FAQ

Op 26 september ontvangen alle deelnemers per mail een persoonlijk geluidsrapport. Dit rapport bevat een overzicht van de onderdelen van het onderzoek waaraan werd deelgenomen en toont hoe individuele antwoorden en/of metingen zich verhouden tot die van andere deelnemers. Het rapport kan vervolgens worden gedownload als PDF.

Vanaf zaterdag 27 september brengt De Morgen een hele reeks artikels met alle resultaten van De Oorzaak, met diepgaande analyses, pakkende getuigenissen en bruikbare aanbevelingen via www.demorgen.be/deoorzaak​Helemaal niks missen van de uitkomsten van het onderzoek? Lees dan voordelig mee met een digitaal proefabonnement voor maar 8 euro voor 8 weken.
​
In de drie steden waar er met sensoren gemeten werd, vinden ook eindsymposia plaats op maandagavond 29 september in Antwerpen, op dinsdagavond 30 september in Gent en op woensdagavond 1 oktober in Leuven. De symposia in Gent en Leuven zijn inmiddels volzet, in Antwerpen zijn nog enkele plaatsen voor de snelle beslissers. 

Omgevingsgeluid is geluid dat je in je omgeving waarneemt. Er zijn veel verschillende soorten omgevingsgeluid, denk aan geluid van wegverkeer, vliegverkeer en industrie. Maar ook mensen of dieren kunnen omgevingsgeluid produceren, bijvoorbeeld het geroezemoes van het caféterras bij je op de hoek of de fluitende vogels in je tuin.

Omgevingsgeluiden horen bij het dagelijks leven. Maar soms worden geluiden hinderlijk door hoe luid ze zijn of door hun frequentie. De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) bracht in 2018 een rapport naar buiten waaruit blijkt dat langdurige blootstelling aan hinderlijk omgevingsgeluid je stress en andere klachten kan opleveren, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes en psychische aandoeningen.

Met De Oorzaak doen we samen met duizenden burgers onderzoek naar de impact van geluid in Vlaanderen. Welke omgevingsgeluiden horen we en wat is de impact van dat geluid op onze mentale en fysieke gezondheid? Waar is het stil en waar niet? Wanneer zijn we gevoelig voor geluid? En zijn sommige mensen gevoeliger voor geluid dan anderen? 

Om dit te onderzoeken, hebben we De Oorzaak opgedeeld in drie delen:
-een uitgebreide vragenlijst voor heel Vlaanderen
-geluidsmetingen op 1.500 locaties in Antwerpen, Gent en Leuven van mei '24 t/m april '25
-een gezondheidsstudie van Universitair Ziekenhuis Antwerpen en UAntwerpen.​

Neem contact met ons op via deoorzaak@uantwerpen.be 

De geluidssensor was voorzien van een ingebouwde AI-module om ineens de bron van het geluid te classificeren. Dit soort modellen zijn state-of-the-art, oftewel spiksplinternieuw. Er kruipt veel tijd in het verzamelen van gelabelde geluidsfragmenten en trainen van deze modellen om ervoor te zorgen dat ze het juiste label aan het juiste geluid kunnen koppelen.

Het kan voorkomen dat bepaalde geluiden - waaronder bijvoorbeeld tram- en treingeluiden- worden geclassificeerd een andere geluidsbron (bv bouwwerven). Zo hebben we gezien dat bepaalde tramgeluiden, het zogenaamde booggeluid, herkend wordt als alarm/sirene, omdat dit ook een hoogfrequent geluid is. Het kan dus zijn dat je geluiden niet altijd juist zijn herkend door het model. 

Met De Oorzaak hebben we wat dat betreft pionierswerk verricht en een grote dataset opgebouwd waar de komende jaren nog verder onderzoek op kan gebeuren. 

Het AI-model dat we gebruikten werd in het afgelopen jaar aangescherpt en bovendien ook uitgebreid: we gingen van 5 naar 9 klassen. Aan de hand van zogenaamde MELspectrogrammen – de blauwdruk van de sensordata – konden we vanaf meetperiode 2 de data retroactief in het nieuwe model invoeren om er zo achter te komen welke geluiden het meest hoorbaar zijn op ieders meetpunt. 

Helaas werden de MEL spectrogrammen niet opgeslagen in meetperiode, waardoor retroactieve herkenning niet mogelijk is. 

Zie je op jouw grafiek overdag minder geïdentificeerde geluidsevenementen dan ’s nachts, dan komt dat doordat het achtergrondgeluid overdag aanzienlijk hoger ligt. Daardoor worden in de lagere dB-categorieën minder geluidsevenementen gedetecteerd: ze verdwijnen als het ware in het hogere achtergrondniveau.

Het kan gebeuren dat jouw meetpunt een lager gemiddeld geluidsniveau aangeeft dan het gemiddelde van de stad of meetperiode, terwijl je toch geluidsoverlast ervaart. Dat lijkt tegenstrijdig, maar is goed te verklaren. Het gemiddelde cijfer zegt namelijk niet alles over hoe storend geluid wordt ervaren. Korte maar luide pieken of geluidsevenementen – zoals een voorbijrazende motor, geroep of harde muziek – kunnen meer opvallen, ook al drukken ze het gemiddelde nauwelijks omhoog.

Bovendien maakt het tijdstip veel uit: ’s avonds en vooral ’s nachts zijn we gevoeliger voor lawaai, omdat het onze rust en slaap kan verstoren. Ook het type geluid speelt mee. Hoogfrequent geluid, zoals sirenes, valt sneller op en wordt als storender ervaren dan een constant achtergrondgeluid van dezelfde sterkte. Tot slot is er nog de persoonlijke beleving: gevoeligheid voor geluid bepaalt hoe sterk iemand geluid ervaart. 

Als de sensor niet volgens de handleiding of zonder windbol geplaatst werd, kunnen de resultaten minder betrouwbaar zijn. Bij de ontwikkeling van de sensor werd de installatie ervan in het lab getest, zodat we konden inschatten hoe gevelreflecties invloed hebben op de metingen. Bij een correcte installatie is die reflectie ongeveer 5,7 dBA. Als de installatie afweek van de standaardopstelling – bijvoorbeeld als de sensor aan de balustrade van een balkon werd bevestigd – kon dit zorgen voor onzekere of afwijkende reflecties.

We stelden een document op met daarin meer uitleg over de akoestische data.

De Oorzaak is een onderzoek naar omgevingsgeluid: geluid in je leefomgeving.

We meten het geluid van wegverkeer, spoorverkeer, luchtverkeer, industrie (incl. werven), evenementen (sport, muziek, ...), zoeken naar stiltegebieden en brengen vogelgeluid in kaart. Laagfrequent geluid (zoals bv windturbines of koelinstallaties) worden niet gemonitord. Burenlawaai wordt ook niet meegenomen in het onderzoek. 

Een geluidsevenement wordt gedefinieerd als een moment waarop het geluidsniveau plots 10 dB(A) boven de achtergrond stijgt. Dat kan bijvoorbeeld een vliegtuig, passerende auto, roep of sirene zijn. Het event loopt tot het niveau weer zakt onder die drempel.

Dat kan gebeuren door een netwerkfout, stroomuitval of tijdelijk verlies van verbinding. In de grafieken in je geluidsrapport en in de excel-file staat aangegeven welke uren of dagen volledig geldig zijn en welke je met voorzichtigheid moet interpreteren.

Ervaar je geluidshinder, weet dan dat je niet alleen bent. 8 op 10 van de GGB-deelnemers gaf aan gehinderd te zijn door geluid. Jouw ervaring is dus herkenbaar en gedeeld. Maar evengoed is geluid complex en de aanpak van geluidshinder evenzeer. Blijf het gesprek aangaan en zoek mee naar constructieve oplossingen.

Tips:​

• Zoek bondgenoten in de buurt en kaart de problemen samen aan.
• Blijf de klachten melden bij je stad of gemeente.
• Laat, indien je dat wenst, een professionele, betalende geluidsmeting uitvoeren. Er zijn online verschillende partijen te vinden die je hierbij kunnen helpen
• Vraag om structurele oplossingen: snelheidsverlaging, geluidsarm wegdek, meer groen, autoluwe zones of de herinrichting van drukke kruispunten. Zulke maatregelen kunnen de leefkwaliteit merkbaar verbeteren. Tegelijk is het goed om je verwachtingen realistisch te houden: geen enkele technische ingreep haalt alle hinder weg. Bovendien kan het zorgen voor een verplaatsing van de overlast. Zo kan het verplaatsen van verkeer uit jouw straat betekenen dat een andere straat meer last krijgt.
• Een effectieve aanpak combineert persoonlijke strategieën (rust opzoeken, slaap slim organiseren) met structurele maatregelen (aanpak van mobiliteitsproblemen, meer groen, en bredere stedelijke ingrepen).
  
  

Met De Oorzaak onderzoeken we samen de impact van geluid op ons dagelijks leven. Om daarachter te komen, hebben we jouw hulp (en oren) nodig. Er zijn verschillende manieren om bij te dragen aan dit burgeronderzoek:

-Door het invullen van de vragenlijst (deelnemen niet meer mogelijk)
Woon je in Vlaanderen en ben je ouder dan 18 jaar, dan kan je vanaf januari tot en met 31 mei '24  de Grote Geluidsbevraging invullen. Dit is een uitgebreide vragenlijst die de onderzoekers van Universiteit Antwerpen inzicht geeft in de impact van omgevingsgeluid op ons dagelijks leven. Dorp of stad, wonend op een drukke verkeersas of juist in een stille cul-de-sac: iedereen kan meedoen.

-Door een slimme geluidssensor op je vensterbank te plaatsen in Antwerpen, Gent en Leuven (deelnemen niet meer mogelijk)
In de periode april '24 tot april '25 verdelen we slimme geluidssensoren over 2.400 burgerwetenschappers in deze drie steden om een zicht te krijgen in het aanwezige omgevingsgeluid. Woon je in Antwerpen, Gent of Leuven, dan kan je je via de Grote Geluidsbevraging ook kandidaat te stellen om een slimme geluidssensor te ontvangen om twee maanden aan je slaapkamerraam op je vensterbank te plaatsen. Om diefstal van de sensor te voorkomen, zoeken we slaapkamerramen die op de eerste verdieping of hoger gelegen zijn. Alle voorwaarden voor een slimme geluidssensor vind je hier.
 
-Door mee te doen aan de UZA-gezondheidsstudie (deelnemen niet meer mogelijk)
Met 100 Antwerpse deelnemers gaan we nog een stapje verder. Het UZA (Universitair Ziekenhuis Antwerpen) en de Universiteit Antwerpen meten de impact van geluid op hun effectieve gezondheid. Onderzoekers meten op enkele momenten het stressniveau van deze deelnemers aan de hand van speekselnames. Ze bekijken hiervoor de aanwezigheid van het stofje cortisol, een indicator voor stress. Ook vragen we deze deelnemers om eenmalig mee te doen aan een slaapstudie. Ze worden hiervoor uitgerust met een klein kastje met elektroden die je slaappatronen in kaart brengt. Aanmelden voor de gezondheidsstudie kon van 28 november tot en met 23 januari via de Grote Geluidsbevraging. Vanwege een fysiek bezoek aan het ziekenhuis is dit luik enkel beschikbaar voor inwoners van Antwerpen. Alle voorwaarden voor de UZA-gezondheidsstudie vind je hier.

​Het team van de Oorzaak maakte een selectie uit alle aanmeldingen voor de slimme geluidssensoren. Ben je geselecteerd, dan ontvang je tijdens de meetperiode ook wekelijks een korte online vragenlijst waarin we polsen naar je ervaringen met het geluid. 

-Door mee te meten met de app van De Oorzaak
Via de speciale app van De Oorzaak kunnen nu alle Vlamingen, ongeacht hun woonplaats, zelf het geluid in hun straat in kaart brengen.  De app, verkrijgbaar in de App store en Play store, maakt gebruik van de microfoon van je smartphone. Na een korte kalibratie van de microfoon ben je klaar om het omgevingsgeluid te meten. Maak een Geluidswandeling in jouw buurt en vertel ons achteraf wat je van dit geluid vond aan de hand van een paar korte stellingen. Welke geluidsbronnen heb je gehoord en wat doet dit geluid met jou? De app biedt ons de mogelijkheid om op grotere schaal en op andere plekken te meten. 

-Door mee te doen met de gezondheidsstudie op afstand met je Apple Watch (deelnemen niet meer mogelijk)
Naast het uitgebreide gezondheidsonderzoek in samenwerking met het UZA voor inwoners van Antwerpen, zetten we een gezondheidsonderzoek op afstand op via de data van smartwatches. Smartwatches bezitten een hoop extra functies die handig zijn voor wetenschappelijk onderzoek. Zo kunnen we meer inzicht krijgen in hoe mensen van dag tot dag aan geluid worden blootgesteld en hoe dit samenhangt met hun slaappatroon en stress, gemeten via je hartslag. Iedereen in Vlaanderen in het bezit van een Apple Watch en iPhone kon meedoen aan dit extra deelonderzoek. Alle voorwaarden voor deelname aan het gezondheidsonderzoek op afstand met je Apple Watch vind je hier.

Al deze informatie samen geeft ons inzicht in het omgevingsgeluid in Vlaanderen, de persoonlijke ervaringen met omgevingsgeluid en gedetailleerde geluidskaarten van de drie steden. 

Voor de geluidsmetingen hebben we gekozen voor metingen in drie grote steden: Antwerpen, Gent en Leuven. In deze steden komt het hele spectrum van omgevingsgeluid samen. 

Dat neemt niet weg dat andere plaatsen geen interessante onderzoekslocaties zouden zijn. Het onderzoeksbudget laat ons echter niet toe om de geluidsmetingen in heel Vlaanderen uit te rollen. We hopen dat er op basis van het onderzoek en de resultaten in de toekomst in meer gemeenten geluidsmetingen plaats kunnen vinden.

​Indien je buiten deze steden woont, kan je nog steeds een erg belangrijke bijdrage aan het onderzoek leveren door mee te meten met de app van De Oorzaak!​

​De Oorzaak bestaat uit drie delen: een uitgebreide vragenlijst voor heel Vlaanderen, geluidsmetingen op 2.400 locaties in Antwerpen, Gent en Leuven en een gezondheidsstudie in samenwerking met Universitair Ziekenhuis Antwerpen.

In de Grote Geluidsbevraging leggen we via een uitgebreide vragenlijst linken tussen omgevingsgeluid, levenskwaliteit, stress en slaapkwaliteit. Deze vragenlijst was in te vullen voor iedereen in Vlaanderen ouder dan 18 jaar. 

Via deze vragenlijst konden inwoners van Antwerpen, Gent en Leuven zich ineens kandidaat stellen voor het tweede luik van het onderzoek, de geluidsmetingen. 1.500 burgerwetenschappers in deze steden kregen de mogelijkheid om tussen mei '24 en april '25 voor twee maanden een slimme geluidssensor buiten bij hun slaapkamerraam op hun vensterbank te plaatsen (om diefstal van de sensor te voorkomen, zochten we slaapkamerramen die op de eerste verdieping of hoger gelegen zijn).

Deze geluidssensoren pikken omgevingsgeluid op. Via een AI-module zijn ze ineens in staat het geluid ook te herkennen: komt het geluid van een auto, tram of vogel? De sensoren stuurden deze data door naar de database van de onderzoekers van Universiteit Antwerpen. Deelnemers aan de metingen kregen via een persoonlijk online dashboard live inzicht in hun eigen metingen. De deelnemers aan de sensormetingen ontvingen tijdens de twee maanden dat de sensor op hun vensterbank staat ook een wekelijkse vragenlijst, waarin we polsten naar hun ervaringen met het omgevingsgeluid. Elke twee maanden wisselden de sensoren van eigenaar, om uiteindelijk op 1.500 locaties het geluid in kaart te hebben gebracht.

Samen met een kleine groep van 100 burgerwetenschappers voerden het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en UAntwerpen een gezondheidsstudie uit. Aan de hand van enkele onderzoeken bekeken we de impact van omgevingsgeluid op de gezondheid van de deelnemers. Met behulp van een slaapmonitor en slaapgegevens van een smartwatch volgden we hoe vaak en hoe lang je 's nachts wakker wordt en of zulke onrustige slaap verband houdt met externe geluiden. Via speekselnames maten we nauwkeurig stressniveaus op basis van hormonen als cortisol. ​

De resultaten worden in september '25 bekend gemaakt. 

Samen met mediapartner De Morgen duiken we nog dieper in het onderzoek en brengen we artikels en verhalen rondom het thema. Waar komen je oren tot rust? Wat zijn de meest voorkomende omgevingsgeluiden en waar klinken ze het hardst? Lees mee en mis niks!

Voor inwoners van Antwerpen, Gent en Leuven was het mogelijk om zich in de Grote Geluidsbevraging kandidaat te stellen voor een slimme geluidssensor. Deze sensor werd buiten, aan het slaapkamerraam op de vensterbank geplaatst (om diefstal van de sensor te voorkomen, zoeken we slaapkamerramen die op de eerste verdieping of hoger gelegen zijn). De sensor voorzag je via een dunne draad met stekker van stroom. Het raam kon vervolgens gewoon gesloten worden. Daar bracht de geluidssensor twee maanden het geluid in kaart. De sensor was voorzien van een ingebouwde AI-module die op voorhand door de wetenschappers getraind werd om geluiden te herkennen. Zo wist de sensor ook meteen wat voor soort geluid er voorbij komt: bijvoorbeeld een auto, tram of een vogel. 

De sensor registreerde enkel zaken als decibels en de bron van het geluid: er werden geen geluidsfragmenten opgeslagen. Via het netwerk van Orange Belgium werden deze data doorgestuurd naar de database van de wetenschappers van Universiteit Antwerpen. Deelnemers kregen via een persoonlijk online dashboard inzicht in hun eigen metingen en konden zo live het geluid in hun straat mee opvolgen.

We beschikken over 400 sensoren die we een jaar lang lieten rouleren tussen deelnemers. Tussen april '24 en april '25 wisselden de sensoren elke twee maanden van eigenaar. Aan het eind van de rit hebben we op 1.500 plaatsen gemeten.

De Oorzaak draagt zorgt voor je persoonsgegevens en privacy. We nemen de nodige voorzorgsmaatregelen om deze te waarborgen.

De sensor wordt bevestigd aan de buitenzijde van je woning. Geluiden die door de sensor worden opgepikt, worden op de sensor zelf verwerkt. Enkel het geluidsvolume en het soort geluid worden doorgestuurd naar de database van de onderzoekers van UAntwerpen via de 4G verbinding. Er worden geen geluidsfragmenten op de sensor opgeslagen. 

Je persoonsgegevens en onderzoeksdata worden beheerd door Universiteit Antwerpen en niet gedeeld met anderen, tenzij je daar expliciete toestemming voor geeft. Onze Privacyverklaring vind je hier. 

Samen met mediapartner De Morgen verkennen we het thema in interviews, podcasts, leuke vragenlijsten en meer.

Vanaf zaterdag 27 september brengt De Morgen een hele reeks artikels met alle resultaten van De Oorzaak, met diepgaande analyses, pakkende getuigenissen en bruikbare aanbevelingen via www.demorgen.be/deoorzaak​

Helemaal niks missen van de uitkomsten van het onderzoek? Lees dan voordelig mee met een digitaal proefabonnement voor maar 8 euro voor 8 weken.​

Samen met mediapartner De Morgen duiken we in het thema aan de hand van interviews, podcastst en interessante artikels. Meld je hier aan om op de hoogte gehouden te worden.

Het onderzoeksteam van De Oorzaak stuurt elke maand een eigen nieuwsbrief uit. Je kan via deze link je mailadres achterlaten.

De Oorzaak is ook te volgen op Facebook, Twitter enInstagram.

De Oorzaak is het grootste burgeronderzoek naar omgevingsgeluid en de impact daarvan op onze gezondheid. Initiatiefnemers zijn Universiteit Antwerpen, De Morgen en het UZA (Universitair Ziekenhuis Antwerpen). Het onderzoek wordt uitgevoerd door Universiteit Antwerpen en het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, en gesteund door De Morgen als mediapartner. 

De Oorzaak ontvangt daarnaast sterke steun van Departement Omgeving, Orange Belgium, Departement Zorg, Agentschap Wegen en Verkeer, Lantis, De Lijn, Natus, Stad Gent, Stad Leuven, provincie Antwerpen en Sorama.