Onderzoek Anne Van de Vijver

Abstract

In dit project zullen we "best practices" identificeren die van aard zijn de samenwerking tussen de belastingplichtige en de belastingadministratie te verbeteren tijdens de fiscale controle. Vervolgens zullen we een representatieve groep belastingplichtigen (en hun vertegenwoordigers) en belastingambtenaren bevragen om na te gaan welke best practices worden beschouwd als nuttig om de samenwerking te verbeteren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Raedt Sylvie
• Co-promotor: Van de Vijver Anne

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In deze vierde digitale revolutie, worden we voor besluitvorming steeds afhankelijker van algoritmes. Overheden zijn belangrijke spelers op deze markt, omdat zij zowel gebruikers zijn van deze digitale technologieën als instaan voor de regulering van hun gebruik. In de praktijk maken belastingdiensten al gebruik van voorspellende algoritmen voor belastingcontrole. Deze geautomatiseerde beslissingen kunnen echter een substantiële impact hebben op burgers. Ongereguleerd gebruik kan een bedreiging vormen voor juridische principes en psychologische noden, zoals het recht op een mens-in-de-lus, het recht op privacy en transparantie, alsook de psychologische behoefte aan autonomie en rechtvaardigheid. Om de huidige en toekomstige overheidspraktijken inzake het gebruik van algoritmes te kunnen beoordelen op hun rechtsgeldigheid en mogelijke psychologische effecten, stellen wij een nieuwe interdisciplinaire onderzoekslens voor, namelijk "eerlijk bestuur". Deze lens brengt theorieën samen over psychologische behoeften, rechtvaardigheid en goed bestuur. Dit zal ons in staat stellen om de negatieve gevolgen van digitale besluitvorming te onderzoeken en te voorkomen, zowel door theoretisch als empirisch onderzoek (peilend naar de perceptie van burgers). Dit onderzoek zal helpen beleid te informeren om de publieke besluitvorming toekomstbestendig te maken, zowel in termen van regulerende initiatieven als protocollen om de mens-machine interactie op de werkvloer te verbeteren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Vijver Anne
• Co-promotor: De Somer Stéphanie

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het voorgestelde interdisciplinaire onderzoek heeft tot doel na te gaan hoe burgers het gebruik van AI door de Belgische belastingadministraties ervaren in termen van rechtvaardigheid. In het fiscaal recht is 'rechtvaardigheid' erg vaag omschreven. De psychologie introduceert vier empirisch gevalideerde rechtvaardigheidsdimensies die kunnen worden gebruikt om percepties van burgers te meten. Zo kan het beleid worden geïnformeerd over hoe de huidige AI-protocollen kunnen worden verbeterd om de perceptie van burgers te optimaliseren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Vijver Anne

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De onderzoeker beoogt het gebruik van artificiële intelligentie (AI) door belastingadministraties en de bijbehorende gevolgen voor de privacy en het recht op gegevensbescherming van de belastingplichtige in de lidstaten van de Europese Unie te onderzoeken. Belastingadministraties maken in toenemende mate gebruik van AI voor het verwerven van information (bv. internet scraping), verwerken van informatie (bv. data mining), en om met de belastingplichtige te communiceren (bv. chatbot) Belastingadministraties die AI gebruiken, rapporteren positieve resultaten, zoals een vermindering van de overhead kosten en een meer accurate selectie van te controleren belastingplichtigen. De voorbeelden van "SyRI", "RoboDebt" of "COMPAS" hebben evenwel aangetoond dat het gebruik van AI een aantal risico's met zich mee kan brengen, zoals het risico van ongewenste profilering, discriminatie, onrechtmatige correlaties, excessieve gegevensverzameling of een gebrek aan transparante besluitvorming. Dit onderzoek will de kennis vergroten omtrent de risico's die deze nieuwe technologieën met zich meebrengen op het gebied van privacy en databescherming, door een taxonomie van AI tax governance tools te ontwikkelen, en een analytisch kader op dergelijke risico's te analyseren. Het onderzoek zal ook een vergelijkende evaluatie maken van de wijze waarop de regels van EU-lidstaten die dit gebruik van AI reguleren, de rechten van de belastingplichtigen naar behoren waarborgen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Vijver Anne
• Co-promotor: Calders Toon
• Mandaathouder: Hadwick David

