Onderzoek Vincent Cattersel

Abstract

Dit project is gericht op de materiaaltechnische studie van een unieke pronktafel die deel uitmaakt van de Topstukkenlijst Vlaanderen. De tafel werd in 1663 in Parijs vervaardigd door Pierre Gole, ébéniste du Roi, voor de inrichting van het Chateau de Vincennes voor Lodewijk XIV. Het karkas van de tafel en de lade zijn gemaakt van eikenhout. Het tafelblad, de zijfronten, poten en kruisvoet zijn versierd met verschillende decoratietechnieken: (1) beschildering van bloemen, fruit, hagedissen, vlinders, juwelen en maskers onder gepolijst transparant hoorn; (2) een marqueterie van ebbenhout, been en schildpad; en (3) fragmenten van parelmoer ingebed in een matrix van zwarte Europese lak (zogenaamde lacque burgauté). Momenteel is het transparante hoorn geonduleerd en is de lacque burgauté op verschillende plaatsen opgestuwd. Aangezien beide decoratietechnieken weinig bestudeerd en begrepen zijn, is het doel van dit project om de historische materiaaltechnische context te bestuderen zodoende een ​​juiste conserverings- en restauratiestrategie uit te werken. Hiervoor zal dit project historische en recente geschreven en visuele bronnen bestuderen, de originele materialen en technieken analyseren met behulp van onder andere draagbare XRF, macro-XRF, SEM-EDX en optische microscopie (UV, VIS, POL). Op basis van de verkregen informatie zal de historische technologie gereconstrueerd worden om vervolgens verschillende conserverings- en restauratiebehandelingsmethoden te testen; deze methoden zullen vervolgens worden geëvalueerd en vergeleken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Cattersel Vincent

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De collectie van de KMKG-MRAH bevat een groot aantal objecten van over de hele wereld, daterend van de prehistorie tot de 20e eeuw. Desalniettemin ligt de focus van het museum vanaf het begin in 1885 op het verzamelen, bewaren, bestuderen en delen van de rijkdom van toegepaste kunst uit de Zuid-Nederlandse regio. Deze focus leidde tot een grote en hybride collectie met een hoofdbestanddeel van 17e- en 18e-eeuwse objecten die verband houden met de geschiedenis en wortels van dit gebied. Maar afgezien van de publicatie van een aantal tentoonstellingscatalogi over deelcollecties in de jaren zeventig, is er tot op heden weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan. Traditioneel richten deze weinige catalogi zich vooral op de kunsthistorische context van de tentoongestelde stukken; andere wetenschappelijke disciplines en het grote aantal depot-items ongemoeid laten. De voorbije jaren toonden verschillende pilootstudies en een eerder BELSPO-onderzoeksproject in samenwerking met de UAntwerpen aan dat het depot hoogstaande objecten en objectgroepen bevat die wachten op ontdekking en wetenschappelijk onderzoek. Het voorgestelde HOME-AGE-project (spreek uit als 'hommage') heeft tot doel de kenniskloof over deze sleutelverzameling te dichten; en in het algemeen die van de toegepaste kunsten uit het Zuid-Nederlandse thuis tussen de contrareformatie en de Verlichting. Het onderzoeksprofiel van FED-tWIN zal de context van de collectie vervolledigen en ontsluiten door het bestuderen van de archieven van de collectie, het samenstellen van een uitgebreide geschiedschrijving over Zuid-Nederlandse toegepaste kunst en een diepgaande materiaaltechnische studie van de objecten. Bovenstaande genereert nieuwe kennis en onderzoeksthema's binnen het domein. Het project is opgedeeld in verschillende werkpakketten (WP's). In WP 1 wordt een historische en technische stand van zaken verkregen door middel van literatuur- en archiefonderzoek. Het project voorziet in een synergetische samenwerking met het lopende 2019 FED-tWIN RMARCH-project dat zich richt op het archiefonderzoek van de FSI. Vervolgens wordt via een audit en classificatie (WP2) een corpus van objecten geselecteerd. Dit corpus wordt bestudeerd op materiaaltechnisch niveau (WP3). De opgedane kennis en nieuwe inzichten uit de vorige WP's worden vervolgens gecontextualiseerd en gecentraliseerd in het online HOME-AGE netwerkplatform (WP4). Gedurende het project zullen de opgedane kennis en ervaringen worden verspreid naar een breed publiek en erfgoededucatie (WP5). De uitkomst is vijfvoudig. Ten eerste completeren de audit, historiografie en het archiefonderzoek de informatieachterstand van de FSI-collectie. Daarnaast zullen inzichten in de materialiteit en de conserveringsgeschiedenis het mogelijk maken om adequaat te handelen om de collectie voor toekomstige generaties veilig te stellen. Ten tweede zal het transdisciplinair wetenschappelijk onderzoek nieuwe kennis opleveren over de relaties tussen de materiaaltechnische geschiedenis en de kunstgeschiedenis van toegepaste kunst in deze cultureel diverse regio. Ten derde zal de synergie tussen het FSI en de UAntwerpen de educatieve programma's van beide partners uitdagen, inspireren en voeden. Ten vierde: het online open-access platform HOME-AGE zal de algemene belangstelling bevorderen en wetenschappelijk onderzoek naar Zuid-Nederlandse toegepaste kunst en Europese kunsttechnische geschiedenis aanzetten, promoten en ondersteunen. Ten vijfde: Deze FED-tWIN heeft tot doel het lopende FSI/UAntwerpen-partnerschap naar de toekomst te consolideren en te stimuleren, de wetenschappelijke expertise te versterken en wetenschap en erfgoededucatie te promoten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van der Snickt Geert
• Mandaathouder: Cattersel Vincent

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tijdens de renovatiewerken van de Sint-Andreas en Ghislenuskerk of Belsele (BE)werden meer dan 200 fragmenten van een gepolychromeerd middeleeuws tongewelf ontdekt. Dit onderzoekproject bestaat uit de (kunst) historische en materiaaltechnische studie van deze framenten door middel van chemische analyses en het bestuderen van recente en historische bronnen. Op basis van de resultaten werd een conditierapport en een conservatie behandelingsvoorstel geschreven.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Cattersel Vincent

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject