Veiligheid en preventie
Risico’s en onzekerheid zijn wezenlijke kenmerken van de hedendaagse risicomaatschappij. Recente ontwikkelingen op het vlak van nieuwe technologieën (digitalisering, robotisering…), toenemende economische en sociale concurrentie, eisen tot flexibilisering, nieuwe arbeidsvormen, e.a. beïnvloeden in sterke mate het risicobeeld. In deze context is het maatschappelijk belang van veiligheid en preventie in ruime zin dan ook sterk toegenomen.
Binnen de onderzoekslijn “Veiligheid en preventie” willen we wetenschappelijk onderbouwde maar ook praktisch toepasbare oplossingen aanleveren om de veiligheid in bedrijven, organisaties en de samenleving te verbeteren.
Wetenschappelijk onderbouwd door wetenschappelijke kennis te vergaren, maar ze ook te verbreden. Verbreden door, enerzijds, zowel aspecten van safety (zoals welzijn op het werk, kwaliteit en milieu) als security (beveiliging, sociale veiligheid) te bestuderen, en anderzijds, veiligheid niet alleen vanuit het recht te benaderen maar ook op multi- en/of interdisciplinaire wijze (bv. mede vanuit gedrags- en sociale wetenschappen of vanuit technische disciplines).
Praktisch toepasbaar door aan de bedrijven en organisaties, naargelang hun aard en grootte, instrumenten aan te bieden die toelaten een beter en duurzamer veiligheidsbeleid en -cultuur te ontwikkelen, met inbegrip van het opbouwen van weerbaarheid en het constructief omgaan met risicogedragingen, ongevallen en incidenten.
In dit kader komen onder meer volgende thema’s aan bod:
- Onderzoek naar de betekenis en het belang van grondrechten voor verschillende domeinen van veiligheid.
Bestaat er een grondrecht op veiligheid / een grondrecht op veilige en gezonde arbeid? Hoe verhoudt dit recht zich ten aanzien van andere grondrechten, zoals o.m. het non-discriminatierecht, het recht op privacy, recht op arbeid, recht op overleg en onderhandeling?
- Onderzoek naar de bevoegdheden, verantwoordelijkheden en samenwerking van diverse actoren (zoals werknemers, deskundigen, middenveldorganisaties, overheden, burgers, …) betrokken bij een veiligheids- en preventiebeleid.
Welke bevoegdheden en verantwoordelijkheden moeten aan de actoren worden toegekend om een verbetering van de preventie- en re-integratiecultuur binnen ondernemingen/organisaties te bekomen en welke waarborgen en/of statuten zijn wenselijk/noodzakelijk om hen toe te laten optimaal hun diverse bevoegdheden en taken inzake preventie en herstel te vervullen?
- Onderzoek naar de factoren die het meest determinerend en voorspellend zijn voor veiligheidscultuur en veiligheidsattitudes met het oog op het ontwikkelen van instrumenten om voormelde factoren te evalueren, te valideren en aanbevelingen te formuleren.
- Onderzoek naar de impact van nieuwe arbeidsvormen op het welzijn op het werk.
Welke mogelijkheden liggen in het huidig juridisch instrumentarium (o.m. ook inzake arbeidsrechtelijke schorsingsgronden, verlofstelsels…) vervat t.a.v. deze nieuwe arbeidsvormen om een beter welzijn van de arbeidende mens te bekomen en welke aanpassingen zijn noodzakelijk/wenselijk om een maximale ontplooiing van de arbeidende mens te bekomen?
- Onderzoek naar perspectieven voor de verdere uitbouw van preventie in de sociale verzekeringen.
In hoeverre heeft de preventie- en herstelgedachte reële groeikansen in een systeem dat van bij de aanvang als een curatief en geïndividualiseerd systeem werd opgevat en welke juridische voorwaarden moeten voorhanden zijn om een optimale ontwikkeling van de preventie- en herstelgedachte in de professionele risicoverzekering te bekomen?
- Onderzoek naar diverse aspecten van het omgaan met milieu- en technologische risico’s.
Bijvoorbeeld: risicobeheersing; uitdagingen bij de implementatie van de Seveso-wetgeving (zowel vanuit technisch oogpunt als op vlak van stakeholderparticipatie); het opzetten en onderhouden van een risicodialoog over lange termijn veiligheidsprojecten (bv. berging nucleair afval); incidentanalyse; …
- Onderzoek rond noodplanning en crisisbeheer.
Crisismanagement en noodplanning bij de overheid en bedrijven; beslissingsprocessen tijdens crisissituaties; hoe hulpdiensten omgaan met angst en onzekerheid tijdens interventies; de specifieke uitdagingen betreffende noodplanning en crisisbeheer in relatie tot openbare en industriële veiligheid.
- Onderzoek naar nieuwe technologieën die ontwikkeld en gebruikt worden binnen het veiligheidsdomein (zoals bv. drones).
- Onderzoek naar securitymodellen, security culture en security awareness.
“Veiligheid en preventie” is een nieuwe onderzoekslijn, die nog volop in ontwikkeling is. In de komende jaren zal er toegelegd worden op een verdere prioritering en stroomlijning.