Eerste deelrapport voor journalisten die deelnamen aan het POLPOP-onderzoek
Het POLPOP-onderzoek heeft tot doel om de percepties van politici en journalisten over de publieke opinie in kaart te brengen en te verklaren. Het onderzoek wordt gefinancierd door het FWO-Vlaanderen (2017-2020) en wordt uitgevoerd door de onderzoeksgroep Media, Middenveld en Politiek (www.m2p.be; promotor Prof. Stefaan Walgrave, samen met Prof. Peter Van Aelst) aan de Universiteit Antwerpen en Het onderzoek loopt in Vlaanderen (Universiteit Antwerpen), Franstalig België (Université Libre de Bruxelles), Zwitserland (Université de Genève), Duitsland (Universität Konstanz) en Nederland (Universiteit van Amsterdam).
In dit eerste deelrapport wordt enkel over de Vlaamse resultaten bericht met een specifieke focus op de ideologische zelfplaatsing van journalisten op een links-rechtsschaal en hun inschatting van de ideologische voorkeuren van hun publiek. Publicaties op basis van de comparatieve data worden bezorgd zodra ze gepubliceerd zijn in academische tijdschriften.
Over de deelnemende journalisten
Voor en na de zomer van 2018 hebben we in totaal 168 online surveys met Vlaamse journalisten gedaan. Onze bedoeling was om specifiek te mikken op politieke journalisten, die stonden zo op de lijst van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) waarvan we vertrokken. Alle journalisten op de lijst kregen een email met de uitnodiging om de vragenlijst online in te vullen. Dit leidde tot een lage spontane respons. De onderzoekers hebben daarop alle journalisten die nog niet meededen telefonisch gecontacteerd met de vraag om alsnog deel te nemen. Dat was een succesvolle strategie, want uiteindelijk werd een respons van 57% gerealiseerd (168 van de 296 politieke journalisten volgens de VVJ). Eén van de eerste vragen in de survey was in hoeveel van de laatste tien nieuwsitems die de betrokken journalist maakte politici of politieke partijen vernoemd werden. Het gemiddelde was 5,6 wat wil zeggen dat het wel degelijk om politieke journalisten gaat. Toch waren er een aantal die zeiden dat geen enkel of slechts één van hun laatste tien nieuwsverhalen over politiek ging. Die 20 journalisten beschouwen we niet als politieke journalisten en werden daarom uit onze steekproef gehaald. Uiteindelijk heeft dit rapport betrekking op de antwoorden van 148 politieke journalisten.
De gemiddelde leeftijd van de deelnemende politieke journalist is 42 jaar, 81% is man, en ze werken gemiddeld al 18 jaar als journalist. Veruit de grootste groep respondenten werkt (vast of freelance) bij de VRT (31.5%), dan volgen regionale media (11.2%), De Standaard (9.1%), Belga (7.7%), De Tijd (6.3%), Het Laatste Nieuws (5.6%), Knack (4.9%), Het Nieuwsblad (4.9%), De Morgen (4.2%), VTM (3.5%), alternatieve media (2.8%), Het Belang van Limburg (2.1%) en de Gazet van Antwerpen (2.1%). Het is moeilijk te zeggen of journalisten van alle media in dezelfde mate bereid waren om mee te werken, gezien we op basis van de lijst van de VVJ soms niet kunnen zien welke (niet-meewerkende) journalist voor welk medium werkt. Maar we hebben vertrouwen in het feit dat we op basis van onze data wel degelijk iets te kunnen zeggen over dé Vlaamse politieke journalist.
Dit rapport bedoeld voor de deelnemers aan onze enquête maakt een kleine selectie uit de schat aan data die we dankzij de 148 meewerkende politieke journalisten verwierven. Deze data zullen gebruikt worden voor verschillende doctoraten. Heel wat van onze vragen hadden betrekking op politiek en meer bepaald op de inschattingen die journalisten van de publieke opinie maken (en de consequenties daarvan). Gezien dat de kern vormt van het POLPOP project zullen we hier de eerste resultaten inzake deze vragen toelichten.