'Personeelstekort leidt tot meer overlijdens'
Onderzoek UAntwerpen linkt gebrek aan verpleegkundigen aan hogere sterfte in onze ziekenhuizen.
In een nieuwe studie tonen onderzoekers van UAntwerpen het verband aan tussen het aantal verpleegkundigen in hospitalisatiediensten en sterfte bij de patiënten die ze verzorgen. Conclusie: bij een hoger aantal verpleegkundigen op hospitalisatiediensten overlijden er minder patiënten onverwacht.
De wetenschappers verzamelden administratieve gegevens en data uit de medische dossiers van 34 267 patiënten in vier Vlaamse, één Waals en twee Brusselse ziekenhuizen. “Ongeveer 3 patiënten op 1000 sterven onverwacht in onze ziekenhuizen”, vertelt onderzoeker Filip Haegdorens (UAntwerpen). De onderzoekers definiëren onverwacht overlijden als een patiënt die plots sterft tijdens actieve behandeling zonder een opgestart zorgplan voor het levenseinde.
“We weten uit voorgaand onderzoek dat een deel van deze onverwachte overlijdens vermijdbaar zijn, een situatie die steeds schrijnend is voor de familie en zorgverleners. Als zorgsector moeten we dus alles in het werk stellen om deze vermijdbare sterfte te voorkomen. Eerder onderzoek toonde reeds het verband aan tussen het aantal beschikbare verpleegkundigen en totale sterfte. Wat nieuw is in ons onderzoek is dat we gebruik maakten van meer objectieve gegevens, data verzamelden over een langere tijd en statistisch controleerden voor belangrijke beïnvloedende factoren waardoor we meer zekerheid krijgen over onze resultaten.”
Belgische cijfers kunnen beter
Een ziekenhuisverpleegkundige zorgt voor gemiddeld 9,7 patiënten (range 6,6-11,9) blijkt uit het onderzoek. En bij 89% van alle afdelingen bleek het aantal verpleegkundigen per hospitalisatiedienst te laag om kwalitatief goede zorg te kunnen verzekeren. In vergelijking met bijvoorbeeld Australische ziekenhuizen, waar wettelijke minima bestaan, kunnen deze Belgische cijfers beter. Haegdorens en zijn collega’s konden daarnaast ook een verband leggen tussen het niveau van opleiding van de verpleegkundigen en het aantal onverwachte overlijdens: in sommige hospitalisatiediensten vonden we dat meer verpleegkundigen met een hoog opleidingsniveau de kans op onverwacht overlijden zou verlagen.
Haegdorens: “Verpleegkundigen in België hebben twee verschillende opleidingsniveaus: het hoger beroepsonderwijs en de professionele bachelor (hogeschool). Internationaal pleit men al langer voor meer hoogopgeleide verpleegkundigen aan het bed van de patiënt in de ziekenhuizen, want daardoor verbetert de kwaliteit van zorg.”
Noodzaak aan optimalisatie van verpleegkundig personeel in de ziekenhuizen
Om die reden stelde de National Academy of Medicine in de Verenigde Staten als doel voor 2020 dat 80% van alle verpleegkundigen een bachelordiploma hebben. In België hebben ongeveer 59% van de ziekenhuisverpleegkundigen een bachelordiploma. De verpleegkundige zorg is sterk veranderd de afgelopen jaren en vraagt een doorgedreven klinische kennis en inzicht in ziekteprocessen naast verzorgende taken. Omdat de zorg complex is geworden wordt er ook veel meer kennis en kunde verwacht. Daarom zijn hoogopgeleide verpleegkundigen vandaag een noodzaak geworden om kwalitatief goede zorg te kunnen leveren.
Volgens de onderzoekers zou een optimalisatie van het verpleegkundig personeel in de zorginstellingen een doelstelling moeten zijn voor de overheden in België. Haegdorens: “De situatie is echter complex en vraagt dus ook om een doordachte oplossing. We vonden in ons onderzoek dat sommige diensten baat hadden bij meer verpleegkundigen ongeacht het opleidingsniveau en dat andere diensten nood hadden aan meer hoogopgeleide verpleegkundigen. In ieder geval blijft onze conclusie dat er nood is aan een betere personeelsbezetting om de kwaliteit van zorg te verzekeren”.