Erfgoed in beweging

Waardoor voelen studenten zich thuis op kot? Hoe richten ze hun kamer in? Welke verschillen zijn er tussen op kot gaan anno 1960 en vandaag? Erfgoeddag focust dit jaar op het thema ‘Thuis’ en met de tentoonstelling “Home sweet Home” laten we bezoekers zien dat studenten al decennialang thuiskomen aan de Universiteit Antwerpen. Het belooft een boeiende tentoonstelling over de geschiedenis van studentenhuisvesting aan de universiteit te worden. 

We tonen studentikoze objecten uit het Universiteitsarchief en de collectie van het Academisch Erfgoed zoals homekrantjes, foto’s van de studentenrestaurants, een nachtkastje uit het vroegere studentenhome van het Hof van Liere en nog veel meer.

De tentoonstelling loopt van 15 maart tot en met 3 mei in De Living, inkomhal Bibliotheek & Archief op Stadscampus (gebouw A). Ze wordt op donderdagnamiddag 14 maart feestelijk geopend door rector Herman Van Goethem.

De expo opent niet alleen op zondag 21 april, Erfgoeddag zelf, maar ook op zaterdag 20 april 2024. De expo is dan vrij te bezoeken tussen 10 en 16.30 uur. Daarnaast voorzien we op beide dagen rondleidingen achter de schermen van het Universiteitsarchief. De inschrijvingen voor de rondleidingen openen binnenkort. Hou deze pagina zeker in de gaten en reserveer je plek.

Wil je graag aanwezig zijn bij de opening van de tentoonstelling? Of wil je graag een rondleiding krijgen in het weekend van Erfgoeddag? Op deze pagina kan je je inschrijven.

Stadsfestival met drie centrale tentoonstellingen

Barokke Influencers, zo luidt de anachronistische titel van een grootschalig stadsfestival dat zich afspeelt in Antwerpen. Organisatie is in handen van UCSIA, de Universiteit Antwerpen is co-organisator. In het kader van dit festival worden zeer veel inspirerende activiteiten georganiseerd. Er zijn concerten, lezingen en gesprekken met tal van experten, boeiende (en toegankelijke) podscasts, geleide wandelroutes en meerdere tententoonstellingen. Op 22 april werd het startschot gegeven voor de drie centrale tentoonstellingen. Zij vormen het historische epicentrum van dit project, dat zich gaandeweg steeds meer verbreedde. Bekijk hier het volledige programma, en ontdek binnenkort ook de extra expo's die het Havenhuis en KMSKA nog in petto hebben.

Jezuïeten en de kunst van het overtuigen

De afdeling Bijzondere Collecties is een trotse partner in dit project en werkte voornamelijk mee aan de tentoonstelling in de Carolus Borromeuskerk. De drie centrale expo's zijn te zien op drie locaties, op wandelafstand van elkaar.  

• in de Carolus Borromeuskerk
• in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
• in het Snijders&Rockoxmuseum 
  

De drie locaties baden in de 17de-eeuwse sfeer die zo bepalend was voor het concept van de tentoonstelling. De curatoren laten zien hoe de leden van jezuïetenorde woorden maar vooral beelden hebben ingezet om het katholieke ideeëngoed - dat in tijden van protestantisme zwaar onder vuur lag - te verdedigen en te verankeren bij de mensen rondom hen; zowel dichtbij als veraf. Waarom kunnen we hen beschouwen als influencers van toen? Hoe gingen ze te werk en wie konden ze bereiken? 

Medewerking van Bijzondere Collecties

• Dr. Maartje De Wilde, conservator bij de dienst Bijzondere Collecties, is een van de curatoren van de tentoonstelling. Zij leverde input rond het concept van de tentoonstelling en hielp bij het schrijven en redigeren van de tentoonstellingsteksten. 
  
• Maartje stelde een themanummer samen van het tijdschrift De Boekenwereld, met als titel 'Op missie'. Verschillende experten (Hubert Meeus, Johan Verberckmoes, Werner Thomas, Dirk Imhof, Steven Van Impe, Ad Meskens e.a.) werkten aan het nummer mee. Het tijdschrift wordt te koop aangeboden aan de balie in de Carolus Borromeuskerk en in het Snijders&Rockoxmuseum. Laurent Breeus-Loos, tijdelijk medewerker bij Bijzondere Collecties, stond in voor de beeldredactie. 
  
  
  
• 
  
• 
  

De aanleiding

Professor Hubert Meeus ging op 30 september 2021 met emeritaat. Op vrijdag 17 juni 2022 namen tal van (oud-)collega's afscheid tijdens een feestelijke en muzikale middag vol verrassingen: grappige anekdotes, warme speeches, een bijzonder vriendenboek én twee tentoonstellingen. We lanceerden Boekzaal: een digitale expo en een fysieke tegenhanger in de inkomhal van de Universiteitsbibliotheek. 

Liefde voor en kennis van het oude boek

Professor Meeus gaf vele jaren les bij Taal- en Letterkunde en heeft in zijn onderwijs en onderzoek veel aandacht gehad voor stukken in Antwerpse collecties. Zo liet hij elke student van het vak Wetenschappelijke vaardigheden een opdracht maken in een wetenschappelijke bibliotheek uit Antwerpen (of daarbuiten) om kennis te maken met oude drukken uit de 16de of 17de eeuw.

Boekzaal - Hulde aan de jarenlange inzet van professor Meeus

Boekzaal, de digitale bibliotheek die op 17 juni 2022 werd gelanceerd, sluit aan bij de onderwijs- en onderzoeksgebieden waar Hubert Meeus zich tijdens zijn carrière op toelegde, namelijk boekgeschiedenis, heuristiek en historische letterkunde (de periode 1500 tot 1800, toneel, lyriek, emblematiek), zowel in relatie tot Antwerpen, tot de Nederlanden als in een internationale context. Deze bibliotheek telt voorlopig 65 bijdragen, van 66 collega's uit België en Nederland. En het project is zo opgezet dat het in de toekomst nog kan aangroeien. 

De bijdragen gaan over de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek, van de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap en van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Dit zijn de drie organiserende instellingen achter dit project en zij stonden in voor de digitalisering van alle stukken, voor zover ze nog niet digitaal beschikbaar ware fysieke tentoonstelling werd helaas vervroegd stopgezet door de brand op de Stadscampus, maar boekzaal blijft open voor alle bezoekers.

Meer weten? Klik hier​

Voor Erfgoeddag organiseerde de Bibliotheek & Archief van de Universiteit Antwerpen de expo “Alles uit de kast! Een brede kijk op het onderwijs aan de universiteit”. We lieten de bezoeker kennismaken met het school(s)erfgoed dat onze universiteit rijk is! De expo was een organisatie van het Universiteitsarchief in nauwe samenwerking met studenten van de derde bachelor conservatie-restauratie (Faculteit Ontwerpwetenschappen).

We toonden prenten en cursussen uit de Bijzondere Collecties, een historische microscoop en studentenlinten uit de collectie Academisch Erfgoed, geïllustreerde prijsboeken uit de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap en 19^e-eeuwse inschrijvingsregisters uit het Universiteitsarchief. De tentoonstelling liep van 24 april tot 3 juni 2022 in de inkomhal van de bibliotheek op Stadscampus.

In juli 2021 ontving het Universiteitsarchief het kwaliteitslabel ‘Erkend Cultureel Archief’ van de Vlaamse Overheid. 

Sinds het Cultureel-erfgoeddecreet van 23 mei 2008 kent de Vlaamse overheid dit label toe aan organisaties die hun verantwoordelijkheid als beheerder van cultureel erfgoed ernstig nemen. Ze oefenen de vijf basistaken in cultureelerfgoedwerking uit op een evenwichtige en professionele wijze. Deze erkenning creëert mogelijkheden voor (internationale) bruiklenen, collectiemobiliteit en expertisedeling. Om de vijf jaar wordt deze erkenning geëvalueerd.

Vijf basistaken 

• herkennen en verzamelen (nl. acquisitie)
• behouden en borgen (nl. bewaren)
• onderzoeken
• presenteren en toeleiden (nl. ontsluiten voor een divers publiek van kenners en liefhebbers)
• participeren​

De afdeling Bijzondere Collecties leende haar Alexanderfragment MAG-P 64.19 uit aan de tentoonstelling Helden in harnas, van 29 oktober 2021 tot 23 januari 2022 te zien in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Lees meer over hoe dit stuk uit het verre Texas in Antwerpen belandde.

Conservator Maartje De Wilde werkte mee aan de tentoonstelling ‘Tijdloze tragiek op de planken: De Goudbloem speelt Genoveva’ (Sint-Niklaas, De Bib, 8 oktober – 10 november). Dit project is gebaseerd op de masterscriptie van Sofie Moors (master Nederlands, UAntwerpen). Ze onderzocht de speelpraktijk van een rederijkerskamer in Sint-Niklaas en kon gebruikmaken van een uniek werk, een handschrift met – hoogst zeldzame - regie-aanwijzingen en een schets van het podium. Ze focuste op 1 toneelstuk, een (toen toch) populair werk over De heylighe Genoveva, ze reconstrueerde de opvoering in 3D en kon achterhalen waar dat stuk ooit is opgevoerd. De Universiteitsbibliotheek participeerde op verschillende manieren: Maartje coachte Sofie bij het uitwerken van het tentoonstellingsverhaal, ze schreef en redigeerde de zaalteksten en ze selecteerde een aantal stukken uit de Bijzondere Collecties en de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap.

Hoewel de expo wel kon plaatsvinden, kon het Landjuweelfestival van Opendoek dit jaar niet plaatsvinden. Als smaakmaker zocht Opendoek naar een alternatief. Ze maakten een reportage waarin Maartje en Sofie vertellen over het belang van rederijkers en toneel. Toen en nu. Want de invloeden van de oude rederijkers leven verder in de kritisch-creatieve stemmen van toneelmakers, dichters, songwriters, slampoets, cartoonisten, performers... vandaag.