De Filosofienocturne is een eendaags festival met een waaier aan activiteiten. Leidraad in ons programma is het jaarthema van de Maand van de Filosofie, ‘Weerloos en Waardevol’. Wat maakt iets eigenlijk waardevol? Is waarde meetbaar of vormt dat net een bedreiging voor wat echt waarde heeft? Wie bepaalt wat waardevol is en op welke manier doen we dat? Hoe maken we ruimte voor minder luide stemmen in dat gesprek? Samen met Joke van Leeuwen, Monique Roelofs en vele andere gasten exploreerden we de waarde van de natuur, van goede zorg, van kunst en poëzie, van verscheidenheid, en natuurlijk van de filosofie.

Deze vijfde editie vond plaats op zaterdag 25 maart 2023 in Theater Zuidpool.


De Filosofienocturne is een initiatief van het Departement Wijsbegeerte van de Universiteit Antwerpen. 

Partners: Theater Zuidpool, De School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen, filosofiehuis Het zoekend hert ° The searching deer, Sint Lucas Antwerpen, de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, Antwerp School of Education en Troebel.

Dagprogramma

reguliere prijs: 18 euro - studenten 8 euro

Doorlopend: boekenstand van De Groene Waterman

De Groene Waterman, sinds 1968

Wat allemaal begon ergens in '68 als een "sentrum voor alternatieve informatie en subkultuur" is nu meer dan vijftig jaar later uitgegroeid tot een algemene kwaliteitsboekhandel. Een tikkeltje geëngageerd, zoals De Morgen het omschreef. Een huis voor boeken, cultuur en ontmoeting, literair, progressief en coöperatief, zoals we het zelf het liefst omschrijven.

Onze sterkte is dat wij al die jaren trouw zijn gebleven aan ons profiel. We concentreren ons op een aantal zaken, doen andere zaken bewust niet. We zijn steeds op zoek naar het evenwicht tussen onze passie en onze visie en dat wat commercieel noodzakelijk is. Tussen de nieuwe wensen en verlangens van de hedendaagse consument en dat wat onze planeet en haar bewoners kunnen dragen. Zonder ooit het leesplezier uit het oog te verliezen.

De Groene Waterman is sinds 1997 een coöperatieve.

De Groene Waterman is meer dan een winkel. Ons aanbod wordt niet bepaald door cijfers, maar is de persoonlijke keuze van onze boekhandelaars. Bij ons mag een boek best wat ouder zijn of een tragere verkooptijd hebben. Onze winkel biedt bijna 10 000 titels aan, met een uitgebreid gamma van proza, poëzie, filosofie, kunst, wetenschap, geschiedenis, sociologie, politiek en kinderboeken. Wij hechten er belang aan minder bekende, kwalitatieve uitgeverijen, auteurs en tijdschriften voor het voetlicht te brengen. Hiervoor steunen wij heel vaak op de expertise en smaak van onze klanten. Wat vindt u goed? Wat hebt u graag gelezen?Wij hebben boeken in het Nederlands en Engels. Wat wij niet op voorraad hebben, kan vaak besteld worden. Ook in het Duits, Frans, Spaans en Italiaans.

Dankzij onze vele coöperanten en vrijwilligers slagen wij er in om een onafhankelijke en progressieve boekhandel te combineren met een cultuurkelder waar je terecht kan voor debatten, optredens en boekvoorstellingen.

​11u30 - 12u15​ > Samenleessessie poëzie

GROTE ZAAL

Net als filosofie houdt poëzie zich bezig met betekenis. Wanneer betekenissen zich opstapelen, zich in elkaar vervlechten en verdichten, komen we uit bij poëzie. Samen met een kleine groep liefhebbers lezen dichters-filosofen Yanni Ratajczyk en Nele Buyst gedichten. Welke strategieën gebruikt poëzie om te spreken over wat van waarde is? Hoe verschilt dit genre van filosofische teksten? Welke betekenissen liggen aan de oppervlakte of onderhuids?

Deelnemers aan de samenleessessie krijgen een bundeltje gedichten die Yanni en Nele selecteerden. Daarop zal één van hen het gedicht voorlezen en het gesprek aangaan met de groep. De samenleessessie is interactief en laagdrempelig. Welkom!

