Wetenschappers lanceren unieke onderzoeksdrone

Een unieke drone van de Universiteit Antwerpen vliegt voortaan dagelijks autonoom boven het Brasschaatse bos De Inslag. Vanop de drone voeren zeven geavanceerde instrumenten voor klimaatonderzoek gelijktijdig metingen uit, een wereldwijde primeur. Wetenschappers van de Universiteit Antwerpen krijgen zo een inkijk in de gezondheid van de bomen, de effecten van klimaatverandering en de interacties tussen planten en hun omgeving. 

Boven het bos De Inslag in Brasschaat (Antwerpen) vliegt vanaf mei 2025 een gloednieuwe onderzoeksdrone. De drone legt een vast traject van 30 minuten af, enkele tientallen meters boven het bladerdek. De combinatie van de autonoom vliegende drone en de klimaatsensoren is uniek in de wereld en werd speciaal voor dit project ontwikkeld door UAntwerpen, in samenwerking met het Limburgse bedrijf DroneMatrix en met de steun van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO).  

Inkijk in werking van het bos 

"Drones zijn essentieel geworden voor het onderzoek naar en het beheer van onze natuur. Het blijft voor beheerders en onderzoekers nog steeds een uitdaging om te bepalen met welke sensoren ze hun drone het best uitrusten," aldus projectcoördinator prof. Ivan Janssens (Global Change Ecology Centre, UAntwerpen). "Door praktische beperkingen kunnen drones vaak maar een of twee sensoren dragen. De zeven sensoren aan boord van deze drone maken hem daarom echt uniek."

De drone meet onder andere de temperatuur van de boomkruinen, registreert met hoge precisie de bladkleur en meet hoeveel licht de bomen uitstralen. “Tijdens elke vlucht voeren alle sensoren volledig automatisch en gelijktijdig metingen uit,” vertelt Janssens. “Deze data geven ons inzicht in de aanwezige boomsoorten, de fotosynthese, de gezondheid, het watergehalte en de droogtestress van alle bomen in het bos, iets wat tot nu nooit eerder is gerealiseerd. Hij kan bovendien ook het risico op een natuurbrand in kaart brengen.”

Al bijna 30 jaar een hotspot voor onderzoek 

De thuisbasis van de drone is de onderzoeksite in het bos De Inslag in Brasschaat. Sinds 1996 voeren UAntwerpen en het INBO (Instituut voor Bos en Natuuronderzoek) hier samen bos- en klimaatonderzoek uit. Centraal in dit onderzoek staat de 40 meter hoge meettoren, uitgerust met meer dan 100 sensoren. 

Het onderzoek van INBO gaat voornamelijk over de impact van luchtvervuiling op het bos, terwijl UAntwerpen focust op de impact van klimaatverandering op het bos. De site maakt deel uit van het Integrated Carbon Observation System (ICOS), een Europees netwerk van meer dan 180 meetstations dat veranderingen in de koolstofcyclus in kaart brengt. De Vlaamse afdeling van ICOS wordt gefinancierd door het FWO en laat toe te bestuderen hoe de koolstofopname van ecosystemen verandert als gevolg van klimaatverandering.

“Zelfs zonder de drone is deze meetsite uniek. Al bijna 30 jaar meten we hier hoeveel CO2 het bos opneemt of uitstoot,” vertelt Janssens. “In de jaren ’90 was het bos in slechte toestand, zure regen tastte de bomen en de bodem aan. Het bos stootte in die periode meer CO2 uit dan het opnam. Vandaag is het bos opnieuw gezond en neemt het jaarlijks tot wel meer dan 400 g CO2 per m² op uit de lucht. Er zijn maar weinig plaatsen in de wereld waar we zo ver terug kunnen kijken in de tijd.” 

Met de komst van de drone toont UAntwerpen dat ze blijft innoveren op het gebied van klimaatonderzoek. “Vlaanderen heeft zich in het verleden al vaak als kennisregio geprofileerd en zal dit ook in de toekomst blijven doen”, zegt Vlaams minister-president Matthias Diependaele, bevoegd voor innovatie. “Dergelijk wetenschappelijk onderzoek kan in verschillende ecologische processen doorbraken realiseren en bijgevolg bijdragen tot unieke ontdekkingen die onze Vlaamse economie en maatschappij ten goede komen.”