Onderzoek Iason Jongepier

Abstract

Zoals terugkerende overstromingsrampen en talloze beleidsplannen aantonen, hebben we dringend behoefte aan meer 'waterbestendige' steden. Dit vraagt om veranderingen in beleid, infrastructuur, maar ook in de manier waarop we omgaan met onze natuurlijke en 'blauwe' omgeving. Een van de taken van de academische gemeenschap is het verschaffen van fundamentele kennis om goed geïnformeerde besluitvorming te onderbouwen en het bewustzijn binnen lokale gemeenschappen te vergroten. Het verzamelen en analyseren van de benodigde gegevens wordt echter bemoeilijkt door het ontbreken van een gemeenschappelijke ruimtelijke infrastructuur. Een dergelijke infrastructuur maakt het mogelijk om de langetermijnevolutie van stedelijke 'waterscapes' in kaart te brengen en de complexe socio-ecologische interacties te analyseren. Artemis-UA creëert deze open karteringsinfrastructuur voor onderzoek naar steden en hun blauwe infrastructuur in een historisch langetermijnperspectief (16e-20e eeuw). Het zal dit doen op basis van een unieke gegevensbron, die ons internationaal onderscheidt: de extreem rijke (maar verspreide) historische kaartcollecties die de Belgische archieven bezitten en die - vaak handgeschreven en in ongelooflijk detail - het menselijk gebruik en de herconfiguratie van (stedelijke) rivieren, wetlands, waterputten, riolen, afwateringssloten enz. documenteren vanaf de zestiende eeuw tot vandaag. Ontworpen als de UA-bijdrage aan de Artemis FWO-middelzware onderzoeksinfrastructuur (geïnitieerd aan de UA, maar enkel gefinancierd aan de UGent), verenigt Artemis-UA specialisten van het Centre for Urban History (CUH), het Centre for Research on Environmental and Social Change (CRESC), AntweRp Cultural HEritage Sciences (ARCHES) en het Urban Studies Institute (USI). Deze onderzoeksgroepen van de UAntwerpen lopen voorop in internationaal en interdisciplinair onderzoek naar stedelijke 'waterscapes', het beheer ervan en de inherente risico's en mogelijkheden. Artemis-UA zal zich richten op een studiegebied dat centraal staat in veel van hun onderzoeksprojecten: de Scheldevallei, onlangs uitgeroepen tot Nationaal Park en deel van het UNESCO Global Geopark Schelde Delta. Voor drie steden binnen de Scheldevallei - Antwerpen, Dendermonde en Lokeren - zal Artemis-UA een 'blauwdruk' realiseren door 1) relevante handgeschreven/lokale kaarten te verzamelen die deze steden en hun (peri-)stedelijke gebieden op lange termijn bestrijken, deze kaarten te verwerken en te verrijken door 2) gecrowdsourcete georeferentie en 3) automatische extractie van landschapskenmerken en 4) de afgeleide ruimtelijke gegevens te publiceren via een 'Open Mapping Infrastructure'. De langetermijnfocus, de uitgebreide collectie van ca. 300 zeer gedetailleerde kaarten en de publicatie van zowel exact gelokaliseerde kaarten als afgeleide 'onderzoeksklare' geodata maken van Artemis-UA een werkelijk baanbrekende en unieke infrastructuur. Artemis-UA zal de Universiteit Antwerpen verheffen tot een internationaal gerenommeerd kenniscentrum voor historisch geïnformeerde analyse en besluitvorming rond stedelijke wateruitdagingen, en zal de leidende positie van UA-onderzoek in socio-ecologische analyse van rivieren, riviermondingen en overstromingsbeheer verder versterken. Meer specifiek heeft het in kaart brengen en reconstrueren van langetermijnveranderingen in het stedelijke waterlandschap een enorm valorisatiepotentieel voor elk onderzoek naar 1) stedelijke planning en stadsontwikkeling; 2) inclusief waterbeheer; 3) de ongelijke blootstelling aan en bewustwording van watergerelateerde risico's en 4) de integratie van watererfgoed in strategieën voor klimaatadaptatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jongepier Iason
• Co-promotor: Crabbé Ann
• Co-promotor: De Block Greet
• Co-promotor: Erkan Yonca
• Co-promotor: Soens Tim

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project heeft als doel het theoretische landschap in historische studies en de ruimtelijke geesteswetenschappen te bevorderen, met nadruk op de belichaamde ervaring van stedelijke ruimtes. Wij stellen een innovatief methodologisch pad voor voor de analyse/reconstructie van geluidslandschappen in historische contexten, met een specifieke focus op de sonische geschiedenis van de binnenwijken van Antwerpen tijdens de 19e eeuw. Deze periode is bijzonder significant aangezien de groei van de stad zich niet alleen weerspiegelt in grootte en schaal, maar ook in de toenemende diversiteit door migratie, nieuwe industrieën en havenactiviteiten. Onze benadering beoogt inzichten te verkrijgen in het akoestische verleden van de stad, op basis van een geïntegreerde aanpak van historische teksten met datamodellen, bijbehorende geluidsontologieën en op kunstmatige intelligentie gebaseerde methoden voor natuurlijke taalverwerking. Dit project streeft er niet alleen naar om het akoestische erfgoed van de stad te helpen bewaren, maar ook om de publieke betrokkenheid bij haar multisensoriële geschiedenis te vergroten en stedelijk historisch onderzoek te stimuleren dat zich richt op de transformatie van een representatieve 'grote stad' zoals Antwerpen tijdens de 19e eeuw. Het project stelt een paradigmaverschuiving voor waarbij historische geluiden erkend worden als essentiële componenten van stedelijke omgevingen, die academische interesse en aanhoudende conservatie-inspanningen verdienen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hacigüzeller Piraye
• Co-promotor: Jongepier Iason
• Co-promotor: Kestemont Mike
• Co-promotor: Van Damme Ilja

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

CLARIAH-VL+ stimuleert digitaal onderzoek in de Humane en Sociale Wetenschappen en bevordert samenwerking om een toegankelijk cloudplatform voor onderzoekers te creëren. Het verbindt onderzoekers in Vlaanderen met bredere Europese onderzoeksgemeenschappen. CLARIAH-VL+ brengt verschillende disciplines samen met dezelfde uitdaging: een breed scala aan bronnen en erfgoed benutten - van oude manuscripten tot moderne digitale gegevens. Het richt zich op 3 grote maatschappelijke vraagstukken: milieuverandering, sociale ongelijkheid, en migratie en culturele diversiteit. Door inzichten uit de Sociale Wetenschappen te integreren met de gedetailleerde analyse typerend voor de Humane Wetenschappen, en deze te koppelen aan vakgebieden zoals ecologie en geografie, streeft CLARIAH-VL+ ernaar omvattende nieuwe inzichten te bieden. Een kernaspect van CLARIAH-VL+ is de focus op het transformeren van oude en vaak verwaarloosde gegevens - zoals weerwaarnemingen en bevolkingsstatistieken - in bruikbare informatie, cruciaal om dringende maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. CLARIAH-VL+ zet zich in om infrastructuur te bieden om deze gegevens in de praktijk te gebruiken door de mogelijkheden van grote taalmodellen en generatieve AI te benutten en de duurzaamheid van essentiële digitale diensten te waarborgen. Met deze inspanningen maakt CLARIAH-VL+ onderzoek niet alleen gemakkelijker, maar ook de Humane en Sociale Wetenschappen relevanter en impactvoller voor de samenleving.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Hulle Dirk
• Co-promotor: Daelemans Walter
• Co-promotor: De Bruyne Luna
• Co-promotor: Hacigüzeller Piraye
• Co-promotor: Jongepier Iason
• Co-promotor: Kestemont Mike
• Co-promotor: Soens Tim

Onderzoeksgroep(en)

• Antwerp Centre for Digital humanities and literary Criticism (ACDC)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Historische kaarten zijn niet alleen unieke erfgoedobjecten, maar ook 'containers' met kostbare gegevens over de evolutie van het culturele en natuurlijke landschap. Vanaf de 16e eeuw werden in het huidige België grote aantallen handgetekende en lokale kaarten geproduceerd, gevolgd door de Ferraris- en gedrukte Vandermaelen-kaartenreeksen en groot- en middenschalige kadastrale kaarten. Wat overblijft van dit unieke erfgoed is verspreid over openbare en privécollecties, waardoor gebruikers van digitale historische kaarten moeite hebben om deze kaarten optimaal te gebruiken. Artemis is ervan overtuigd dat deze rijkdom aan gedetailleerde kaarten en kaartseries een groot potentieel heeft om landschappen, hun evolutie en hun mogelijke toekomst(en) te onderzoeken - bijvoorbeeld in onderzoeksgebieden als Historische Geografie, Ecologie (biodiversiteit en watermanagement) en Ruimtelijke Planning. Artemis heeft als doel om goed gedefinieerde corpora van zowel handgetekende als gedrukte kaarten van voor ca. 1880 te verwerken, digitaal te verrijken, beschikbaar te maken en te valoriseren. Het maakt daarvoor gebruik van state-of-the-art extractietechnieken en heeft als doel de publicatie via een IIIF-gebaseerde Linked Open Data Research Infrastructure. Het project bundelt de krachten van Universiteit Antwerpen en Universiteit Gent, is ondersteund door de belangrijkste houders van Belgische kaartenverzamelingen (ARA/KBR/ NGI), en focust op de Scheldevallei die Antwerpen met Gent verbindt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jongepier Iason
• Co-promotor: De Block Greet
• Co-promotor: Hacigüzeller Piraye
• Co-promotor: Soens Tim
• Co-promotor: Temmerman Stijn

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het landschap dat ons omringt bevat talloze toponiemen of plaatsnamen, die een enorme tijdsdiepte vertegenwoordigen. Het hieruit extraheren van historische informatie heeft echter één grote valkuil: niet alle toponiemen hebben een 1-op-1 relatie met 'echte' historische landschapselementen. Een middeleeuwse cartograaf kon gemakkelijk 'Hic Sunt Dracones' ['Hier zijn draken'] als dummy toponiem toevoegen om een onverkend gebied te benoemen, en toponiemen kunnen verschuiven in ruimte of betekenis. Tot nog toe ontbrak een concrete methode om met deze complicaties om te gaan. Dit project modelleert de nexus toponiem-betekenis-landschap voor een cartografisch goed gedocumenteerde regio, en gebruikt vervolgens 'state-of-the-art' technieken om landschapsveranderingen van een gebied waarvoor beperkt cartografisch bewijs, maar alleen toponiemen beschikbaar zijn, in kaart te brengen. Het project heeft als doel om: (1) het onderzoekspotentieel van toponiemen te begrijpen, (2) toponiemendatasets te construeren via nieuwe methodologieën, (3) machinaal leren toe te passen voor een data-gedreven landschapsreconstructie en (4) de schaalbaarheid van de methodologie te onderzoeken. Hic Sunt Dracones zal zo leiden tot wetenschappelijke doorbraken op het gebied van toponymie en landschapsgeschiedenis door nieuwe antwoorden en methodologische oplossingen te bieden op en voor de fundamentele vraag wanneer en onder welke omstandigheden toponiemen veranderen in betekenis en ruimte.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jongepier Iason
• Co-promotor: Kestemont Mike
• Mandaathouder: De Coster Christophe

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Middellandse Zeegebied wordt in de literatuur traditioneel beschouwd als een grens tussen twee werelden: Noord en Zuid; Christelijk en Islamitisch. Deze interpretatie kreeg met name vorm onder invloed van nationale geschiedschrijving, waarin doorgaans doelbewust net de verschillen – en grenzen – tussen regio's worden benadrukt. DIPLOMATICON gaat voorbij aan deze ongenuanceerde visie op het Middellandse Zeegebied door een vernieuwende diplomatieke studie van deze regio in de (late) middeleeuwen, die recht zal doen aan de voortdurende interactie en uitwisselingen over geografische, culturele en religieuze grenzen heen. Geïnspireerd door de aanpak en methodologische vernieuwing gebracht door de New Diplomatic History en Connected History, focust het project op de drie belangrijkste actoren in de regio in de 14de en 15de eeuw: het Sultanaat van de Mamlukken in Cairo, en de Italiaanse staten en het vorstendom Aragon. DIPLOMATICON zal het traditionele paradigma rond politieke en culturele tegenstellingen tussen Islamietische en christelijke regio's nuanceren en corrigeren, door nadrukkelijk te focussen op de onderlinge contacten en interactie, die ook via informele diplomatieke betrekkingen plaatsvonden. Deze benaderingswijze zal toelaten om alle actoren en agenten die betrokken waren bij laatmiddeleeuwse diplomatieke processen en culturele transfers in deze regio voor het voetlicht te plaatsen, net als de enorme en wijdverspreide netwerken die zij opbouwden .

Onderzoeker(s)

• Promotor: Dekkiche Malika
• Co-promotor: Jongepier Iason

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Cartografische collecties worden al lange tijd gekoesterd als objecten van grote waarde en schoonheid, die de veranderende representatie van de wereld, de stad of het landschap illustreren. Het voorbije decennium heeft de massale digitalisering in hoge resolutie van historische kaarten ( in België bijvoorbeeld via het Cartesius-project), het grote publiek in staat gesteld om kaartcollecties te verkennen met behulp van gemakkelijk toegankelijke geografische zoekmachines. In de komende jaren is het echter tijd om een stap verder te gaan: zorgvuldige georeferentie en vectorisatie van kaarten, evenals de (semi-)automatische herkenning van hun inhoud zullen ons in staat stellen om kaarten te koppelen aan andere soorten digitale inhoud (andere kaarten, maar ook tekstuele bronnen en iconografie). Tegenwoordig zijn de inspanningen op het gebied van geo-ruimtelijke verankering, digitalisering en data-integratie nog steeds kostbaar, tijdrovend en gefragmenteerd. Verschillende technologieën - zoals automatische transcriptie van oud schrift of automatische extractie van grafische vormen uit historische kaarten - bevinden zich nog steeds in een experimenteel stadium. Initiatieven zoals de European Time Machine bid, waaraan zowel de Belgische Rijksarchieven als de Universiteit Antwerpen deelnemen, streven naar een technologische doorbraak die historische bronnen omvormen tot 'Big Data of the Past'. Met dit project willen we onderzoeken hoe historische kaarten een cruciale rol kunnen spelen in dit proces. Voortbouwend op de bestaande inspanningen op het vlak van digitalisering en geolokalisatie in het Rijksarchief van België en UAntwerpen, onderzoekt DIGHIMAPS het potentieel van digitale cartografische collecties als sleutel tot het ontsluiten van een nieuw digitaal universum waarin de ruimte een volledig nieuwe manier van organiseren, zoeken, analyseren en visualiseren van archiefgegevens en -collecties mogelijk maakt. DIGHIMAPS plaatst het unieke cartografische erfgoed van de Belgische Rijksarchieven in het middelpunt van een ruimtelijke digitale infrastructuur, die op termijn zal zorgen voor A) een aanzienlijk betere kennis van historische kaarten; B) Verbeterde geografische zoekmachines, C) een schat aan mogelijke toepassingen in de snel opkomende domeinen van (digitale) landschapsgeschiedenis, historische geografie en Digital Humanities; D) Een 'virtuele kaartenkamer' die een sterk gediversifieerde gemeenschap van gebruikers toelaat om zoekopdrachten en kaartanalyses uit te voeren in functie van hun noden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Soens Tim
• Mandaathouder: Jongepier Iason

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Consultancy LuxTIME project. LuxTime is een project met als hoofddoel het bouwen en visualiseren van verschillende datasets met informatie uit drie verschillende velden en wetenschappelijke perspectieven, namelijk eco-hydrologie, milieuchemie en geschiedenis

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jongepier Iason

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project zal een grote reeks kaarten opleveren die zal worden gepubliceerd in de "Cambridge Urban History of Europe", een driedelige boekenreeks met daarin de resultaten van vijftig jaar onderzoek naar de Europese stadsgeschiedenis. Elk deel zal betrekking hebben op een belangrijke opleving van de verstedelijking: Griekse en Romeinse Oudheid, Middeleeuwen en Vroegmodern, Modern Europa van 1850 tot heden. Vertaald met www.DeepL.com/Translator (gratis versie)

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jongepier Iason

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het VirtuaFort-project bouwt een Virtual Reality applicatie die Fort Lillo en directe omgeving omvat. Hierbij wordt een historisch correcte 3D-reconstructie van het fort in de 17e eeuw tot leven gebracht aan de hand van immersieve technologie. Tegelijkertijd worden diverse verhaallijnen aan het fort gekoppeld, om zo zowel inwoners als lokaal en duurzaam toerisme te enthousiasmeren voor deze unieke locatie. De VR-applicatie zal het tevens toelaten te switchen tussen het verleden, het heden en de toekomstplannen voor het fort. De applicatie zal begin 2022 publiekelijk gelanceerd worden, waarna ook een mogelijke uitbreiding richting andere sites onderzocht zal worden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jongepier Iason
• Co-promotor: Soens Tim

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Historische kaarten worden sinds lange tijd gekoesterd als objecten van grote waarde en schoonheid, die de veranderende representatie van de wereld, steden en (rurale) landschappen illustreren. De laatste tijd worden ze echter ook vaak gezien als meer dan louter illustraties. Tot nu toe was het verwerken van historische kaarten en het opbouwen van ruimtelijke databanken met direct af te leiden informatie om het gebruik van deze kaarten als primaire bronnen voor fundamenteel onderzoek mogelijk te maken, een zeer arbeidsintensief proces. Dit wordt vooral veroorzaakt door de noodzaak om twee tijdrovende stappen te ondernemen om historische kaarten voor te bereiden voor onderzoek: 1) de georeferentie ('overlay' van historische kaarten met de huidige situatie) en 2) de ruimtelijke annotatie van toponiemen (transcriptie en lokalisatie van plaatsnamen). Dit project wil een alternatief bieden voor dit struikelblok in de verwerking en het gebruik van digitale historische kaarten door een webapplicatie voor het crowdsourcen van zowel de georeferentie als de ruimtelijke annotatie van historische kaarten te ontwikkelen. Hierbij worden de mogelijkheden van de recent opgestarte nauwe FED-tWIN-samenwerking tussen het Departement Geschiedenis van de Universiteit Antwerpen en het Belgische Rijksarchief ten volle benut. In samenwerking met ICT-partner Webmapper worden ca. 3.000 hoge resolutie gescande historische kaarten uit de Arenbergcollectie, gedigitaliseerd door en bewaard in het Algemeen Rijksarchief, opengesteld voor de 'crowd' om zo een ruimtelijke databank van tienduizenden toponiemen op te zetten. Deze databank dient een drievoudig onderzoeksdoel: 1) fundamenteel onderzoek naar landschapsgeschiedenis op basis van 'big data of the past', in dit geval grote datasets van toponiemen; 2) het gebruik van lokale toponiemen als een manier om andere bronnen voor ruimtelijk onderzoek op te nemen en 3) een verkenning van de mogelijkheden en beperkingen van crowdsourcing bij de schaalvergroting van dit onderzoek in de komende jaren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jongepier Iason

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject