Michelle Symons (UAntwerpen) onderzocht hoe humor kan aanzetten tot meer lichaamsbeweging

Niets zo verleidelijk dan in de zetel te ploffen na een lange dag. Hoe motiveer je jezelf om niet te blijven liggen, maar wel een stevige wandeling in te zetten? Met de juiste kattenmeme natuurlijk. Communicatiewetenschapster dr. Michelle Symons (Universiteit Antwerpen) onderzocht hoe motiverende boodschappen – verpakt in een humoristisch jasje – mensen kan aanzetten om aan lichaamsbeweging te doen.  

Als postdoctoraal onderzoekster werkt Symons mee aan het onderzoeksproject ‘NudJIT’. Daarin bestuderen wetenschappers hoe ze het gedrag van mensen subtiel kunnen sturen in de richting van een gezondere levensstijl. “Mijn doctoraatsonderzoek was voornamelijk gericht op lichaamsbeweging”, legt Symons uit. “Wat kan mensen, die te moe zijn om te sporten, toch motiveren om meer te bewegen? Wie mentaal vermoeid is, kiest gemakkelijker de weg van de minste weerstand. De keuze tussen sport of de luie zetel is snel gemaakt. Uit mijn vorig onderzoek gaven deelnemers aan dat humor weleens een positief verschil zou kunnen maken. Om de proef op de som te nemen, zette ik een online experiment op.”

Grappige katten

Aan het experiment van Symons namen 250 mensen deel. Zij kregen allemaal motiverende boodschappen te zien via hun smartphonescherm. Het ging telkens om korte spreuken die hen aanmoedigden om aan brisk walking –een stevige wandeling – te doen. Zo waren onder meer ‘Time to warm up and go for a brisk walk’ en ‘Your speed doesn’t matter, forward is forward’ twee van de negen slogans die de proefpersonen te zien kregen. Symons: “Inhoudelijk waren de getoonde boodschappen hetzelfde, maar er was één groot verschil: de helft van de deelnemers kreeg de tekst te zien tegen de achtergrond van een witte sportschoen. De andere helft zag dezelfde woorden in de vorm van een grappige kattenmeme.”

Humor motiveert

De drempel om aan lichaamsbeweging te doen, verschilt van persoon tot persoon. Voor wie veel (mentale) energie heeft, voelt een brisk walk niet aan als een opgave. Voor zij die net weinig zin hebben om te wandelen, is het omgekeerde waar. Voor haar onderzoek wou de wetenschapster zeker zijn dat ze ook die ‘vemoeide’ groep meenam in haar steekproef. “Daarom legden we sommige van onze respondenten eerst een hele reeks wiskundige oefeningen voor”, vertelt Symons. “Vervolgens peilden we naar het niveau van mentale vermoeidheid van alle deelnemers. Zo wisten we zeker dat er ook mentaal vermoeide deelnemers bij waren, die minder gemotiveerd zouden zijn om te bewegen.” 

Wat bleek na afloop van het experiment? “Hoe meer mentaal vermoeid een persoon was en hoe grappiger de ontvanger de boodschap vond, hoe positiever het effect van de kattenmemes op de intentie om een stevige wandeling te maken. Opmerkelijk: er was enkel een effect te zien wanneer de ontvangers de boodschap ook daadwerkelijk grappig vonden.” 

Maar waarom werkt humor nu net? Het onderzoek wijst in de richting van onze zelfcontrole. Symons: “Mentaal energieke mensen zijn in staat om hun impulsen te onderdrukken wanneer ze een langetermijndoel voor ogen hebben. Een klassiek voorbeeld is om geen snoep te eten tijdens een dieet. Wanneer je mentaal vermoeid wordt, komt die wilskracht in het gedrang. In dit onderzoek gaven deelnemers aan dat de grappige berichten hun gevoel van zelfcontrole een boost gaven, ook al voelden ze zich mentaal vermoeid. Daardoor zijn ze minder vatbaar om toe te geven aan allerlei verleidingen.” 

Memes op maat

De vele technologische snufjes op de markt – denk aan draagbare gezondheidsgadgets – lenen zich uitstekend om de bevindingen van Symons in de praktijk toe te passen. Wie weet verschijnen er binnenkort wel kattenmemes op onze Fitbit of Apple Watch. De onderzoekster ziet er alvast heil in. “Sporthorloges zouden af en toe een pushmelding met een humoristische boodschap kunnen sturen. Op een vermoeid moment kan zo’n bemoedigend woordje het nodige duwtje in de rug geven.” 

Dat het positief effect op iedereen even groot zal zijn, is dan weer onwaarschijnlijk. “Iedereen reageert natuurlijk anders op dezelfde mop. De een krijgt buikpijn van het lachen, de ander behoudt een gladgestreken gezicht. Volgens mij is hier een rol weggelegd voor artificiële intelligentie. Een algoritme zou de grapjes kunnen afstemmen op jouw persoonlijke smaak. Misschien krijgt een meme op maat je zo toch uit die luie zetel.”