(max. 20 personen - apart inschrijven noodzakelijk)

​11u30 - 12u15​ > De vreugde van de vissen: een inleiding in taoïstische teksten

KELDER 

De vreugde van de vissen

'Waarlijk, wat hard en onbuigzaam is leidt ons naar de dood. Zachtheid en soepelheid zijn vrienden van het leven.'

‘Zhuang Zi en Hui Zi wandelden over de brug van de Hao-rivier. Zhuang Zi zei: ‘Die ellerlingen zwemmen daar zo vredig rond. Dat is de vreugde van die vissen.’

Deze en andere gelijkaardige uitspraken of verhalen lezen we in de Daodejing en het boek Zhuangzi, twee Chinese werken van voor onze jaartelling die toegeschreven worden aan respectievelijk Meester Lao (6e eeuw v.C.?) en Meester Zhuang (±369-286 v.C.), de stamvaders van het taoïsme.

Ook in het oude China werd nagedacht over waarden en de waarde van waarden. Niet alle toenmalige denkers deelden dezelfde visie. In dit seminarie maken we aan de hand van tekstfragmenten uit bovengenoemde werken kennis met een aantal taoïstische ideeën hieromtrent.

Patricia Konings is sinologe. Sinds 2011 is ze voorzitter van de School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen vzw waaraan ze al meer dan dertig jaar verbonden is. Ze geeft regelmatig lezingen over de Chinese cultuur voor diverse organisaties.

partner: School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen 

​12u15 - 12u45​ > Lezing Grâce Ndjako: Dekoloniale filosofie als een nieuwe plot

GROTE ZAAL 

De lezing van Grâce Ndjako handelt over dekolonisatie als introductie van een nieuw verhaal. Ze gaat in op Sylvia Wynters idee van de mens als homo narrans, de mens als ‘storytelling species’. Hierbij zal ze ook spreken over de manier waarop Afrikanen in de diaspora en op het continent zich via de orale traditie verzetten tegen het dominante verhaal waarin de Europese beschaving de enige beschaving was, ‘de Mens’ Europees was, en Zwarte mensen werden gereduceerd tot non-being.

Grâce Ndjako studeerde Filosofie en Politicologie in Amsterdam en Parijs. Ze is momenteel promovenda filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze schrijft onder andere voor Dipsaus Exclusives, Hard//hoofd en de Nederlandse Boekengids. In het najaar van 2020 verscheen haar bijdrage in AfroLit: Moderne literatuur uit de Afrikaanse Diaspora samengesteld door Dalilla Hermans & Ebissé Rouw, een publicatie van Dipsaus Podcast en Uitgeverij Pluim. Ze werkte recent aan de vertaling van Over het Kolonialisme van Aimé Césaire's Over het Kolonialisme, deze verscheen vorig jaar bij Uitgeverij De Geus.

12u45 - 13u15​ - pauze

Koffiepauze en mogelijkheid tot broodjeslunch

12u45 - 14u00 > Studio Weerwerk: Debat over de filosofische canon

KELDER 

Studio Weerwerk neemt de kelder van Zuidpool in met een vier uur durende luisterervaring. Je kan hier genieten van interviews, debatten, tekst en muziek. Integraal of een stuk naar keuze. Van dichtbij of van een afstand, met een drankje of hapje erbij.

Programma 1

Filosofie is sinds lang een activiteit waar m/v/x aan deelnemen. Toch zijn mannelijke filosofen nog steeds oververtegenwoordigd in de boekhandel, in de pers, in de colleges filosofie, en in de meeste historische en actuele overzichten. Jawel, er is een renaissance van vrouwelijke denkers aan de gang. Maar daar keren vaak dezelfde namen terug. Steeds weer Hannah Arendt en Simone de Beauvoir. Weinig spoor van Iris Murdoch, Julia Kristeva, Susanne Langer, Simone Weil, Philippa Foot, Edith Stein, Mary Midgley, Angela Davis, Vinciane Despret of de talloze anderen.

Met de “Filosofische Bibliotheek Diotima” wil het gelijknamige onderzoeksproject van de Academie voor Schone Kunsten Antwerpen (onderzoeksgroep Archivolt), samen met uitgeverij Letterwerk, een boekenreeks voorstellen die aandacht besteedt aan hun prachtige en spijtig genoeg nog steeds onvertaalde boeken.

Tijdens dit debat gaan we samen met filosofen Marlies De Munck en Greet Van Thienen op zoek naar de ontbrekende connecties in de filosofische canon. Wat zijn de oorzaken van de relatieve onzichtbaarheid van vrouwelijke denkers? Moet de canon “opengebroken” en zo ja, op welke manier? 

​13u00 - 15u30​ > Filosofische stadswandeling naar The Long Hand

BUITEN - INKOM

De filosofische wandeling verloopt van Theater Zuidpool naar de Scheldekaai ter hoogte van de Zuidersluis, waar de installatie The Long Hand van de beeldend kunstenaar Sammy Baloji zich bevindt. De wandeling is een verkenning van de relaties en spanningen tussen het theater en de straat, filosofie en kunst,  orale en geschreven tradities, en materialen uit België en Congo. De filosofe Monique Roelofs, die tevens de avondlezing doet, zal als gids optreden. Samen met haar, denken deelnemers luidop over de esthetische creatie van de publieke ruimte (abstract hieronder *). Zij begeleidt alle wandelaars hiermee naar The Long Hand waar Baloji duiding zal geven bij het maakproces. Vervolgens zal Roelofs eerst een kort filosofisch vraaggesprek modereren tussen de installatie en het publiek. Daarna gaat Grâce Ndjako een kort gesprek aan met Baloji.

* Dekolonialiteit en de esthetische creatie van de publieke ruimte * - Monique Roelofs

Sinds de Verlichting geven filosofen kunst een rol in de publieke ruimte. Maar hoe heeft de fundamentele ambivalentie van het esthetische bestaan – dat insluiting en uitsluiting in zich verenigt en naast bevrijding ook onderdrukking teweegbrengt – hierop zijn weerslag? Beginnend met het theater, reflecteren wij over verschillende beelden van de publieke ruimte in de hedendaagse kunst en filosofie, zoals de straat en het staatwandelen, het stadsplein, de metro, en tenslotte de kade. Wat is dekoloniale esthetica, gezien vanuit die verschillende materiële, zintuiglijke, ambulante, gemeenschappelijke en imaginaire perspectieven? En wat zegt dat over de manier waarop kunst vorm geeft aan de publieke ruimte?

 (max. 30 personen - apart inschrijven noodzakelijk)

partner: FOMU fotografiemuseum Antwerpen en Sint Lucas Antwerpen School of Arts

13u15 - 14u45 >​ Waarden oost-west: drie perspectieven

GROTE ZAAL 

Waarachtige weerloosheid

Alles van waarde is weerloos. Een mooie omschrijving die, na herhaald gebruik, echter begint te klinken als een cliché. Wat is haar ware betekenis? Wat is het statuut van waarden, niet alleen ethisch maar ook ontologisch? Wanneer worden verwijzingen naar waarden nietszeggend en sentimenteel? Hoe kunnen weerloosheid, kwetsbaarheid en waarachtigheid samengaan? Deze vragen worden gethematiseerd vanuit een drievoudig perspectief: een westers kader, een oosters kader en een comparatief kader geïnspireerd op de inzichten van Ulrich Libbrecht.​

Lezingen:

  • Weerloze waarachtigheid door Els Janssens, docente verbonden aan LUCA School of Arts. Ze specialiseert zich in de comparatieve filosofie van Ulrich Libbrecht.
  • Sentimentaliteit of fijngevoeligheid? door Guy Vanheeswijck, filosoof en emeritus van UAntwerpen en de KU Leuven, en ex-voorzitter van het Centrum Pieter Gillis waarmee SCFA samenwerkt.
  • Kwetsbaarheid in confucianistisch China door Bart Dessein, gewoon hoogleraar Chinese taal en cultuur aan de Universiteit Gent waar hij, onder meer, moderne en hedendaagse Chinese filosofie onderwijst.

Alle drie de docenten zijn bestuurslid van de School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen vzw (SCFA). Bart Dessein en Guy Vanheeswijck zijn beiden ondervoorzitter.​

partner: School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen

13u15 - 14u15​ > Denken over perspectieven: wie heeft recht op land?

LOGE 

Hoe vormt ons liberaal en westers perspectief op de werkelijkheid hoe we landrechten begrijpen? Wat als je helemaal niet denkt in termen van eigendom en rechten? Hoe kunnen inheemse groepen meepraten wanneer zij een hele andere relatie en blik hebben op de omgeving, bezit en erfgoed? 

In deze workshop brengen we het kader standpuntepistemologie in conversatie met het denken over land, omgeving en eigendom. Na een korte inleiding omtrent feministische kennisleer gaan we samen aan de slag. We zoeken een culturele confrontatie aan de hand van verschillende casussen, beeldmateriaal en interviews met inheemse groepen en denken na over de relatie tot het land waarop zij leven. Deze workshop wordt begeleid door Daan Kenis, Dr. Judith Martens en Lisanne Meinen.

De theoretische inleiding in de sessies over standpuntepistemologie worden verzorgd door Daan Kenis. Daan is apotheker en filosoof. Hij is verbonden aan het departement Wijsbegeerte van de Universiteit van Antwerpen waar hij een doctoraatsonderzoek doet naar standpuntepistemologie en filosofie van de geneeskunde. Zijn onderzoek wordt ondersteund door het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek.

(max. 15 personen - apart inschrijven noodzakelijk)

14u00 tot 15u00 > Studio Weerwerk: cultuur en de weerloosheid van waarden

KELDER

Studio Weerwerk neemt de kelder van Zuidpool in met een vier uur durende luisterervaring. Je kan hier genieten van interviews, debatten, tekst en muziek. Integraal of een stuk naar keuze. Van dichtbij of van een afstand, met een drankje of hapje erbij. We trakteren jullie op drie praatprogramma’s.

Programma 2

Wat hebben filosofen met theater? Wat theatermakers met filosofie? Hoe resoneert het vraagstuk van de weerloosheid van waarden bij mensen uit de cultuursector? Wat is ruimte waard? Peter Van Petegem leest het essay van de Maand van de Filosofie op zoek naar antwoorden. Marjolijn van Heemstra, theatermaker en essayschrijver van de Maand van de Filosofie, selecteerde stukjes uit haar essay die we samen beluisteren om de waarde van ruimtelijkheid te verkennen. Peter gaat in gesprek met Jorgen Cassier, ook theatermaker en schrijver met een filosofische interesse, om verder te onderzoeken wat filosofie het theater te bieden heeft. Wat heeft Wittgenstein te maken met een verhaal over de fragiliteit van kunst en cultuur? We luisteren naar fragmenten uit zijn recente productie Kates Tapes Away en komen er meer over te weten.

Marjolijn van Heemstra is theatermaker, schrijver en dichter, en gefascineerd door ruimte en ruimtevaart. Ze is dit jaar essayschrijver van de Maand van de Filosofie. In haar essay Wat is ruimte waard (2023) denkt ze na over mijnbouw op de maan en plannen om de ruimte te koloniseren. Als geen ander beheerst ze het vermogen om de schaal van onze blik aan te passen om indringende vragen te stellen over ons eigen, nietige, menselijk-al-te-menselijke bestaan. Zo verkende ze eerder de waarde van tijd in haar dichtbundel Reistijd, bedtijd, ijstijd (2020) en in haar roman In lichtjaren heeft niemand haast (2021). Marjolijn van Heemstra was jarenlang vaste columnist bij Trouw. Haar literaire werk werd verschillende keren bekroond en veelvuldig vertaald. In 2019 tourde ze door Nederland met de voorstelling Stadsastronaut, waarin ze onderzocht hoe we hier op aarde kunnen leven met de blik van een ruimtevaarder. Momenteel is zij ook stadsdichter van Amsterdam.

Jorgen Cassier is samen met Koen van Kaam artistiek leider van Zuidpool. Zijn werk is een zoektocht naar de juiste vorm en vertelkracht voor een breed register aan thema’s, die hij even vlot aan de actualiteit ontleent als aan een rijke traditie van literatuur en theater. Als acteur, regisseur, muzikant, componist en schrijver van toneelstukken begeeft hij zich op de creatieve grensgebieden tussen tekst, vertelling, muziek en spel. Voor Zuidpool realiseerde hij veelgeprezen producties als kReon (2009), Macbeth (2012), Empedokles (2015), Al te luide eenzaamheid (2015), Shake-speares sonnets (2015), Zieke Jeugd (2016), M.A.D. (2018), Drie zusters (2019), Kates Tapes Away (2021) – een audiovoorstelling gebaseerd op de roman Wittgenstein’s Mistress van David Markson, De aanzegster (2020), War of the Beasts and the Animals (2022), Mensenlandschappen (2022). Zijn nieuwe productie Long Day’s Journey into Night is nu te zien.

​14u45 - 15u00 > ​pauze

Koffiepauze 

15u00 - 16u00​ > Denken over perspectieven: wat is goede zorg?

GROTE ZAAL

Waaruit bestaat goede zorg? En wie mag mee bepalen hoe we zorg kunnen verbeteren? Zijn al deze perspectieven even waardevol?

In dit panelgesprek reflecteren we op het belang van een diversiteit aan perspectieven en ervaringsverhalen, zowel in het denken over als bepalen van wat goede zorg is. Ons startpunt – geworteld in standpuntepistemologie – is de gedachte dat de inclusie van patiëntenervaringen niet slechts te verantwoorden is vanuit moreel perspectief, maar dat het ook de (kennis over) zorg kan verbeteren. In dit gesprek denken we met enkele ervaringsdeskundigen en praktijkexperts na over deze stelling. Samen met hen beschouwen we hoe dergelijke kritische ideeën - met oorsprong in de feministische kennisleer -  reeds geïmplementeerd zijn of kunnen worden in de zorg, onderzoek en onderwijs.

Er wordt een korte introductie in de standpuntepistemologie voorzien door Daan Kenis. Het panelgesprek wordt begeleid door Lisanne Meinen.

partner: HerstelAcademie

​15u00 - 15u45​ > Samenleessessie poëzie

LOGE

Net als filosofie houdt poëzie zich bezig met betekenis. Wanneer betekenissen zich opstapelen, zich in elkaar vervlechten en verdichten, komen we uit bij poëzie. Samen met een kleine groep liefhebbers lezen dichters-filosofen Yanni Ratajczyk en Nele Buyst gedichten. Welke strategieën gebruikt poëzie om te spreken over wat van waarde is? Hoe verschilt dit genre van filosofische teksten? Welke betekenissen liggen aan de oppervlakte of onderhuids?

Deelnemers aan de samenleessessie krijgen een bundeltje gedichten die Yanni en Nele selecteerden. Daarop zal één van hen het gedicht voorlezen en het gesprek aangaan met de groep. De samenleessessie is interactief en laagdrempelig. Welkom!

(max. 20 personen - apart inschrijven noodzakelijk)

15u00 - 16u15 > Studio Weerwerk: Kinderboek van de Maand van de Filosofie

KELDER 

Studio Weerwerk neemt de kelder van Zuidpool in met een vier uur durende luisterervaring. Je kan hier genieten van interviews, debatten, tekst en muziek. Integraal of een stuk naar keuze. Van dichtbij of van een afstand, met een drankje of hapje erbij.

Het derde programma focust op filosofieonderwijs en filosoferen met kinderen

Als eerste gast schuift Jelle De Schrijver mee aan de studiotafel als UA- vakdidacticus Wijsbegeerte bij de Antwerp School of Education en als co-voorzitter van VEFO vzw. Jelle situeert vanuit onderzoek het nog steeds onderschatte belang van filosoferen voor alle niveaus binnen de context van het huidige Vlaamse leerplichtonderwijs. 

Boeken zetten je aan het denken! Dit krachtige motto van Denkkaravaan bracht Vragenvulkaanbedenker Katrin Laureyssens samen met leraar basisonderwijs Chris Timmermans tijdens een eerder schoolbreed filosofeerboekproject. Dit jaar gingen ze weer gezamenlijk aan de slag met Dát bedoel ik, zei de zalm in het zesde leerjaar van het Altena Instituut te Kontich. Katrin en Chris vertellen recht vanuit de praktijk over het gedeelde plezier van het filosoferen met kinderen. In de rechtstreekse aanloop naar de namiddagslotlezing zal het denkwerk van de kinderen ook te horen en te zien zijn …

Als afsluiter interviewt Ilse Daems in haar hoedanigheid als gedachtenavonturier bij Denkpiste Joke van Leeuwen over het filosofisch aspect in haar boeken voor kinderen en andere volwassenen.

Themaplaten gekozen door de studiogasten maken integraal deel uit van dit studiosluitstuk.

partner: Antwerp School of Education

16u30 - 17u45 > Joke van Leeuwen: een doorgeefverhaal van ontmoetingen

GROTE ZAAL 

Joke van Leeuwen schrijft romans, poëzie en kinderboeken, ze tekent en treedt op. Haar werk is veelvuldig vertaald en bekroond

Ze werd geboren in Den Haag (1952), verhuisde op haar dertiende met het ouderlijk gezin naar Brussel, en woonde onder meer in Amsterdam en Maastricht. Momenteel woont ze in het centrum van Antwerpen. Meer info over Joke van Leeuwen.

‘Er zijn ontelbare verhalen geschreven over families, relaties, vriendschap, liefde en de valkuilen van het leven, maar weinigen doen het zo inventief, prikkelend, grappig, ontroerend en stilistisch fijnzinnig als Joke van Leeuwen in ‘Mijn leven als mens’. (Het Nieuwsblad *****)

Over ‘Ik ben HIER!’: ‘Een traditionele Joke van Leeuwen in de verrukkelijke betekenis van het woord’. (Trouw)

______

Dát bedoel ik, zei de zalm

Een pluisje wordt door de wind weggeblazen, ver weg van haar warme trui, naar het oor van een sportvrouw die net op het podium staat met een zware kampioensbeker. Het pluisje kriebelt en als de sportvrouw daar iets aan wil doen valt de beker uit haar handen. De beker rolt de rivier in en belandt op de zanderige bodem, vlak naast een zalm. Zo knoopt Joke van Leeuwen een bijzonder doorgeefverhaal van ontmoetingen in elkaar. Ongewone personages zoals een vlieg, een paardenbloem en een straatsteen praten met elkaar over klein of groot zijn, gewild zijn of verstoten.

Dát bedoel ik, zei de zalm is het Kinderboek bij de Maand van de Filosofie 2023, met als thema waardering

Avondprogramma

reguliere prijs: 18 euro - studenten 8 euro

16u30 - 17u45 > Joke van Leeuwen: een doorgeefverhaal van ontmoetingen

GROTE ZAAL 

Joke van Leeuwen schrijft romans, poëzie en kinderboeken, ze tekent en treedt op. Haar werk is veelvuldig vertaald en bekroond

Ze werd geboren in Den Haag (1952), verhuisde op haar dertiende met het ouderlijk gezin naar Brussel, en woonde onder meer in Amsterdam en Maastricht. Momenteel woont ze in het centrum van Antwerpen. Meer info over Joke van Leeuwen.

‘Er zijn ontelbare verhalen geschreven over families, relaties, vriendschap, liefde en de valkuilen van het leven, maar weinigen doen het zo inventief, prikkelend, grappig, ontroerend en stilistisch fijnzinnig als Joke van Leeuwen in ‘Mijn leven als mens’. (Het Nieuwsblad *****)

Over ‘Ik ben HIER!’: ‘Een traditionele Joke van Leeuwen in de verrukkelijke betekenis van het woord’. (Trouw)

______

Dát bedoel ik, zei de zalm

Een pluisje wordt door de wind weggeblazen, ver weg van haar warme trui, naar het oor van een sportvrouw die net op het podium staat met een zware kampioensbeker. Het pluisje kriebelt en als de sportvrouw daar iets aan wil doen valt de beker uit haar handen. De beker rolt de rivier in en belandt op de zanderige bodem, vlak naast een zalm. Zo knoopt Joke van Leeuwen een bijzonder doorgeefverhaal van ontmoetingen in elkaar. Ongewone personages zoals een vlieg, een paardenbloem en een straatsteen praten met elkaar over klein of groot zijn, gewild zijn of verstoten.

Dát bedoel ik, zei de zalm is het Kinderboek bij de Maand van de Filosofie 2023, met als thema waardering

17u45 - 19u00 > pauze en avondeten

Ter plaatse kan kiezen uit verse quiches en salade

19u00 - 22u00 > Monique Roelofs over Kunst, Esthetische Relationaliteit en Politiek & Jurriën Hamer, Marlies De Munck, Esohe Weyden en Hendrik Lasure over aangesproken worden door het waarde(n)volle

GROTE ZAAL 

Kunst, Esthetische Relationaliteit en Politiek

Kunst veronderstelt en creëert relaties tussen kunstwerk en publiek. Hoe ontmoeten kunstwerken en hun publiek elkaar en welke mogelijkheden ontstaan daarbij? En wat heeft dat met politiek te maken? Kunst en de sociale identiteit van de geadresseerden (op het vlak van gender, ras, klasse en koloniale geschiedenis) staan niet in een een-op-eenverhouding, maar zijn op complexe wijze met elkaar verweven of in strijd. In deze lezing onderzoekt professor Monique Roelofs  het begrip van adressering om licht te werpen op de ervaring, betekenis, en waarde die hierbij tot leven komen.

Monique Roelofs is hoogleraar filosofie van kunst en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Haar onderzoek speelt zich af op het raakvlak tussen esthetica en politiek, en met name op het gebied van de relaties tussen kunst en kwesties van gender, ras, en kolonialiteit. Naast vele artikelen verschenen van haar hand de boeken Arts of Address: Being Alive to Language and The World (Columbia University Press, 2020) and The Cultural Promise of the Aesthetic (Bloomsbury, 2014). In november 2022, publiceerde zij het essay Decoloniality, Identity, and Aesthetic Publicity in Contemporary Aesthetics (special issue 10; open access). Dit jaar nog verschijnt het door haar mede samengestelde boek Black Art and Aesthetics: Relationalities, Interiorities, Reckonings bij Bloomsbury Academic.

- Pauze - 

De aanspreking door het waardevolle, nauwkeurig benaderd door Monique Roelofs, wordt verder verkend, gepraktiseerd en ook speels uitgewerkt door diverse creatieve en artistieke geesten. Vanuit verschillende vormen – essay, poëzie, column, muziek – brengen dr. Jurriën Hamer, dr. Marlies De Munck, Esohe Weyden en Hendrik Lasure de Vijfde Antwerpse Filosofienocturne extra inzicht. Gecombineerd geven ze food for thought voor de Maand van de Filosofie die nog heel april loopt.

Dr. Jurriën Hamer is filosoof, jurist en schrijver. Zijn debuut Waarom schurken pech hebben en helden geluk: een nieuwe filosofie van de vrije wil (De Bezige Bij, 2021) werd bekroond met de Socratesbeker 2022, als prikkelendste en meest urgente Nederlandstalige filosofieboek van het jaar. Hij publiceert in kranten zoals Trouw, de Volkskrant en nieuwswebsite De Correspondent. Hij is medeoprichter en gangmaker van het filosofieblog Bij Nader Inzien

Dr. Marlies De Munck is filosofe, docente en essayiste. Zij doceert muziekfilosofie aan de UAntwerpen. Zij schrijft opiniestukken voor De Standaard en Knack. Zij publiceerde de essays Waarom Chopin de regen niet wilde horen (2017), De vlucht van de nachtegaal (2019), Nabijheid: Kunst en onderwijs na Covid-19 (2020, samen met cultuursocioloog Pascal Gielen) en Ik zie bergen weer als bergen (2021).

Esohe Weyden is dichter, presentator en student rechten aan de UAntwerpen, waar ze ook campusdichter werd. Als dichter houdt ze zich voornamelijk bezig met spoken word en voordracht, maar ook op papier komen haar teksten tot leven. Zo debuteerde ze in 2022 bij Uitgeverij Vrijdag met de dichtbundel Tussentaal die genomineerd werd voor de C. Buddingh-prijs. In datzelfde jaar won ze de publieksprijs van de PrixFintroPrijs 2022 voor Nederlandstalige literatuur. Ze is lid van de kernredactie van het literaire tijdschrift DW B en cultuurreporter bij ATV. 

Hendrik Lasure is pianist en componist. Hij studeerde jazzmuziek aan het conservatorium van Brussel. Met Casper Van de Velde, kompaan sinds vele jaren, vormt hij het duo SCHNTZL, dat ook buiten de jazzscene opzien baart. Met het ensemble Warm Bad ontving hij in 2020 de Sabam Jazz Award. Eind 2022 verscheen Het Wiel, een buitengewoon en authentiek album met Nederlandstalige songs.

Presentatie: Sanne Huysmans

partner: filosofiehuis Het zoekend hert ° The searching deer

Volledige dag

reguliere prijs: 30 euro - studenten 12 euro