Over ons - FAQ - UAntwerp Climate Team

De oproep voor een klimaatactieplan voor de Universiteit Antwerpen komt van een diverse groep UAntwerpen-collega’s en studenten van verschillende faculteiten, en met verschillende statuten. We vonden elkaar in 2018 in de gedeelde overtuiging dat de Universiteit Antwerpen als innovatieve kennisinstelling een voorbeeldrol kan en moet spelen in de op til zijnde omwenteling naar een koolstofvrije economie en samenleving.

Een klimaatactieplan creëert een routekaart voor de middellange termijn, en brengt ons tegelijk al vandaag al in beweging. We geloven dat een samen opgesteld en breed gedeeld actieplan een noodzakelijk instrument is om de klimaatverandering op een institutioneel niveau te bestrijden.

• Dit klimaatactieplan creëert een samenhangend verhaal voor alle klimaatgerelateerde initiatieven van de universiteit en het geeft voorspelbaarheid aan de timing en acties die nodig zullen zijn om naar koolstofneutraliteit en decarbonisatie te evolueren.
• Door in teamverband te werken, verbinden we de veelheid aan initiatieven: elke student of staflid die iets wil veranderen, kan aansluiten bij het grotere plaatje. Het UAntwerpen Climate Team vormt een arena om te experimenteren met nieuwe klimaatmaatregelen, technologieën, financiële mechanismen, gedragsverandering en communicatie.
• Dit creëert een enorm potentieel voor onderzoek, onderwijs en dienstverlening aan de samenleving. Zowel onderzoekers als studenten kunnen de Climate Team-gemeenschap inzetten voor hun klimaatgerelateerd onderzoek, terwijl ze ook het klimaatactieplan ondersteunen met inzichten, data en ideeën. Studenten kunnen hun professionele vaardigheden en duurzaamheidscompetenties ontwikkelen door deel te nemen. Projecten op het gebied van energie, transport, voedsel, water, enz. hebben tegelijk een spill-over effect hebben voor de bredere samenleving, van de stad Antwerpen tot België, Europa of de wereld. We werken daarom samen met verschillende stakeholders: de Stad Antwerpen, de haven van Antwerpen of een ander AUHA-instituut. Zo speelt de Universiteit Antwerpen ook een belangrijke rol spelen in de klimaatbestendigheid van de Antwerpse omgeving.

De verschillende werkgroepen hebben vele succesvolle initiatieven genomen en er is op sommige vlakken heel wat vooruitgang geboekt.. Echter, om onze ambitieuze doelstellingen in lijn met de Parijs-grens te bereiken zijn er nog onvervulde randvoorwaarden die nodig zijn om de positieve klimaatimpact van de UAntwerpen zo groot mogelijk te maken. Het betreft vooral ‘governance’ aspecten uit hoofdstuk 12 van het klimaatactieplan.

We schuiven 3 prioriteiten naar voor die nodig zijn om dit te bereiken:  

1. Formele verankering en inbedding van de klimaatstrategie in de hogere besluitvormingsorganen van de UAntwerpen. Vele bottom-up initiatieven sijpelen door en zijn succesvol, maar klimaatactie staat ver van bovenaan de agenda van de belangrijkste besluitvormingsorganen.
2. Transparante communicatie, rapportage en monitoring over genomen acties, geplande acties en hun (beoogde) impact op de universiteitsbrede ecologische voetafdruk. Dit zowel intern als extern op basis van wetenschappelijke onderbouwde doelstellingen (science-based targets). Tot nu toe is er geen opvolging geweest van de jaarlijkse monitoring van de ecologische voetafdruk van de universiteit na de nulmeting in 2019 wegens gebrekkige capaciteit. Dit maakt ook dat er geen interne of externe rapportage is gebeurd, waardoor we niet kunnen vaststellen of we goed bezig zijn of niet. We varen blind. Zo is het moeilijk om strategische financieringsbeslissingen te maken naar de toekomst toe.
3. Het uitwerken van een lange termijn visie- en actieplan rond energie en klimaatinvesteringen in samenspraak met de hele universitaire gemeenschap en op basis van de expertise die aanwezig is binnen de universiteit en waarden van klimaatrechtvaardigheid. Hiermee gaan we aan de slag in de werkgroepen en op het klimaatfestival in april.

Uiteraad heeft de Covid-19 pandemie vele acties moeilijk gemaakt. Dit geldt zowel voor de mobilisatie van vrijwilligers in de werkgroepen als voor het universiteitsbestuur.

Sinds 2022 maken we een nieuwe doorstart op klimaatactie terug helemaal bovenaan de agenda te zetten.

• Oktober 2018: het idee werd voor het eerst besproken enkele onderzoekers uit de faculteiten rechten en sociale wetenschappen. Ze peilden wat collega’s naar hun interesse om mee te doen en kregen snel positieve reacties van collega's op alle faculteiten. We kwamen voor de eerste keer samen in oktober (18 aanwezigen) en organiseerden een open brainstorm tijdens de klimaatweek in november (met 55 aanwezigen).
• November 2019: een kernteam werd opgericht. De eerste werkgroepen begonnen te werken rond Afval, Transport en Natuurbeheer. Een tijdelijk werkgroepje boog zich over reeds bestaande klimaatplannen, en een ander over de nulmeting van broeikasgassen (het gedetailleerd meten van de huidige uitstoot) aan de gehele UAntwerpen.
• December 2018: in samenwerking met de Milieudienst van de universiteit, werd de nulmeting van alle klimaatimpact van de universiteit opgestart in samenwerking met het adviesbureau Ecolife (LINK invoegen).
• 21 december 2018: Terwijl het netwerk van actieve en passieve ondersteuning voor een klimaatactieplan verder uitbreidde, hadden we een eerste overleg met de rector en de algemeen beheerder, die het initiatief ondersteunen.
• Januari 2019: Het Departement Communicatie is mee aan boord om de communicatie rond het Klimaatactieplan vorm te geven en op te volgen. Als eerste werken we samen voor een universiteitsbrede oproep om mee te doen.
• 13-28 februari 2019: Meer dan 290 personeelsleden en studenten gaven zich op om deel uit te maken van verschillende werkgroepen.
• Mei 2019: We hebben een klimaatcoördinator aangeworven met financiering van het Departement Onderwijs
• Maart-Augustus 2019: werkgroepen maken een eerste uitgebreide mapping van waar we als universiteit staan op de verschillende thema’s.
• September 2019: De nulmeting van de C02-impact van de universiteit wordt gepubliceerd.
• Oktober- november 2019: Het College van Decanen en het Bestuurscollege keuren het klimaatactieplan goed.
• November 2019: Tijdens de klimaatweek wordt het eerste klimaatactieplan gepubliceerd.
• 2020-2021: Ondanks de COVID-pandemie blijven verschillende werkgroepen acties voorstellen en uitwerken. Kijk per thema voor een update.
• Februari 2022: Een nieuwe oproep om de werkgroepen van het Climate Team te versterken en een ambitieuze klimaatactie terug op de agenda te zetten.
• December 2022: Een update van het Klimaatactieplan werd gepresenteerd op de Raad van Bestuur. Alle doelstellingen werden goedgekeurd. 

We werken op een gedecentraliseerde maar geharmoniseerde manier.

De kern van het Climate Team bestaat uit thematische werkgroepen: ze behandelen de belangrijkste domeinen waarmee onze universiteit het klimaat beïnvloedt.

Daarnaast nemen een aantal procesgerichte werkgroepen (kernteam, communicatie) de taken op die nodig zijn om het Klimaatactieplan als project daadwerkelijk te realiseren.

Vertegenwoordigers van alle werkgroepen komen samen in de plenaire sessies om

• informatie en vorderingen uit te wisselen,
• af te stemmen over belangrijke beslissingen en
• de coherentie van het project als geheel te waarborgen.

Daarnaast gebruiken we gemeenschappelijke kanalen en platforms voor communicatie en samenwerking ( TEAMS, nieuwsbrief) en staan alle WG ook in contact met de klimaatcoördinator.

Door in de werkgroepen met geharmoniseerde methodieken te werken richting een klimaatplan, verlagen we de barrières voor nieuwe enthousiastelingen om mee te doen, en voor onszelf en elkaar om het werk de andere WG te begrijpen en het grote plaatje te zien. Wij geloven dat dit het samenwerken uiteindelijk vergemakkelijkt en het werk verbetert.

Het kernteam bewaakt het proces om tot een klimaatstrategie te komen. Het organiseert de plenaire vergaderingen en fungeert als knooppunt voor afstemming en verbinding.

De bijeenkomsten en mailing van het kernteam staan open voor iedereen die graag een bijdrage levert, dus laat ons zeker weten als je geïnteresseerd bent om deel te nemen op climate@uantwerpen.be.

Het (technisch) management van UAntwerpen moet inderdaad op veel gebieden betrokken zijn. Dat zijn ze ook al, en ze doen hun uiterste best. Tegelijk gaat de transitie-oefening veel breder dan alleen het technische: het is onze werk- en studieomgeving die verandert, de manier waarop we ons van dag tot dag verplaatsen, voeden, materialen gebruiken, een comfortabele werktemperatuur realiseren. En daarin zijn we zelf de experts.

De creatieve capaciteit van een grote en diverse groep, die verschillende achtergronden, interesses en ideeën bij elkaar brengt, is veel groter dan die van een enkele, zelfs supergeschoolde technicus. Onze ideeën zullen beter zijn en we kunnen veel meer realiseren.

Tot slot, hoe meer actief betrokkenen vanuit alle delen van de universiteit, hoe hoger ons soortelijk gewicht. Met andere woorden, een grote groep medewerkers en supporters versterkt onmiddellijk het draagvlak voor werkelijk duurzame investeringen en beleidskeuzes in het beheer van de universiteit.

Dat bepaal je zelf. Deelname aan een WG vereist een vergadering om de vier tot zes weken, plus wat voorbereiding en opvolgwerk. Tijdens een specifiek piekmoment kan dit hoger zijn, in een rustige periode dan weer lager. Je bepaalt te allen tijde je eigen beschikbaarheid. Zorg er echter voor dat je dit altijd duidelijk communiceert met teamleden.

Wanneer veel mensen een paar uur per maand bijdragen, kunnen we al een lange weg afleggen. 

Er zijn natuurlijk ook andere mogelijkheden om ons te steunen: praat met je collega's of klasgenoten, verspreid mee onze communicatie, contacteer je beleidsmaker binnen je faculteit of departement om actie te ondernemen, ...