Attitude van patiënten met Schizofrenie Spectrum of een Bipolaire Stoornis ten opzichte van zelfmanagement van medicatie tijdens een ziekenhuisopname
Schizofrenie Spectrum en Bipolaire Stoornissen zijn ernstige psychiatrische aandoeningen waarbij therapieontrouw een grote uitdaging vormt. Therapieontrouw komt frequent voor binnen deze populatie, variërend tussen 63-74% bij patiënten met Schizofrenie Spectrum en ongeveer 50% bij patiënten met een Bipolaire Stoornis. Ongeveer 25% van de patiënten stopt met hun medicatie binnen de eerste week na ontslag uit een klinische opname. Therapieontrouw binnen deze populatie resulteert in herhaaldelijke psychoses met herval en een ziekenhuisopname tot gevolg.
Patiënten die niet therapietrouw zijn hebben 3,7 keer meer kans om te hervallen dan therapietrouwe patiënten.
Samen met psycho-educatie is farmacotherapie de eerstelijnsbehandeling van deze ernstige psychiatrische aandoeningen. Patiënten kunnen gedurende hun ziekenhuisopname leren hoe ze hun medicatie kunnen managen.
Medicatie zelf-management (MZM) houdt in dat de patiënt gedurende de hospitalisatie zijn eigen medicatie mag bewaren, klaarzetten en innemen. Dit onder toezicht en met ondersteuning van zorgverleners. Patiënten krijgen de kans om vertrouwd te raken met nieuw voorgeschreven of gewijzigde medicatie en hun vaardigheden op vlak van medicatiegebruik te trainen en/of te verbeteren. Voor veel patiënten is het belangrijk om hun medicatie succesvol zelf te kunnen beheren, zoals vaak van hen wordt verwacht na hun opname. Recent onderzoek toont aan dat MZM nog niet breed geïmplementeerd is in Vlaamse psychiatrische ziekenhuizen. MZM wordt een steeds belangrijker element in revalidatieprogramma's. Een evaluatie van de patiënt is noodzakelijk om de werkelijke MZM competenties van de patiënt objectief te kunnen beoordelen. Patiënten zijn soms niet in staat om hun medicatie zelf te beheren en zorgverleners kunnen patiënten hierbij ondersteunen en coachen. Uit onderzoek blijkt dat de medicatiekennis van patiënten toeneemt door deelname aan MZM en dat MZM een effectieve interventie blijkt te zijn voor het verbeteren van therapietrouw vlak na het ontslag uit het ziekenhuis.
Het doel van dit onderzoek was het beschrijven van de bereidheid en attitude van patiënten met Schizofrenie Spectrum of een Bipolaire Stoornis met betrekking tot MZM tijdens de ziekenhuisopname. Aanvullend werden verschillende factoren die samenhangen met de bereidheid van patiënten om deel te nemen aan MZM en het beschrijven van hun noden en noodzakelijke voorwaarden, evenals hun attitude ten opzichte van hun medicatie geïdentificeerd.
Aan dit onderzoek namen 84 patiënten deel, waarvan 43 patiënten met Schizofrenie Spectrum en 41 patiënten met een Bipolaire Stoornis. Een meerderheid van de patiënten (81%) was bereid om deel te nemen aan MZM tijdens hun ziekenhuisopname, echter onder specifieke voorwaarden zoals gemotiveerd zijn om hun medicatie correct in te nemen en de voordelen van hun medicatie te begrijpen. Uit analyse bleek dat patiënten meer bereid zijn tot MZM als ze jonger zijn (r = -.417, p < .001) en minder medicatie nemen (r = -.373, p = .003). De bereidheid van patiënten tot MZM tijdens de ziekenhuisopname was positief geassocieerd met de mate van steun die zij krijgen van familie en/of vrienden tijdens en na de ziekenhuisopname (Pearson's r = .298, p = .011). Patiënten waren ervan overtuigd dat ze hun medicatie correcter zouden innemen als MZM zou worden toegestaan tijdens de ziekenhuisopname (65%).
Vanuit beleidsoogpunt leverde onze studie nuttige inzichten op in hoe patiënten aankijken tegen MZM tijdens de ziekenhuisopname om de ontwikkeling van toekomstige strategieën mogelijk te maken. Aangezien patiënten bereid zijn hun medicatie zelf te beheren tijdens een ziekenhuisopname, kan dit de implementatie ervan vergemakkelijken.
Referentie
Loots, E., Dilles, T., Van Rompaey, B., & Morrens, M. (2023). Attitudes of patients with schizophrenia spectrum or bipolar disorders towards medication self-management during hospitalisation. Journal of Clinical Nursing, 00, 1–11. https://doi.org/10.1111/ jocn.16936