Onderzoek Peter Van Aelst

Abstract

Politieke kennis is een belangrijke pijler van een gezonde democratie. De snelle veranderingen in de digitale informatieomgeving hebben echter bijgedragen tot een groeiend aantal ongeïnformeerde, slecht geïnformeerde of selectief geïnformeerde burgers. Dit project heeft niet alleen tot doel de oorzaken van ontbrekende, foutieve of selectieve politieke kennis beter te begrijpen, maar onderzoekt ook de effecten van mogelijke oplossingen. POLKNOW bestudeert een aantal belangrijke strategieën om de negatieve gevolgen van een gebrek aan of gebrekkig gebruik van media en informatie te verminderen. Bij het nadenken over oplossingen en hun impact richten we ons op jonge burgers, aangezien zij het meest vatbaar zijn voor nadelige media-effecten, maar ook het meest profiteren van oplossingsgerichte benaderingen. Deze oplossingen zullen worden ontwikkeld in drie deelprojecten die elk een specifiek geval van leren over politiek en samenleving behandelen: (1) Stemadvies-applicaties; (2) Fact-checks op sociale media; (3) Influencers op sociale media.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Met dit project financiert de Vlaamse Gemeenschap de oprichting van en het onderzoek binnen het Kenniscentrum Mediaonderzoek. Het kenniscentrum heeft de ambitie om onder de naam 'Mediapunt' hét referentiepunt te worden voor mediaonderzoek in Vlaanderen. Mediapunt wil het mediaonderzoek in Vlaanderen monitoren en ontsluiten voor diverse stakeholders, zoals beleidsmakers, mediaprofessionals, onderzoekers, studenten en andere organisaties met een werking gericht op of verband houdend met media. De taken van het kenniscentrum zijn: - verzamelen van Vlaams onderzoek op vlak van media, mediagebruik en mediaparticipatie - onderzoek voeren naar mediagebruik in Vlaanderen - delen van kennis via toegankelijke rapporten, thematische workshops en studiedagen

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Co-promotor: Paulussen Steve

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onze bijdrage in dit grotere project richt zich op het bieden en operationaliseren van een strategisch kader dat de evoluerende aard van informatiemanipulatie en interventie in verschillende landen kan beoordelen, met bijzondere nadruk op de implicaties voor het externe optreden van de EU in prioritaire regio's. Het model zal de volgende kernpijlers omvatten: 1) doellanden; 2) buitenlandse actoren; 3) informatie incidenten. 1) Doellanden. Deze pijler beoordeelt de algehele weerbaarheid van individuele landen tegen FIMI, op drie progressieve niveaus: (1) macro (maatschappelijke cohesie, stabiliteit en legitimiteit van de staat), (2) meso (politieke informatieomgeving), en (3) micro (persoonlijke veerkracht). 2) Buitenlandse Actoren. Deze pijler beoordeelt de mate van interesse van buitenlandse actoren (bijvoorbeeld Rusland, China, …) hebben in het uitvoeren van FIMI-operaties in elk doelland, en ook hoe capabel deze buitenlandse actoren zijn omin elk land informatiemanipulatie uit te voeren. 3) Informatie-incidenten. Deze pijler dient als de belangrijkste prognosecomponent van het raamwerk. Onder informatie-incidenten worden gebeurtenissen verstaan ​​die waarschijnlijk zullen leiden tot een toename van FIMI. Voorbeelden hiervan zijn aanstaande verkiezingen of een aanhoudende crisis op het gebied van de volksgezondheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Gebrek aan publieke steun voor drastische maatregelen om klimaatverandering aan te pakken is een kernprobleem voor het huidig klimaatbeleid. In dit doctoraatsproject bestudeer ik de Belgische publieke opinie met betrekking tot klimaatverandering en klimaat beleid, met een speciale aandacht voor de rol van (correcte, effectieve) informatie. Dit project bestaat uit vier studies die geïntegreerd zijn en cumulatieve op elkaar verder bouwen. (1) Aan de hand van een survey bekijk ik verschillende informatiebronnen (traditionele media, sociale media en interpersoonlijke netwerken) die mensen gebruiken om zich te informeren over klimaatverandering en klimaatbeleid; ik correleer mediagebruik met de klimaatkennis, -attitudes en -gedrag van individuen en bouw op basis hiervan een typologie op. (2) De klimaat 'frames' die beleidsmakers en politieke actoren gebruiken, worden onderzocht door middel van een inhoudsanalyse; ik kijk naar argumenten die worden gebruikt in partijprogramma's, regeringsakkoorden, kranten en op Twitter. (3) Ik onderzoek het effect van (tegen)frames op steun voor klimaatbeleid aan de hand van een reeks survey-experimenten waarbij respondenten worden blootgesteld aan verschillende enkelvoudige (tegen)frames, combinaties van frames en tegenframes, en afzenders van de frames. (4) Ik onderzoek of framing effecten geconditioneerd worden door de sociale groepsidentificatie van individuen, zowel partij-identificatie als ruimer, en hun klimaatvooringenomenheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Mandaathouder: Walgrave Marthe

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De VRT wenst in het kader van de beheersovereenkomst na te gaan of ze voldoet aan haar opdracht om onpartijdig te zijn in het brengen van nieuws en duiding. Dit wordt onderzocht door een team van onderzoekers onder leiding van Prof. Peter Van Aelst en Prof. Steve Paulussen van de Universiteit Antwerpen, in samenwerking met Prof. Tim Raats en Prof. Ike Picone (Vrije Universiteit Brussel). Om een goed beeld te krijgen van de onpartijdigheid van de VRT opteren we voor een combinatie van methoden om zowel de inhoud, als de productie ervan, als de perceptie ervan door het publiek in kaart te brengen. Het team van de UA focust op de inhoudsanalyse. Wat betreft de inhoud opteren we voor een combinatie van een systematische analyse van de nieuwsberichtgeving doorheen de tijd (2003-2019) met een casusgerichte benadering (2020). Bij het nader onderzoeken van drie casussen gaan we ook na welke actoren en standpunten in de berichtgeving van de VRT en andere media aan bod komen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Co-promotor: Walgrave Stefaan

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Vlaamse media en vooral de VRT worden verwacht onpartijdig te berichten in hun nieuws en duidingsprogramma's. Volgens het Vlaamse regeerakkoord moeten de nieuwsprogramma's van de VRT gemonitord worden op pluralisme en neutraliteit. Dat wil deze studie doen door de berichtgeving van de VRT te vergelijken doorheen de tijd en met andere media. We steunen daarbij op de ervaring van 18 jaar nieuwsmonitoring door het nog steeds lopende Elektronisch NieuwsArchief (ENA) sinds 2003. Concreet bestaat de studie uit drie onderdelen: (1) Een uitgebreide rapportering van actoren en thema's in het hoofdjournaal van Eén, waarbij het 19u journaal van VTM als vergelijkingspunt zal worden genomen. (2) Een uitgebreide rapportering van actoren en thema's in de duidingsprogramma's op VRT. (3) Het gedetailleerd coderen van drie cases (onderwerpen/events) waarbij al het nieuws op een brede waaier aan platformen en media (niet alleen VRT) wordt geanalyseerd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Co-promotor: Walgrave Stefaan

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit projectvoorstel stelt de rol van politici als opinieleiders centraal. De digitale mediaomgeving biedt nieuwe mogelijkheden voor politici om zowel direct als indirect een invloed uit te oefenen op hoe mensen nieuws consumeren en interpreteren. Daarom willen we nagaan welke nieuwsverhalen politici delen op sociale media, en hoe dit vervolgens een invloed heeft op hun volgers en op de publieke opinie in het algemeen. Ten eerste kunnen politici een invloed hebben op het vertrouwen in mainstream en alternatieve nieuwsmedia. Door op hun sociale media nieuwsartikels te delen en te voorzien van eigen commentaar, kunnen politici bijdragen aan de verspreiding van bepaalde berichten, waarbij ze de gatekeepingrol van media handig kunnen omzeilen. Op die manier kunnen ze niet alleen het publiek meer vertrouwd maken met alternatieve, partijdige nieuwssites, maar tegelijk ook de reputatie van de traditionele media als democratische instelling beschadigen. Ten tweede bieden sociale media meer mogelijkheden voor politici om extreme standpunten rond bepaalde thema's te promoten, waardoor ze de polarisering in de samenleving aanwakkeren en hun volgers terechtkomen in 'echokamers' van gelijkgezinde stemmen. Door een multi-methodische benadering (inhoudsanalyse, 'user engagement'-analyses, surveys en experimenten) zullen we het nieuwsgebruik en -deelgedrag van politici en de effecten daarvan op hun publiek onderzoeken in drie landen: België (Vlaanderen), Nederland en het Verenigd Koninkrijk.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Co-promotor: Paulussen Steve

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In een context van stijgende ontevredenheid bij burgers met politieke representatie, onderzoekt PREPINTACT de overtuigingen, attitudes en gedragingen van drie types individuele intermediaire actoren—politici, leiders van belangengroepen en journalisten—in combinatie met de parallelle overtuigingen, attitudes en gedragingen van gewone burgers. Het project vertrekt van het idee dat we moeten inzoomen op individuele actoren om beter te begrijpen hoe representatie werkt. We onderzoeken de op- en neerwaartse stromen van informatie die de kern vormen van representatie en die de samenleving en het politiek systeem aan elkaar koppelen. Het consortium heeft een bijzondere interesse in politieke ongelijkheid. Een basishypothese is dat bepaalde, zwakkere maatschappelijke groepen minder adequaat worden gerepresenteerd. Binnen dat algemene kader lanceert PREPINTACT een aantal specifieke, comparatieve onderzoeksprojecten die gebruik maken van een hele reeks methoden uit de sociale wetenschappen (experimenten, surveys, observaties…) en de computerlinguïstiek. De concrete projecten onderzoeken de accuraatheid van de publieke- opiniepercepties van intermediairen, de sociale vertekening in hun persoonlijke netwerken, hun selectieve communicatie naar hun kiezers/leden/publiek toe, de rol van de sociale media in het versterken van hun attitudes, de manier waarop ze representeren binnen hun organisatie (partijen, media…), etc. Tezamen vormen deze projecten een nooit geziene, diepgaande studie van hoe intermediairen de representatieve democratie doen werken (of niet).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Walgrave Stefaan
• Co-promotor: Daelemans Walter
• Co-promotor: Paulussen Steve
• Co-promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Eerste hulp bij twijfel Dit project wil redacties, journalisten en organisaties ondersteunen om efficiënter om te gaan met desinformatie en sneller te kunnen reageren in een digitale omgeving waarin het met de dag makkelijk wordt om desinformatie te verspreiden. Ook willen we nieuwsgebruikers weerbaarder leren omgaan met desinformatie. Het project is een samenwerking tussen nieuwsorganisaties (VRT, Roularta) de universiteiten van Leuven, Brussel en Antwerpen, en Textgain. Bij het project 'Eerste hulp bij twijfel' staat de digitale weerbaarheid tegen desinformatie voorop, net als het ontwikkelen van nieuwe formats om hen te bereiken met factchecks, op het juiste platform en in de juiste vorm. Daarnaast ontwikkelt het project tools om twijfels te detecteren, factcheckprocessen te versnellen en om die nieuwe formats te kunnen maken. Het project wil in kaart brengen wie de Vlamingen zijn die twijfelen aan de informatie die ze te zien krijgen, bijvoorbeeld op hun sociale media, en die daardoor uit het lood geslagen zijn. We onderzoeken wie die mensen zijn, maar ook wat ze nodig hebben om te weten of berichten die ze voorbij zien komen echt en correct zijn of niet. We willen onderzoeken op welke platformen er bijvoorbeeld de grootste nood is aan factchecks en in welke vorm.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project onderzoekt hoe de huidige veranderingen in de politieke informatieomgevingen in Europese democratieën de voorwaarden voor een gezonde democratie beïnvloeden. Als theoretische achtergrond gebruiken we het concept van 'politieke informatieomgeving' dat zowel vraag als aanbod van politiek nieuws en informatie omvat. Aanbod verwijst naar de kwantiteit en kwaliteit van nieuws en duiding-inhoud die wordt aangeboden via traditionele en nieuwe mediabronnen, vraag gaat over de hoeveelheid en het soort nieuws en informatie die het publiek wil of kan consumeren. In het bijzonder beoogt de studie het volgende te onderzoeken: (1) hoe verkrijgen burgers politieke informatie in de complexe mediaomgeving, wat is hun houding ten opzichte van informatiebronnen en wat is de relatie tussen deze attitudes en politieke attitudes en gedrag; (2) wat is de inhoud en kwaliteit van informatie waaraan burgers worden blootgesteld; (3) waar bestaan er verschillen tussen geïnformeerd en niet geïnformeerd zijn, binnen en binnen de Europese samenlevingen, en (4) hoe kunnen burgers worden uitgerust om te navigeren en nieuwe en waardevolle informatie te vinden. We zullen dit doen door middel van een reeks vergelijkende, innovatief ontworpen onderzoeken, waaronder webtracking, vergelijkende enquêtes, focusgroepen en in enquêtes ingebedde experimenten in 15 landen: Duitsland, Spanje, Polen, VK, Denemarken, Zweden, België, Nederland, Oostenrijk , Frankrijk, Italië, Griekenland, Tsjechië, Roemenië en de VS. Deze landen verschillen op een aantal belangrijke contextuele factoren die relevant zijn voor de studie, waaronder "jonge" en "nieuwe" democratieën met een verschillend politiek erfgoed, democratische tradities, mediasystemen en nieuwsconsumptiegewoonten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De VRT wenst in het kader van de beheersovereenkomst na te gaan of ze voldoet aan haar opdracht om onpartijdig te zijn in het brengen van nieuws en duiding. Dit wordt onderzocht door een team van onderzoekers onder leiding van Prof. Peter Van Aelst en Prof. Steve Paulussen van de Universiteit Antwerpen, in samenwerking met Prof. Tim Raats en Prof. Ike Picone (Vrije Universiteit Brussel). Om een goed beeld te krijgen van de onpartijdigheid van de VRT opteren we voor een combinatie van methoden om zowel de inhoud, als de productie ervan, als de perceptie ervan door het publiek in kaart te brengen. Het team van de UA focust op de inhoudsanalyse. Wat betreft de inhoud opteren we voor een combinatie van een systematische analyse van de nieuwsberichtgeving doorheen de tijd (2003-2019) met een casusgerichte benadering (2020). Bij het nader onderzoeken van drie casussen gaan we ook na welke actoren en standpunten in de berichtgeving van de VRT en andere media aan bod komen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Co-promotor: Paulussen Steve

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In oktober 2018 startte Het Grote Antwerpse Studentenonderzoek als leeronderzoek aan de faculteit sociale wetenschappen van de Universiteit Antwerpen. Dit onderzoek is een samenwerking tussen Universiteit Antwerpen en GATE15. Het werk werd gerealiseerd door dertien Erasmusstudenten onder begeleiding van Prof. Peter Van Aelst en dr. Jonas Wood. In dit tweede deel werken we opnieuw met Erasmusstudenten, maar wordt vooral verder gewerkt op contacten tussen studenten. Met name de contacten tussen Antwerpse studenten, buitenlandse studenten, en studenten met een verschillende etnische achtergrond.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De campagnes voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 en Brexit hebben de discussie over de mogelijke invloed van online desinformatie sterk onder de aandacht gebracht. Desinformatie wordt hier begrepen als inhoud die wordt verspreid om opzettelijk ontvangers te misleiden. Verschillende auteurs beweren dat het fenomeen meer invloed heeft gekregen door het toenemend belang van sociale media, maar dat de discussie eromheen sterk gepolitiseerd is en behoefte heeft aan duidelijkheid. Een Amerikaanse post-verkiezingsstudie door Allcott en Gentzkow (2017) wees uit dat zware gebruikers van sociale media niet goed toegerust waren om valse informatie te achterhalen. Deze bevinding zorgde voor enige bezorgdheid, aangezien momenteel 62 procent van de Amerikanen zijn nieuws via Facebook ontvangt. Het empirisch bewijs over de opkomst van online desinformatie en de gevolgen daarvan voor de samenleving is echter niet eenduidig en er is weinig bekend over de situatie buiten de VS. Tegen deze achtergrond tracht dit project de omvang van het probleem in West-Europa in vergelijking met de VS te beoordelen. Om precies te zijn, proberen we te achterhalen welke actoren valse informatie verspreiden, hoe desinformatie wordt geconsumeerd en waargenomen en welke maatschappelijke groepen het meest vatbaar voor zijn. Op basis van de onderzoeksliteratuur over online desinformatie stellen we een conceptueel kader en een reeks hypothesen voor die empirisch zullen worden getest. Met een internationaal team dat is gevestigd aan de universiteiten van Zürich en Antwerpen, analyseren we het probleem in zes landen (Zwitserland, België, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten) vanuit verschillende perspectieven. Het plan is om ons gezamenlijke project te beginnen met een representatieve enquête om het gebruik en de blootstelling aan online desinformatie te onderzoeken. We zullen het gebruik van politieke informatie op sociale media en individuele kenmerken van gebruikers analyseren. Vervolgens zullen we ons concentreren op de groep gebruikers die het meest vatbaar is voor desinformatie. In een tweede stap zullen we survey-experimenten met deze groep uitvoeren om erachter te komen waarom deelnemers valse informatie lezen, delen en geloven. Ten slotte zullen we een computerondersteunde inhoudsanalyse uitvoeren van social-mediaposts met hyper-partijdige nieuwsuitzendingen, politieke actoren en bewegingen, en bijbehorende gebruikerscommentaren. Het doel van deze laatste stap is om te detecteren welke actoren desinformatie verspreiden en hoe dit soort politieke informatie wordt gecommuniceerd aan gebruikers. De verwachte resultaten van onze studie zullen een sterke bijdrage leveren aan het opkomende onderzoeksgebied over gemedieerde desinformatie. Door gebruik te maken van een multi-method design, zullen we in staat zijn om empirisch bewijs te leveren over de verspreiding en effecten van online desinformatie binnen verschillende nationale contexten. Bovendien zullen onze resultaten beleidsmakers en mediaprofessionals informeren over de vraag hoe de toenemende desinformatie in de digitale wereld kan worden bestreden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een van de belangrijkste functies van nieuwsmedia in democratische samenlevingen is het weergeven van publieke opinie. Er zijn verschillende manieren waarop journalisten naar publieke opinie kunnen verwijzen in hun nieuwsberichten: (1) opiniepeilingen, (2) vox pops, (3) (expliciete) verwijzingen naar de publieke opinie, (4) protest en (5) referenties naar sociale media. Er bestaan verschillende studies die op één van deze weergaven van publieke opinie focussen. Verrassend genoeg bestaat er nauwelijks onderzoek naar hoe deze verschillende weergaven worden gecombineerd in het nieuws. Het is echter wel belangrijk om meer inzicht te krijgen in hoe publieke opinie wordt weergegeven in het nieuws, aangezien mensen naar de media kijken om te leren over opinies van anderen. De kernvragen van dit project zijn bijgevolg: hoe wordt publieke opinie weergegeven in het nieuws en hoe beïnvloedt dit burgers? Om deze vragen te beantwoorden combineer ik een inhoudsanalyse van nieuws uit drie landen (VS, VK en België) met een reeks van experimenten. De inhoudsanalyse focust op hoe vaak de verschillende weergaven van publieke opinie voorkomen in het nieuws en hoe ze worden gecombineerd. Verder wordt onderzocht hoe journalisten publieke opinie framen: wordt het publiek weergegeven als een homogene massa? Dit is belangrijk, aangezien verwacht wordt dat homogeniteit een rol speelt in de invloed van deze publieke opinieweergaven. In de tweede fase van het onderzoeksproject wordt een serie cumulatieve experimenten uitgevoerd om een begrip te krijgen van hoe en wanneer weergaven van publieke opinie de gepercipieerde publieke opinie en eigen opinie van het publiek beïnvloeden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Walgrave Stefaan
• Co-promotor: Van Aelst Peter
• Mandaathouder: Beckers Kathleen

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In een democratie hebben burgers nood aan politieke kennis. De massa media worden traditioneel aanzien als een belangrijke bron om burgers van politieke informatie te voorzien. Studies hebben veelvuldig aangetoond dat wanneer politieke gebeurtenissen plaatsvinden de nieuwsmedia deze events voor de mensen duiden en interpreteren, niet andersom. De vraag is in welke mate deze klassieke inzichten overeind blijven in het digitale tijdperk. Burgers kunnen nu actief worden betrokken bij de distributie van nieuws door het liken, becommentariëren en delen van nieuwsberichten. Daardoor kunnen of moeten traditionele media hun berichtgeving afstemmen op trends op sociale media. Daarom zou het kunnen dat vandaag niet enkel traditionele media het debat op sociale media sturen zoals een hond kwispelt met zijn staart, maar dat ook omgekeerd de staart met de hond kwispelt. Dit project gaat over de vraag in welke mate sociale media de berichtgeving van journalisten over politieke gebeurtenissen beïnvloedt. Het is de bedoeling om dit te onderzoeken voor zowel geplande (verkiezingen) als niet geplande gebeurtenissen, en dit in vier West Europese landen. Voor elk event plannen we een grote kwantitatieve data verzameling gedurende vier weken van alle politieke nieuwsberichten van de belangrijkste nieuwswebsites, en sociale mediaplatformen Twitter en Facebook. Het project moet een nieuwe ERC (consolidater grant) aanvraag ondersteunen en de kans op succes verhogen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het wetenschappelijke doel van dit project is het ontwikkelen, onderbouwen, operationaliseren en implementeren van het begrip responsieve diversiteit. De nieuwe rationale voor nieuwsmediadiversiteit zal worden uitgewerkt in het normatieve WP van dit project. Deze normatieve richtlijnen zullen oak worden meegenomen in de ontwikkeling van praktische instrumenten die de uitvoering van responsieve diversiteit zullen ondersteunen naar drie soorten actoren toe: (1) beleidsmakers en toezichthouders, (2) mediaprofessionals en journalisten, en (3) . eindgebruikers van media-output en hun vertegenwoordigers.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Co-promotor: Van den Bulck Hilde

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In een democratie hebben burgers nood aan politieke kennis. De massa media worden traditioneel aanzien als een belangrijke bron om burgers van politieke informatie te voorzien. Studies over agenda-setting en framing hebben veelvuldig aangetoond dat de nieuwsmedia een duidelijke invloed hebben op wat mensen weten, en hoe ze over politiek denken. De vraag is in welke mate deze klassieke inzichten overeind blijven in het digitale tijdperk. Het stijgend belang van het internet en de sociale media in het bijzonder als kanalen van informatie en communicatie hebben de manier waarop mensen leren over de wereld, en de politiek in het bijzonder, drastisch veranderd. Zo staat bijvoorbeeld de rol van de media als agenda-setter en 'framer' onder druk, omdat sociale media het causale verband, van massa media naar publiek, ter discussie stellen. Journalisten worden meer en meer beïnvloed door discussies op blogs, Facebook, Twitter en andere platformen. Bovendien, hebben politici meer mogelijkheden om de traditionele media te omzeilen en het publiek direct te beïnvloeden. Kortom, we bestuderen hoe mensen nieuws consumeren en hoe ze daardoor beïnvloed worden, maar ook hoe journalisten en politici op hun beurt beïnvloed worden door de reacties van mensen op het nieuws. Digitale media stellen niet enkel de klassieke theoretische inzichten in vraag, ze bieden tegelijk nieuwe mogelijkheden om informatiestromen en hoe mensen ermee omgaan te bestuderen. Vandaag is het mogelijk om agenda-setting en framing meer accuraat te bestuderen, gebaseerd op grotere databestanden van mediaboodschappen en de publieke reacties daarop (commentaren, likes, tweets). Bovendien laat het analyseren van digitale teksten toe om demografische profielen en opinies van burgers in kaart te brengen en onze kennis van de modererende factoren van agenda-setting en framing effecten te bestuderen. Om deze ongeziene bron van geschreven taal en digitaal gedrag te interpreteren, kiezen we voor een multi-disciplinaire samenwerking tussen computer linguïstiek, data mining en sociale wetenschappen. De agenda-setting en framing theorie worden in een digitale context getoetst aan de hand van 'big data' analyses. Computer linguïstische technieken zullen worden gebruikt om automatisch de onderwerpen en opinies in sociale media berichten te analyseren. De mogelijkheden van digitale tekst analyse gaan echter nog verder dan het louter testen van bestaande theorieën. Onze ambitie bestaat erin om de nieuwe data mogelijkheden ook te gebruiken om aan theorie ontwikkeling te doen door op een inductieve manier naar onderliggende patronen te zoeken. Door gebruik te maken van data mining technieken op de digitale gebruiker gegevens kunnen we tot inzichten komen over welke gebeurtenissen, personen en onderwerpen burgers 'liken' en willen 'delen'. Concreet, zullen we één belangrijk gepland event bestuderen, de Belgische verkiezingscampagne van 2019, en één niet gepland of onverwacht event in de loop van de volgende jaren. We verwachten dat de informatiestroom voor beide types van events structureel verschillen. Voor elk event plannen we een survey en een grote kwantitatieve data verzameling gedurende vier weken van alle politieke nieuwsberichten van de belangrijkste nieuwswebsites, en sociale mediaplatformen Twitter en Facebook.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Co-promotor: Daelemans Walter
• Co-promotor: Martens David
• Co-promotor: Paulussen Steve
• Co-promotor: Walgrave Stefaan

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In november 2016 zullen de burgers van de Verenigde Staten een nieuwe president kiezen. De campagne in de aanloop naar deze verkiezingen zal, net als bij eerdere presidentiële campagnes, uitgroeien tot een belangrijk politiek gebeurtenis waarover uitgebreid bericht zal worden in de media over de hele wereld. Dit geeft politieke communicatie wetenschappers de unieke kans om verschillen tussen landen een invloed uitoefenen op de politieke verslaggeving van hetzelfde 'internationaal' event. Bovendien kan ik de bevindingen van de 2016 campagne vergelijken met de resultaten van een eerdere studie uit 2008 waarbij ik nauw betrokken was (Vliegenthart, et al., 2010). Deze studie toonde onder meer aan dat de publieke opinie ten aanzien van de VS een invloed heeft op hoe over de Obama-McCain bericht werd. Door mijn verblijf in de VS zal ik beter in staat zijn om de factoren te onderzoeken die een invloed hebben op de nieuws berichtgeving in de VS en op hoe deze worden overgenomen, aangepast of genegeerd door Europese journalisten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Het project onderzoekt de invloed van sociale media op het journalistieke bronnengebruik en het nieuws. Er wordt uitgegaan van de hypothese dat de macht van sociale media als nieuwsbron afhangt van verschillende factoren, waaronder de socialemedia-actor, het medium dat het nieuws brengt, het onderwerp van het nieuws, en de mate waarin het nieuws deel uitmaakt van de dagelijkse routineberichtgeving.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulussen Steve
• Co-promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Antwerps Centrum voor Media in de Samenleving (AMSoC)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van dit doctoraatsonderzoeksproject is na te gaan in welke mate en op welke manier sociale media een invloed hebben op het journalistieke bronnengebruik en de agenda-setting-functie van de mainstream-nieuwsmedia. Op basis van een driefasig multimethodisch onderzoeksopzet zal deze studie statistische data en diepgaande inzichten opleveren over de rol van sociale media binnen de continue nieuwsstroom in de hedendaagse, genetwerkte publieke sfeer. In een eerste fase zal een grootschalige kwantitatieve analyse gebeuren van de nieuwsoutput van vijf verschillende mediakanalen - kranten, televisie, radio, internet (nieuwswebsites) en sociale media – teneinde de 'inter-media agenda-setting' tussen de oude en nieuwe media in kaart te brengen. Vervolgens wordt aan de hand van een verdere inhoudsanalyse nader onderzocht hoe sociale media als nieuwsbron in de mainstream nieuwsoutput verwerkt worden en omgekeerd. Om een nog grondiger inzicht te verwerven in de manier waarop sociale media als nieuwsbron gebruikt worden in de dagelijkse journalistieke nieuwsgaring, zullen in een derde onderzoeksfase reconstructie-interviews worden gevoerd met professionele journalisten. Het onderzoek focust op drie genres binnen de journalistieke berichtgeving, namelijk politiek, economisch en gerechtelijk nieuws (incl. misdaadverslaggeving). Door voort te bouwen op theorieën van 'agenda-setting' en 'gatekeeping' en door de specifieke focus op sociale media zal dit project zowel op theoretisch, methodologisch als empirisch vlak een unieke en originele bijdrage leveren aan de bestaande kennis over de manier waarop het nieuws tot stand komt en zich verspreidt binnen de hedendaagse crossmediale, genetwerkte nieuwsecologie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulussen Steve
• Co-promotor: Van Aelst Peter
• Mandaathouder: Harder Raymond

Onderzoeksgroep(en)

• Antwerps Centrum voor Media in de Samenleving (AMSoC)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De nieuwsmedia zijn een centrale speler in de hedendaagse westerse democratieën. Toch is onze kennis over hun politieke invloed beperkt en hebben we nood aan meer onderzoek naar de manieren waarop media en politiek interageren. Deze studie gebruikt een actorbenadering om de relatie tussen politieke journalisten en politici in Zwitserland en Nederland te onderzoeken. Het doel is om enerzijds de factoren te identificeren die de kans verhogen dat de communicatie van politici wordt overgenomen door de media. En anderzijds na te gaan welke kenmerken van het nieuws maken dat politici reageren op berichtgeving en tot politieke actie overgaan. Door middel van een factorial survey onder politieke journalisten en politici worden kenmerken van de boodschap zoals de status van de actor, het thema, of type van politieke actie getest. Door het comparatieve design wordt ook de invloed van systeemkenmerken in het onderzoek betrokken. Het vergelijken van resultaten tussen landen en actoren zal ons een beter inzicht geven in hoe politiek nieuws tot stand komt en welke effecten dit nieuws heeft op het gedrag van politici.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Mandaathouder: Helfer Luzia

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In recente discussies over de veranderende kenmerken van Westerse democratieën wordt de personalisering van de politiek als een van de voornaamste evoluties aangestipt. Centraal hierbij staat de idee dat individuele politici aan belang hebben gewonnen en dit ten vooral ten koste van politieke partijen. Kiezers baseren hun stemkeuze vooral op individuele eigenschappen van kandidaten. Politici profileren zich steeds vaker als individuele actoren en minder als leden van een partij. Tenslotte wordt de politiek door de media steeds meer geportretteerd als een strijd tussen individuen. Kortom, de individualisering grijpt ook in de politiek steeds verder om zich heen en dit is zeker in plurale samenlevingen waar de partijen een pacificerende invloed hebben een potentieel probleem. Niettemin, zijn er nog heel wat onbekenden in de personaliseringthese. Zo blijft het onduidelijk in welke mate het individueel stemgedrag wordt beïnvloed door de personalisering van de mediaberichtgeving en de campagnes. Meer specifiek kan men zich afvragen of deze twee communicatiekanalen de kiezer aanzet om te denken in termen van individuele kenmerken die persoonseigen zijn (bv. geslacht) of individuele eigenschappen die de partijen bepalen (bv. plaats op de lijst). Vaak wordt gesuggereerd dat een en ander afhangt van de institutionele context (lokaal vs. nationaal) maar ook dit is nauwelijks onderzocht. Omdat België wordt gedefinieerd als een 'critical case' in deze context, construeren wij een geïntegreerd model dat de lokale verkiezingen van 2012 in Antwerpen verbindt met de regionale verkiezingen van 2014. Dit laat ons toe om de interactie te evalueren van mediacontext, persoonlijke (campagne) communicatie en institutionele context in één geïntegreerd multi-level model. Deze bevindingen overstijgen de Belgische casus, en zijn in het bijzonder relevant voor landen met een kiessysteem dat toelaat een of meerdere voorkeurstemmen uit te brengen. Bovendien, zullen de inzichten van onze multi-levelstudie toelaten om een brug te slaan tussen de bevindingen van tot op heden vrij gescheiden onderzoekstradities (verkiezingsonderzoek, muti-level politiek, politieke communicatie).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Co-promotor: Thijssen Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project combineert inzichten van communicatie-, politieke en economische wetenschappen voor een analyse van de kenmerken van de huidige mediaconcentratie (en mediaconglomeraten) en de impact hiervan op inhoudsdiversiteit in historisch en internationaal vergelijkend perspectief, om zo te antwoorden op de vraag of media eigendomsconcentratie de diversiteit aan issues, actoren, standpunten en discoursen in de media beperkt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van den Bulck Hilde
• Co-promotor: Bouckaert Jan
• Co-promotor: Maeseele Pieter
• Co-promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Antwerps Centrum voor Media in de Samenleving (AMSoC)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De belangrijkste onderzoeksambitie voor de volgende jaren is het verder uitbouwen van mijn onderzoek op het domein van de politieke communicatie (relatie politici en journalisten; campagnes) en politiek gedrag (kiesgedrag, politieke kennis). Er zijn drie sub-projecten: Project 1: Machtsrelaties tussen politici en journalisten Project 2: Politieke campagnes in comparatief perspectief Project 3: Politieke kennis, nieuws en democratie

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter
• Mandaathouder: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een analyse van de impact van het toenemende celebrity-activisme: de samenwerking tussen het maatschappelijke middenveld en Bekende Vlamingen. Dit omvat de invloed van het celebrity-activisme op inhoud en werking van sociale bewegingen en op de relaties van deze organisaties met de burgers-consumenten. Een comparatief case design wordt ingevuld met een multimethodische dataverzameling en analyse.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van den Bulck Hilde
• Co-promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Antwerps Centrum voor Media in de Samenleving (AMSoC)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De bedoeling van dit project is de verschillen en gelijkenissen in de inhoud van de verkiezingsberichtgeving in vier gelijkaardige landen in kaart te brengen en te verklaren. Ter verklaring zal zowel worden gekeken naar de (gegeven) structurele kenmerken van het media-politiek-systeem in de bestudeerde landen alsook, op basis van een eigen en originele survey, naar de politieke cultuur van omgang tussen politici en journalisten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Walgrave Stefaan
• Mandaathouder: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In het kader van de federale verkiezingen van 2007 wordt via een emailpanel een deel van het Vlaamse electoraat gevolgd in de aanloop naar de stembusgang. Hoe, wanneer en waarom kiest de kiezer? Dit project bouwt verder op eerdere panelstudies en laat toe (een deel van) de respondenten te volgen gedurende een volledige legislatuur. De resultaten dragen bij aan de wetenschappelijke kennis over het belang van hedendaagse verkiezingscampagnes en partij-identificatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Aelst Peter

Onderzoeksgroep(en)

• Media, middenveld en politiek (M2P)

Project type(s)

• Onderzoeksproject