Onderzoek Dirk Hendriks

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Meester Ingrid
• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het enzym carboxypeptidase U (CPU, TAFIa) is een belangrijke factor in de afbraak van bloedklonters, de zogenaamde fibrinolyse. Na activatie van de inactieve precursor proCPU, zorgt het vrijgestelde CPU voor een potente remming van de fibrinolyse. Inhibitie van CPU kan daarom als een nieuwe, interessante piste beschouwd worden om de fibrinolyse te versnellen in aandoeningen zoals een acuut ischemisch herseninfarct (AIH). In dit project, wordt de betrokkenheid van CPU in AIH in meer detail bestudeerd. De toepassing van verschillende assays voor het monitoren van het effect van CPU bij patiënten met een AIH zal geëvalueerd worden waarna de bruikbaarheid van CPU metingen in plasma als een diagnostische merker bij patiënten met een AIH zal worden nagegaan. Eveneens zal in een experimenteel stroke model in ratten het effect van CPU inhibitie worden geëvalueerd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Co-promotor: Lambeir Anne-Marie
• Mandaathouder: Mertens Joachim

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het enzym carboxypeptidase U (CPU, TAFIa) is een belangrijke factor in de afbraak van bloedklonters, de zogenaamde fibrinolyse. Na activatie van de inactieve precursor proCPU, zorgt het vrijgestelde CPU voor een potente remming van de fibrinolyse. Inhibitie van CPU kan daarom als een nieuwe, interessante piste beschouwd worden om de fibrinolyse te versnellen in aandoeningen zoals een acuut ischemisch herseninfarct (AIH). In dit project, wordt de betrokkenheid van CPU in AIH in meer detail bestudeerd. De toepassing van verschillende assays voor het monitoren van het effect van CPU bij patiënten met een AIH zal geëvalueerd worden waarna de bruikbaarheid van CPU metingen in plasma als een diagnostische merker bij patiënten met een AIH zal worden nagegaan. Eveneens zal in een experimenteel stroke model in ratten het effect van CPU inhibitie worden geëvalueerd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Co-promotor: Lambeir Anne-Marie
• Mandaathouder: Mertens Joachim

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Op het Labo Medische Biochemie wordt sinds jaren biochemisch en klinisch onderzoek verricht naar (patho)fysiologisch belangrijke enzymen. Eén van deze enzymen, het carboxypeptidase U (CPU of TAFIa) is in staat om de fibrinolyse drastisch af te remmen en zou zo een rol spelen in het optreden van een trombose. Intensief onderzoek heeft geleid tot de ontwikkeling van gevoelige analysetechnieken die het mogelijk maken om de precieze rol van dit enzym te bestuderen in atherosclerose en de klinische complicaties hiervan, zoals het ontstaan van een beroerte of myocard infarct. Dergelijk onderzoek kan op termijn bijdragen tot de ontwikkeling van plaque stabiliserende geneesmiddelen en een betere behandeling van acute ischemische aandoeningen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Co-promotor: Lambeir Anne-Marie
• Mandaathouder: Leenaerts Dorien

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Op het Labo Medische Biochemie wordt sinds jaren biochemisch en klinisch onderzoek verricht naar (patho)fysiologisch belangrijke enzymen. Eén van deze enzymen, het carboxypeptidase U (CPU of TAFIa) is in staat om de fibrinolyse drastisch af te remmen en zou zo een rol spelen in het optreden van een trombose. Intensief onderzoek heeft geleid tot de ontwikkeling van gevoelige analysetechnieken die het mogelijk maken om de precieze rol van dit enzym te bestuderen in atherosclerose en de klinische complicaties hiervan, zoals het ontstaan van een beroerte of myocard infarct. Dergelijk onderzoek kan op termijn bijdragen tot de ontwikkeling van plaque stabiliserende geneesmiddelen en een betere behandeling van acute ischemische aandoeningen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Co-promotor: Lambeir Anne-Marie
• Mandaathouder: Leenaerts Dorien

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds een privé-instelling. UA levert aan de privé-instelling de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een dienstverleningsopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds Vestre Viken Hospital Trust. UA levert aan Vestre Viken Hospital Trust de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De doelstelling van dit project is het opsporen van interactiepartners van humaan carboxypeptidase M (CPM). Dit onderzoek heeft twee facetten. Enerzijds bestuderen we de interactie met bioactieve peptiden die als substraat fungeren voor de carboxypeptidase activiteit. Anderzijds onderzoeken we een mogelijke rol van dit membraaneiwit in cel-cel interacties, extracellulaire matrix interacties en cel migratie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Lambeir Anne-Marie
• Co-promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Denis Catherine

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Recent werd er door onze onderzoeksgroep aangetoond dat proCPU, wat tot nu toe werd beschouwd als een inactieve precursor, een significante intrinsieke enzymatische activiteit vertoont ten opzichte van kleine synthetische substraten [4]. Pancreatisch proCPB, dat 42% identiteit vertoont met proCPU, bezit geen intrinsieke activiteit. Alignering van proCPB en proCPU toont aan dat bepaalde niet covalente interacties tussen het propeptide en het actief centrum enkel voorkomen bij proCPB. Door uitvoeren van site-directed mutagenese experimenten, die de interactie van het propeptide met het actief enzyme beïnvloeden, zal de oorsprong van de intrinsieke activiteit worden onderzocht. Tevens zullen we onderzoeken wat de contributie is van de suikerketens op het prosegment aan de intrinsieke activiteit van proCPU. Bijkomend zal worden onderzocht of proCPU ook een enzymatische activiteit vertoont t.o.v. grotere fysiologische substraten inclusief fibrine.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Heylen Evelien

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De doelstelling van dit project is het opsporen van interactiepartners van humaan carboxypeptidase M (CPM). Dit onderzoek heeft twee facetten. Enerzijds bestuderen we de interactie met bioactieve peptiden die als substraat fungeren voor de carboxypeptidase activiteit. Anderzijds onderzoeken we een mogelijke rol van dit membraaneiwit in cel-cel interacties, extracellulaire matrix interacties en cel migratie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Lambeir Anne-Marie
• Co-promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Denis Catherine

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Recent werd er door onze onderzoeksgroep aangetoond dat proCPU, wat tot nu toe werd beschouwd als een inactieve precursor, een significante intrinsieke enzymatische activiteit vertoont ten opzichte van kleine synthetische substraten [4]. Pancreatisch proCPB, dat 42% identiteit vertoont met proCPU, bezit geen intrinsieke activiteit. Alignering van proCPB en proCPU toont aan dat bepaalde niet covalente interacties tussen het propeptide en het actief centrum enkel voorkomen bij proCPB. Door uitvoeren van site-directed mutagenese experimenten, die de interactie van het propeptide met het actief enzyme beïnvloeden, zal de oorsprong van de intrinsieke activiteit worden onderzocht. Tevens zullen we onderzoeken wat de contributie is van de suikerketens op het prosegment aan de intrinsieke activiteit van proCPU. Bijkomend zal worden onderzocht of proCPU ook een enzymatische activiteit vertoont t.o.v. grotere fysiologische substraten inclusief fibrine.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Heylen Evelien

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De doelstelling van dit project is het opsporen van interactiepartners van humaan carboxypeptidase M (CPM). Dit onderzoek heeft twee facetten. Enerzijds bestuderen we de interactie met bioactieve peptiden die als substraat fungeren voor de carboxypeptidase activiteit. Anderzijds onderzoeken we een mogelijke rol van dit membraaneiwit in cel-cel interacties, extracellulaire matrix interacties en cel migratie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Lambeir Anne-Marie
• Co-promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Denis Catherine

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Carboxypeptidase M (CPM) is een membraangebonden carboxypeptidase dat C-terminale basische aminozuren van bioactieve peptides verwijdert. CPM komt voor op het oppervlak van een grote verscheidenheid van cellen. Het komt ook voor op specifieke immunologische en inflammatoire cellen. De fysiologische rol van CPM is nog moeilijk te achterhalen uit de huidige literatuur. Meestal wordt aangenomen dat het een belangrijke rol speelt in de « processing » of inactivatie van peptide hormonen, groeifactoren, inflammatoire peptiden, enz. Gezien de zeer fragmentarische kennis van de moleculaire eigenschappen van CPM stellen wij ons tot doel het katalytisch mechanisme en de substraatspecificiteit van CPM systematisch te onderzoeken. Dit moet toelaten de gelijkenissen en verschillen te onderkennen met de plasma basische carboxypeptidasen, in het bijzonder wat de substraatspecificiteit betreft. Carboxypeptidase U remmers worden momenteel door verschillende groepen onderzocht als geneesmiddel ter bevordering van de fibrinolyse. Het is belangrijk de selectiviteit van deze remmers te kennen ten opzichte van andere carboxypeptidasen. CPM verdient speciale aandacht omwille van zijn constitutieve aanwezigheid in verschillende organen. Mogelijk kunnen we ook een beter inzicht krijgen in de biologisch relevante substraten van CPM en hun invloed op de cellen die CPM dragen. In een eerste fase betekent dit het uitwerken van een zuiveringsmethode, het cloneren en tot expressie brengen van recombinant humaan CPM en een vergelijkende studie met het natuurlijke eiwit. De verschillende elementen van het katalytisch proces zullen worden bestudeerd op een systematische manier met enzymologische methoden. Via plaatsgerichte mutagenese kan dan de ontrafeling van de substraatspecificiteit van CPM aanvangen. In de tweede fase van het project stellen we ons tot doel natuurlijke substraten voor CPM te identificeren in weefselextracten. Hiervoor zal een 'proteomics' benaderingswijze worden gebruikt. De geëxtraheerde polypeptiden zullen worden gefractioneerd en geanalyseerd op de aanwezigheid van substraat (LC-MS). De enzymkinetiek van deze substraten zal dan in vitro bestudeerd worden. Een laatste doelstelling is het aanleggen van een gegevensbank van CPM waarden in normale en klinische stalen. De resultaten van dit project kunnen worden toegepast bij de ontwikkeling van selectieve carboxypeptidase U remmers. Een bevestiging van de betrokkenheid van CPM bij inflammatie in specifieke weefsels kan de weg openen naar nieuwe therapeutische strategiën. In de galenica wordt onderzoek verricht naar de mogelijkheden om peptiden als geneesmiddel via de longen toe te dienen in aerosol. De aanwezigheid van CPM op de alveolaire type I cellen kan de absorptie en farmacokinetiek van deze geneesmiddelen beïnvloeden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Lambeir Anne-Marie
• Co-promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Deiteren Kathleen

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het proces van de fibrinolyse wordt geïnitieerd door de binding van plasminogeen (vermoedelijk ter hoogte van interne lysines op fibrine) en tPA op fibrine, wat leidt tot activatie van plasminogeen met vorming van plasmine. Plasmine splitst fibrine specifiek na lysine residu's, waardoor de initiële fibrinolyse leidt tot vorming van een aantal C-terminale lysines op deze fibrine. Deze C-terminale lysines vormen de hoge-affiniteitsbindingsplaatsen voor nieuwe plasminogeenmoleculen, wat dan weer leidt tot vorming van meer plasmine en verdere afbraak van fibrine. Echter, het ter hoogte van de fibrine-clot gevormde CPU ' gevormd door activatie van proCPU door het thrombine/thrombomoduline complex - is in staat met een hoge specifieke activiteit deze C-terminale lysines af te splitsen, waardoor het aantal plasminogeen-bindingsplaatsen vermindert en de thrombus dus minder snel zal lyseren. Dit wil met andere woorden zeggen: hoe meer actief CPU gevormd wordt, hoe trager de lyse van de fibrine-clot gebeurt. Deze nieuwe proCPU/CPU pathway blijkt geconserveerd te zijn bij mammalia en benadrukt nogmaals de centrale rol van thrombine dat naast zijn procoagulerend effect (vorming van fibrine), en anticoagulerend effect (via activatie van de proteine C anticoagulerende pathway) nu tevens een antifibrinolytisch effect vertoont door activatie van de CPU pathway. De doelstelling van het vooropgestelde onderzoeksluik is de verdere exploratie van de functie van dit nieuwe enzyme carboxypeptidase U in de fibrinolyse en in het mechanisme waarop CPU de fibrinolyse inhibeert. Daarnaast zal tevens worden onderzocht of CPU ook een mogelijke rol speelt in de activatie en/of de inactivatie van andere fysiologische substraten met een basische C-terminus.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Willemse Johan

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het proces van de fibrinolyse wordt geïnitieerd door de binding van plasminogeen (vermoedelijk ter hoogte van interne lysines op fibrine) en tPA op fibrine, wat leidt tot activatie van plasminogeen met vorming van plasmine. Plasmine splitst fibrine specifiek na lysine residu's, waardoor de initiële fibrinolyse leidt tot vorming van een aantal C-terminale lysines op deze fibrine. Deze C-terminale lysines vormen de hoge-affiniteitsbindingsplaatsen voor nieuwe plasminogeenmoleculen, wat dan weer leidt tot vorming van meer plasmine en verdere afbraak van fibrine. Echter, het ter hoogte van de fibrine-clot gevormde CPU ' gevormd door activatie van proCPU door het thrombine/thrombomoduline complex - is in staat met een hoge specifieke activiteit deze C-terminale lysines af te splitsen, waardoor het aantal plasminogeen-bindingsplaatsen vermindert en de thrombus dus minder snel zal lyseren. Dit wil met andere woorden zeggen: hoe meer actief CPU gevormd wordt, hoe trager de lyse van de fibrine-clot gebeurt. Deze nieuwe proCPU/CPU pathway blijkt geconserveerd te zijn bij mammalia en benadrukt nogmaals de centrale rol van thrombine dat naast zijn procoagulerend effect (vorming van fibrine), en anticoagulerend effect (via activatie van de proteine C anticoagulerende pathway) nu tevens een antifibrinolytisch effect vertoont door activatie van de CPU pathway. De doelstelling van het vooropgestelde onderzoeksluik is de verdere exploratie van de functie van dit nieuwe enzyme carboxypeptidase U in de fibrinolyse en in het mechanisme waarop CPU de fibrinolyse inhibeert. Daarnaast zal tevens worden onderzocht of CPU ook een mogelijke rol speelt in de activatie en/of de inactivatie van andere fysiologische substraten met een basische C-terminus.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Willemse Johan

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Carboxypeptidase U (CPU, EC 3.4.17.20) behoort tot de basische carboxypeptidasen. Deze enzymen splitsen per keer een basisch aminozuur (arginine en lysine) af ter hoogte van de C-terminus van een peptideketen. CPU circuleert in het bloed als een inactief zymogeen, procarboxypeptidase U. Gedurende de stolling en fibrinolyse wordt het omgezet naar zijn actieve vorm, carboxypeptidase U. De fysiologische functie van CPU is waarschijnlijk beperkt tot het stolling-fibrinolyse systeem, waarin het betrokken is bij de regulatie van de snelheid van fibrinolyse. De snelheid van fibrinolyse is belangrijk voor de balans tussen stolling en fibrinolyse. Verstoren van dit evenwicht kan leiden tot trombose- of bloedingsneiging. Of de proCPU plasmaconcentratie hierin een rol speelt en dus kan beschouwd worden als risicofactor voor cardiovasculaire aandoeningen, zal verder onderzoek moeten uitwijzen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Leurs Judith

Onderzoeksgroep(en)

• Medische biochemie

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Carboxypeptidase U (CPU, EC 3.4.17.20) behoort tot de basische carboxypeptidasen. Deze enzymen splitsen per keer een basisch aminozuur (arginine en lysine) af ter hoogte van de C-terminus van een peptideketen. CPU circuleert in het bloed als een inactief zymogeen, procarboxypeptidase U. Gedurende de stolling en fibrinolyse wordt het omgezet naar zijn actieve vorm, carboxypeptidase U. De fysiologische functie van CPU is waarschijnlijk beperkt tot het stolling-fibrinolyse systeem, waarin het betrokken is bij de regulatie van de snelheid van fibrinolyse. De snelheid van fibrinolyse is belangrijk voor de balans tussen stolling en fibrinolyse. Verstoren van dit evenwicht kan leiden tot trombose- of bloedingsneiging. Of de proCPU plasmaconcentratie hierin een rol speelt en dus kan beschouwd worden als risicofactor voor cardiovasculaire aandoeningen, zal verder onderzoek moeten uitwijzen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Leurs Judith

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Procarboxypeptidase U (proCPU) is een nieuw proenzyme in humaan plasma wat voor het eerst werd ontdekt door onze onderzoeksgroep. De actieve vorm, carboxypeptidase U (CPU) vertraagt de snelheid van fibrinolyse doordat het carboxyterminale lysine residu's afsplitst van partieel gedegradeerd fibrine en daardoor de snelheid van plasminogeen activatie vertraagt. Wij hebben methoden ontwikkeld om de proCPU concentratie in plasma te meten. We zullen deze methoden gebruiken om te trachten aan te tonen dat verhoogde plasma proCPU concentraties een mogelijke risicofactor zijn in de ontwikkeling van thrombo-embolische aandoeningen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Leurs Judith

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Co-promotor: Scharpe Simon

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het voorgestelde project vormt een schakel in de zoektocht naar de moleculaire basis van ziektetoestanden die gemoduleerd worden door de activiteit van peptidasen met een hoge substraat specificiteit en strategische cellulaire lokalisatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Goossens Filip Ja

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Co-promotor: Scharpe Simon

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een nieuw basisch procarboxypeptidase - procarboxypeptidase U - werd aangetoond in humaan plasma. Na activatie door plasmine of thrombine, is het enzymatisch actieve procarboxypeptidase U in staat te interfereren in de stolling, fibrinolyse en complement-cascade en in het kallikreine kinine systeem door afsplitsing van C-terminale lysines en arginines van potente peptides.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Schatteman Katinka A M

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een nieuw basisch procarboxypeptidase - procarboxypeptidase U - werd aangetoond in humaan plasma. Na activatie door plasmine of thrombine, is het enzymatisch actieve procarboxypeptidase U in staat te interfereren in de stolling, fibrinolyse en complement-cascade en in het kallikreine kinine systeem door afsplitsing van C-terminale lysines en arginines van potente peptides.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk
• Mandaathouder: Schatteman Katinka A M

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het T-lymfocytair dipeptidylpeptidase IV speelt een belangrijke rol bij de activatie van het immuunsysteem. Inhibitoren van dit enzyme kunnen een belangrijke bijdrage leveren tot de opheldering van de rol van groeifactoren en cytokines.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Carboxypeptidase U is een recent ontdekt basisch carboxypeptidase dat als een inactief precursor enzyme circuleert in humaan plasma. De functie van dit enzyme wordt in verband gebracht met een mogelijke affiniteit voor plasminogeen en een daaruitvloeiende betekenis in het fibrinolytisch systeem.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Hendriks Dirk

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject