selectie van bijzondere bestuursrechters en zoeken we via rechtsvergelijkend onderzoek inspiratie in buitenlandse rechtsstelsels. Weten wie wat moet bewijzen via welke bewijsmiddelen en hoe de rechter het voorliggende bewijs moet evalueren/controleren is essentieel voor de rechtszekerheid en dus voor de rechtstaat. Zowel het wetenschappelijk als maatschappelijk belang van dit thema staat dan ook buiten kijf. De resultaten van het onderzoek kunnen niet alleen een houvast bieden aan burgers, besturen en rechters; ze kunnen tevens een inspiratiebron zijn voor de regelgever voor het opstellen van een algemeen juridisch kader met betrekking tot bewijs in het bestuursrecht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Opdebeek Ingrid
• Co-promotor: De Somer Stéphanie
• Mandaathouder: Stijleman Annelien

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een bouwonderneming die meedong naar een overheidsopdracht maar verloor, verneemt dat er nauwe persoonlijke banden bestaan tussen personen in het bestuur en de begunstigde van de opdracht. Een kandidaat voor een benoeming stelt vast dat de voormalige werkgever van de kandidaat die als eerste werd gerangschikt in de jury zetelde. Een gemeenteambtenaar tegen wie een tuchtonderzoek loopt, leest in de krant dat zijn burgemeester er al van uitgaat dat hij schuldig is en streng gestraft moet worden. In al deze situaties zou de persoon in kwestie de eindbeslissing kunnen aanvechten bij de bestuursrechter met een beroep op het verbod van partijdigheid dat rust op het bestuur. Een kort vooronderzoek wijst echter uit dat de slaagkans van een dergelijk beroep in België laag is. Het voorgestelde onderzoek heeft tot doel na te gaan wat de expliciete en impliciete redenen zijn voor het hoge aantal falende beroepen en wat het relatief belang van die redenen is. Dat gebeurt via een systematische analyse van de rechtspraak van de Raad van State en de Raad voor Vergunningsbetwistingen over een periode van 8 jaar. Het onderzoek zal onthullen waar precies de 'achilleshielen' van het onpartijdigheidsbeginsel liggen, zijnde de factoren die een effectieve rechterlijke afdwinging ervan bemoeilijken. Via vergelijking met andere rechtssystemen zullen, waar mogelijk, oplossingen voor de geïdentificeerde problemen worden aangereikt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Opdebeek Ingrid
• Mandaathouder: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De architect van vandaag ontwerpt niet langer in isolement. Hij werkt en staat in contact met diverse andere professionele actoren, zoals experten op het vlak van mobiliteit, sociologie en ingenieurswetenschappen. Zijn rekenschapsplicht strekt zich uit tot ver buiten de relatie met zijn cliënt; de architect draagt ook een verantwoordingsplicht ten aanzien de overheden betrokken in het ruimtelijkeordeningsbeleid en ten aanzien van de gebruikers van de publieke ruimte (burgers). In een eerste stap wil dit project deze ontwikkelingen in kaart brengen. Het steunt daarvoor op een nauwe samenwerking met collega's van de Faculteit Ontwerpwetenschappen. Vervolgens wordt de verander(en)de professionele context waarin architecten opereren in verband gebracht met het juridische kader dat bepalend is voor de juridische positie van de architect in België. Het project focust daarbij op het recht van de ruimtelijke ordening, het bouwrecht sensu stricto en het intellectueel eigendomsrecht. Voor elk van die domeinen, rijst de vraag of en in welke mate het recht achterop hinkt. Ten slotte rijst de vraag, voor die gevallen waarin het recht er nog niet in slaagt om in te spelen op de actuele uitdagingen, hoe het recht zou kunnen / moeten evolueren? Met het oog op het identificeren van oplossingen en aanbevelingen, kijken we naar het buitenlandse recht door middel van rechtsvergelijkend onderzoek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Over smaken valt niet het twisten en dat is niet anders in de architectuur. Maar betekent dat ook dat besturen nooit aan esthetische regulering kunnen doen in het stedenbouwrecht? Onderzoek in het domein van de psychologie heeft uitgewezen dat ons oordeel over de schoonheidswaarde van onze omgeving belangrijke gevolgen heeft voor ons welzijn als individuen en als samenleving. Als een esthetisch aangename omgeving inderdaad van algemeen belang is, lijkt het legitiem dat de overheid enige controle uitoefent op de esthetiek van gebouwen en buurten. Stedenbouwkundige overheden beschikken over het algemeen over een grote appreciatievrijheid (discretionaire bevoegdheid) op het vlak van esthetische regulering. Maar precies omdat esthetiek als iets subjectiefs wordt gezien, is niet iedereen het erover eens dat een dergelijke vrijheid wenselijk is. De vraag rijst meer bepaald wie mag (mee)beslissen over de definitie van 'schoonheid' in deze context. Architecten, als relevante experten? Het publiek? Dit is ook belangrijk omdat esthetische regulering raakt een fundamentele rechten. Eigenaars verwijzen naar hun eigendomsrecht, architecten menen dat hun artistieke (menings)vrijheid geen censuur verdraagt. Het publiek, ten slotte, kan van oordeel zijn dat het recht heeft op een aangename leefomgeving, wat dan weer als aspect van het recht op privéleven kan worden gezien. Het project bestudeert hoe het Vlaams ruimtelijk ordeningsrecht omgaat met deze vragen en zoekt daarvoor inspiratie in het recht van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Opdebeek Ingrid
• Mandaathouder: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het recht met betrekking tot de oprichting van verzelfstandigde besturen binnen de bestuursorganisatie van Europese staten wordt thans gekenmerkt door twee trends. Enerzijds verplicht of moedigt het internationaal of supranationaal recht overheden aan om verzelfstandigde besturen op te richten. De regulatoren in de nutssectoren, wier statuut in steeds grotere mate het voorwerp uitmaakt van Europese regelgeving, vormen hiervan het meest bekende voorbeeld. Anderzijds vinden er op het nationale niveau pogingen plaats om de evolutie naar verzelfstandiging af te remmen. Er rijzen steeds meer vragen naar de verenigbaarheid van deze bestuursvorm met fundamentele constitutionele principes en in sommige staten werd al kaderregelgeving uitgevaardigd, die de voorwaarden vastlegt waaronder tot verzelfstandiging kan worden overgegaan. Beide trends worden eerst afzonderlijk bestudeerd, om ten slotte te onderzoeken in welke mate zij conflicteren en hoe ze eventueel kunnen worden verzoend. Het onderzoek gebeurt integraal vanuit Europees rechtsvergelijkend perspectief.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Opdebeek Ingrid
• Mandaathouder: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het recht met betrekking tot de oprichting van verzelfstandigde besturen binnen de bestuursorganisatie van Europese staten wordt thans gekenmerkt door twee trends. Enerzijds verplicht of moedigt het internationaal of supranationaal recht overheden aan om verzelfstandigde besturen op te richten. De regulatoren in de nutssectoren, wier statuut in steeds grotere mate het voorwerp uitmaakt van Europese regelgeving, vormen hiervan het meest bekende voorbeeld. Anderzijds vinden er op het nationale niveau pogingen plaats om de evolutie naar verzelfstandiging af te remmen. Er rijzen steeds meer vragen naar de verenigbaarheid van deze bestuursvorm met fundamentele constitutionele principes en in sommige staten werd al kaderregelgeving uitgevaardigd, die de voorwaarden vastlegt waaronder tot verzelfstandiging kan worden overgegaan. Beide trends worden eerst afzonderlijk bestudeerd, om ten slotte te onderzoeken in welke mate zij conflicteren en hoe ze eventueel kunnen worden verzoend. Het onderzoek gebeurt integraal vanuit Europees rechtsvergelijkend perspectief.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Opdebeek Ingrid
• Mandaathouder: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het recht met betrekking tot de oprichting van verzelfstandigde besturen binnen de bestuursorganisatie van Europese staten wordt thans gekenmerkt door twee trends. Enerzijds verplicht of moedigt het internationaal of supranationaal recht overheden aan om verzelfstandigde besturen op te richten. De regulatoren in de nutssectoren, wier statuut in steeds grotere mate het voorwerp uitmaakt van Europese regelgeving, vormen hiervan het meest bekende voorbeeld. Anderzijds vinden er op het nationale niveau pogingen plaats om de evolutie naar verzelfstandiging af te remmen. Er rijzen steeds meer vragen naar de verenigbaarheid van deze bestuursvorm met fundamentele constitutionele principes en in sommige staten werd al kaderregelgeving uitgevaardigd, die de voorwaarden vastlegt waaronder tot verzelfstandiging kan worden overgegaan. Beide trends worden eerst afzonderlijk bestudeerd, om ten slotte te onderzoeken in welke mate zij conflicteren en hoe ze eventueel kunnen worden verzoend. Het onderzoek gebeurt integraal vanuit Europees rechtsvergelijkend perspectief.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Opdebeek Ingrid
• Mandaathouder: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject