Leesgroep Jiddisch 2023-2024
Wie ooit taallessen Jiddisch heeft gevolgd of op een andere manier met Jiddisch vertrouwd is, kan in de Leyenkrayz (leeskring) onder begeleiding van Paul Gybels het contact met deze taal onderhouden. Gedurende een jaar worden, tijdens tweewekelijkse bijeenkomsten, belangrijke werken uit de Jiddische literatuur gelezen. Om beurten lezen de deelnemers een stuk van de tekst voor (gevorderde lezers enkele bladzijden, wie nog niet zo vlot leest enkele paragrafen), daarna is er tijd voor verklaring en discussie.
Na Der mames shabosim van Chaim Grade blijven we in Vilnius met Vilne, mayn Vilne van Avrom Karpinovitsj.
Karpinovitsj werd in 1913 geboren in Vilnius. Zijn vader, Moisje Karpinovitsj (1882-1941), was de oprichter van het Jiddische Volkstheater van Vilnius. Hij werd kort na de Duitse inval in 1941 vermoord in het getto van Vilnius. Avrom zelf vluchtte naar de Sovjet-Unie, keerde in 1944 voor korte tijd terug naar Vilnius en probeerde in 1947 naar Palestina te emigreren. Hij werd door de Britten geïnterneerd op Cyprus, maar kon zich in 1949 dan toch in Israël vestigen. Vanaf 1952 was hij zakelijk leider van het Israëlisch Filharmonisch Orkest. Daarnaast is hij zijn leven lang blijven schrijven in tijdschriften als Nayvelt, Letste nayes en Di goldene keyt, en publiceerde hij zeven verhalenbundels en een toneelstuk.
Karpinovitsj schreef vooral over zijn geboortestad Vilnius, die aanvankelijk tot tsaristisch Rusland behoorde en na de Eerste Wereldoorlog deel ging uitmaken van Polen. De bundels Baym Vilner durkhhoyf (Tel Aviv 1967) en Vilne, mayn Vilne (Tel Aviv 1993) beschrijven het dagelijkse leven van de Joden in het Vilnius van tussen beide wereldoorlogen.
Toen Litouwen in de jaren negentig onafhankelijk van de Sovjet-Unie was geworden, ging Karpinovitsj regelmatig terug naar zijn geboortestad. Zijn hernieuwde kennismaking met de stad en het gemis dat hij daarbij voelde, verwerkte hij onder meer in de bundel Vilne, mayn Vilne.
Karpinovitsj’ Vilnius is beslist niet Yerusholayim-de-Lite, de stad van de hoge cultuur. Zijn aandacht gaat integendeel vooral uit naar de eenvoudige mensen en naar de kleurrijke Joodse onderwereld. Hij beschrijft zowel de dromen als de harde strijd om het dagelijkse bestaan van arme, in de marge van de maatschappij levende Joden in Vilnius. Met humor, genegenheid en menselijkheid portretteert hij visverkoopsters, arme sloebers, dieven en prostituees.
Volgens de dichter Avrom Sutskever kon behalve Chaim Grade niemand zo goed over Vilnius schrijven als Karpinovitsj. In 1981 ontving Karpinovitsj de Itzik Mangerprijs voor zijn bijdrage tot de Jiddische literatuur. Hij overleed in 2004.
Hilde Pach vertaalde enkele van de verhalen in Vilne, mayn Vilne uitstekend in het Nederlands en Helen Mintz deed hetzelfde in het Engels. Het Yiddish Book Center heeft een gratis audioboek met Shulamit Zhabinskaia.
Bron: Hilde Pach, “Avrom Karpinovitsj (1913-2004)”, in: Grine medine nummer 16 (juli 2004).
Concept: Herman Note en Dominique Dossche
Voorbereiding en begeleiding: Paul Gybels
Plaats: Stadscampus UAntwerpen, lokaal S.E.207, Grote Kauwenberg 2, 2000 Antwerpen (boven het Agora Caffee).
Bijeenkomsten tweede semester 2023-2024: 31 januari, 14 en 28 februari, 13 en 27 maart, 17 april, 8 en 22 mei, 5 en 19 juni 2024. Telkens op woensdagavond van 19.30 tot 21.30 uur.
Bij het vastleggen van de data wordt rekening gehouden met religieuze feestdagen en vakantieperiodes.
Meer informatie: paul.gybels@uantwerpen.be
Inschrijven
Om u in te schrijven voor de leesgroep, klik hier. Deelname is gratis.
Link naar audioboek.
Link naar interview Karpinovitsj (Jiddisch met Engelse ondertitels).
Link naar lied “Vilne, undzer heymshtot” (Fraidi Katz).