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De digitale transformatie heeft wijzigingen veroorzaakt in alle onderdelen van het dagelijks leven. In het DigiTax project worden de fiscale gevolgen onderzocht van deze evolutie vanuit twee perspectieven. Vooreerst worden de uitdagingen onderzocht die de digitalisatie met zich mee brengt voor de fiscaliteit. In de digitale economie hebben multinationals meer mogelijkheden om winsten te verschuiven naar landen met een lage belasting. Waar moeten deze winsten worden belast? Daarnaast dringen robots meer en meer binnen in de arbeidsmarkt, gaande van automatisch rijdende auto's tot chatbots. Moeten zij worden beschouwd als apart belastbare entiteiten, en zo ja, hoe moet deze taxatie dan gebeuren? Meer algemeen zal worden onderzocht (a) welk belastingstelsels er onder druk komen te staan, (b) welke traditionele fiscale concepten moeten worden gewijzigd en welke nieuwe fiscale concepten moeten worden ontwikkeld die bijdragen tot een eerlijke belastingheffing, (c) wie hiertoe bevoegd is en (d) hoe deze wijziging moet worden geïmplementeerd ? Daarnaast onderzoeken we de opportuniteiten die ontstaan door de digitalisatie voor zowel een rechtvaardige belastingheffing als voor de effectiviteit en de efficiëntie van de belastingoverheden. Hoe kunnen bijvoorbeeld verbeterde data mining algoritmes en het toevoegen van nieuwe gegevensbronnen bijdragen tot een meer nauwkeurig, begrijpelijk en niet-discriminatoir fraudedetectiesysteem dat de belastingontduiking of - ontwijking tot een minimum reduceert? Hoe kan blockchain technologie bijdragen tot transparantie, tax compliance en vertrouwen tussen de overheid en de belastingbetaler? In dat kader zullen meer in het bijzonder de opportuniteiten worden onderzocht van data mining, internet of things (IoT) en blockchain technologie voor de fiscaliteit. Dit project vereist een multidisciplinaire benadering, waarbij de technologische, juridische, economische en maatschappelijke implicaties worden onderzocht van digitalisatie en belastingheffing.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Peeters Bruno
• Co-promotor: Calders Toon
• Co-promotor: Jorissen Ann
• Co-promotor: Martens David
• Co-promotor: Van de Vijver Anne

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Fiscale competitie tussen landen kan betrekking hebben op fiscale incentives voor rechtspersonen en/of natuurlijke personen. Ook de voetbalsector heeft te maken met veel verschillende fiscale en parafiscale regimes variërend van staat tot staat. Sinds de Bosman-zaak kunnen voetbalspelers in principe hun beroep uitoefenen in het land van hun keuze. Nationale fiscale en parafiscale regimes kunnen een belangrijke rol spelen bij de besluitvorming terzake. Voetbalclubs worden geconfronteerd met een hogere drempel om hun activiteiten te verplaatsen, onder meer gelet op hun sportieve verplichtingen ten aanzien van de nationale voetbalcompetitie, contractuele verplichtingen i.v.m. hun stadion en de lokale verankering met hun fanbasis. Dit betekent evenwel niet dat op de (middel)lange termijn ook voetbalclubs het fiscale en parafiscale klimaat zullen overwegen voor de locatie van hun activiteiten, mee gelet op de toenemende globalisering van de sport en een evolutie naar de oprichting van voetbalholdingvennootschappen. Deze studie bevat een vergelijkend overzicht van de fiscale en parafiscale ebehandeling van professionele voetbalclubs en professionale voetbalspelers in de volgende landen: VK, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, Portugal, Nederland en België. De doelstelling is om aanbevelingen te formuleren met het oog op een gelijker fiscaal en parafiscaal speelveld binnen de voetbalsector. De bevindingen kunnen ook worden aangewend voor discussies over bijvoorbeeld fiscale competitie tussen staten i.v.m. hoogopgeleide werknemers.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Houben Robby
• Co-promotor: Van de Vijver Anne

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project worden de juridische problemen onderzocht die betrekking hebben op de omzetting van de richtlijn EU 2019/1937 (whistleblowing directive) in Belgisch recht. In de bijdrage van het UAntwerpen team aan het project wordt gefocust op de gevolgen van de omzetting voor het belastingrecht enerzijds en op corporte governance anderzijds.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Raedt Sylvie
• Co-promotor: Jorissen Ann
• Co-promotor: Van de Vijver Anne

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Van oudsher wordt de nakoming van fiscale verplichtingen afgedwongen door middel van afschrikking. Het uitgangspunt is dat belastingplichtigen hun verplichtingen nakomen wegens de schrik betrapt en gestraft te worden. Onderzoek in de gedragswetenschappen suggereert echter dat ook wederzijds vertrouwen tussen de belastingplichtige en de belastingadministratie bijdraagt tot de nakoming van fiscale verplichtingen. De voorbije jaren hebben de OESO en de EU daarom gepleit voor een verandering van een op afschrikking gebaseerde nakoming naar een handhavingsmodel gebaseerd op cooperatie en vertrouwen. Horizontaal toezicht (Cooperative Tax Compliance) is erop gericht om een dergelijke relatie tot stand te brengen. Deze nieuwe benadering van fiscale handhaving biedt voordelen zowel voor de belastingadministratie als voor de vennootschappen: een versterkte relatie, een betere inschatting van risico's, minder administratieve kosten en een verhoogd vertrouwen in het belastingsysteem. Aangezien horizontaal toezicht ook transparantie en vrijwillige nakoming van fiscale verplichtingen met zich meebrengt, vormt dit de facto ook een instrument tegen agressieve fiscale planning. Steeds meer landen hebben horizontaal toezicht ingevoerd. In sommige landen werden deze programma's getest, vooral via enquêtes. In België werd tot hiertoe geen horizontaal toezicht ingevoerd. In 2019 zal een pilootproject ontworpen door de Belgische belastingadministratie, worden gestart. Dit onderzoek zal het pilootproject bestuderen. De onderzoekshypothese is dat een breed scala aan succesindicatoren bijdragen tot het succes (of de mislukking) van dergelijke programma's. Het onderzoek beoogt een kader op te stellen waarin succesindicatoren en juridische vereisten die bijdragen tot succes, worden blootgelegd. De combinatie van verschillende onderzoeksmethoden zal toelaten een rijk beed van succesindicatoren te krijgen. Ten eerste zal een literatuurstudie het theoretische raamwerk van horizontaal toezicht en de inzichten uit eerdere empirische studies die horizontaal toezicht hebben onderzocht of getest, inventariseren. Ten tweede zal een proces- en impactevaluatie plaatsvinden. Tijdens de procesevaluatie zullen ook succesindicatoren onderzocht worden, zoals de werkrelatie en het wederzijds vertrouwen, teneinde mogelijke effecten die gemeten zullen worden tijdens de impactevalutie te kunnen verklaren. De impactevaluatie zal een quasi-experimenteel design volgen. Het betreft de vennootschappen die deelnemen aan het pilootproject, en een controlegroep van vergelijkbare vennootschappen die zullen worden geïdentificeerd door paired matching. Ten derde zal een ruimere enquête de redenen om al dan niet deel te nemen aan een dergelijk pilootproject in kaart brengen. Ten slotte zal op grond van de resultaten een kader opgesteld worden. Dit kader zal zowel de succesindicatoren omvatten als de juridische vereisten die bijdragen tot het succes van horizontaal toezicht. Het onderzoek is innovatief niet alleen omdat het meerdere onderzoeksmethoden combineert. Het is ook uniek omdat de Belgische belastingadministratie toegezegd heeft dit onderzoek te faciliteren en toegang te geven tot informatie. Dergelijke toegang wordt zelden bereikt. Het onderzoek zal worden begeleid door Prof. dr. Van de Vijver (fiscale aspecten) en een tweede promotor, Prof. dr. Vanderhallen (methodologische aspecten). Prof. dr. Van de Vijver en Prof. dr. Vanderhallen hebben eerder al samengewerkt rond fiscale handhaving. Zij zijn ook allebei verbonden aan Antwerp Tax Academy (interfacultair instituut voor belastingwetenschap).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Vijver Anne
• Mandaathouder: Dister Wouter

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project beoogt een grotere kennis en bewustzijn te waarborgen bij nationale rechtens inzake fiscale staatssteungeschillen. In het bijzonder kadert dit project in het Moderniseringsprogramma van de Europese Commissie. Nadruk ligt op de fiscale staatssteun en de juiste toepassing van de Europese regelgeving daarover in begrepen problemen inzake de terugvordering van onrechtmatig bekomen fiscale staatssteun. De rol van de nationale rechters zal daarbij worden benadrukt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Vijver Anne
• Co-promotor: Peeters Bruno

Onderzoeksgroep(en)

• Onderneming en recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject