Diversiteit en inclusie

Strategisch kader voor Global Engagement

In 2020 lanceerde onze universiteit een geactualiseerde visie op Globaal Engagement en samenwerking met Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Co-creatie van kennis door gelijkwaardige partnerschappen, inclusie en diversiteit worden naar voren geschoven als belangrijke strategieën om samen de globale uitdagingen aan te pakken. Op mandaat van de rector diende deze visietekst als uitgangspunt voor een brede, participatieve, instellingsbrede reflectie waarin meer dan 150 van onze academische partners, experts, studenten en medewerkers deelnamen via verschillende werkgroepen, workshops en kennisplatforms. Dit intensieve twee jaar durende feedback- en participatieproces heeft  geresulteerd in het Strategisch Kader voor Globaal Engagement 2022. Voortbouwend op onze traditie van samenwerking en solidariteit met het Globale Zuiden, is de focus verschoven van een benadering van ontwikkelingssamenwerking naar een benadering van globaal engagement met geactualiseerde perspectieven op internationale partnerschappen, dekolonisatie en kritisch wereldburgerschap. Dit kader is zeer geschikt voor en voegt een extra dimensie toe aan de ambitie van een inclusieve, diverse en betrokken universiteit (zie diversiteitsbeleid voor studenten en personeel), terwijl de projecten van Global Minds dit proces ondersteunen.

Waarom Globaal engagement?

Het Strategisch Kader werd in de eerste plaats geïnspireerd door de bezorgdheid om ons gemeenschappelijk huis, waar 'het leven zelf op het spel staat' (Achille Mbembe, 2021). We moeten onze enge focus op armoede in het Globale Zuiden laten evolueren naar een brede focus op de multidimensionale uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en rechtvaardigheid waar de wereld momenteel voor staat. Hierbij wordt elk land een 'ontwikkelingsland', waarbij geen enkel land nog kan claimen het universele en onbetwiste model voor de andere te zijn. De ‘wicked’, onderling verbonden, systemische mondiale uitdagingen van ons huidige tijdperk vragen om onderling verbonden oplossingen en vereisen dat een verscheidenheid aan academische en niet-academische kennis wordt gemobiliseerd om samen rechtvaardige en inclusieve wegen naar verandering te creëren. Daarom moet het eurocentrische idee van 'ontwikkelingssamenwerking' worden vervangen door rechtvaardige multilaterale samenwerking en internationale solidariteit, vandaar Global Engagement.

Dekolonisatie?

Dekolonisatie is een centraal concept in het Strategisch Kader, dat niet enkel verwijst naar de erkenning en het herstel van historische onrechtvaardigheden, maar vooral ook naar de bevordering van emancipatorische processen die machtsonevenwichten, epistemische en niet-epistemische onrechtvaardigheden, ongelijkheden en vooroordelen bestrijden die vandaag de dag nog steeds bestaan in onze mondiale samenleving, aan onze universiteit en universiteiten in het algemeen, en in onze eigen geest. Dekolonisatie als proces vereist het stimuleren van open discussies en reflectie binnen de academische gemeenschap en haar internationale netwerken, waarbij kritische zelfreflectie en vragen over ongelijkheid en onrechtvaardigheid die geworteld zijn in macht niet uit de weg worden gegaan. Dit proces is nodig om de internationale samenwerking aan te passen en te versterken binnen de nieuwe globale context.

‘Dekolonisatie is de rede zelf bevrijden van kolonisatie’ – Sabelo Ndlovu-Gatsheni

Ondanks haar complexiteit en soms contestatie is dekolonisatie een voorwaarde voor een inclusieve, rechtvaardige, billijke en internationaal verbonden universiteit (zie bredere visie voor meer achtergrondinformatie). Dit proces vereist inspanningen van ons allemaal (zonder ons te verliezen in fout, schuld of beschuldigingen), en vraagt van ons allemaal moed en ambitie binnen verschillende universitaire domeinen, zoals (1) onderwijs, (2) onderzoek, en (3) internationale partnerschappen. We wijzen er op dat de hieronder beschreven acties voorbeelden zijn van mogelijke initiatieven; het is geen limitatieve lijst, noch in detail uitgewerkt.

(1) Onderwijs en leerplan

Doel: streven naar inclusieve vaardigheden en attitudes op het gebied van wereldburgerschap, waarbij naast interculturele vaardigheden ook kwesties rond machtsdynamieken, onrechtvaardigheid en privilege aan bod komen. Om te functioneren als ethische change makers moeten we in staat zijn onrechtvaardigheden en ongelijkheden in de wereld te analyseren, terwijl we ons bewust zijn van onze onvermijdelijke positionaliteit en de mogelijke ongelijke verantwoordelijkheden op het vlak van co-creatie en solidariteit.

  • Bespreek de realiteit, de gevolgen en manieren om kolonialisme en kolonialiteit te doorbreken binnen het curriculum, zowel in bestaande opleidingen als in nieuwe op zichzelf staande opleidingen. Wees waakzaam en generaliseer eurocentrische kennis niet, en heb aandacht voor  de specifieke situering van alle kennis en de toepassing ervan. Erken en promoot diverse kennisbronnen, zonder wetenschappelijke normen los te laten.
  • Binnen een actief-pluralistische universiteit is de filosofie niet om een ​​nieuwe dekoloniale canon op te leggen, maar om open discussies en intense kennisontmoetingen te hebben en multiperspectiviteit en interdisciplinariteit te bevorderen, voortbouwend op het bestaande beleid rond inclusieve leerplannen. Creëer kansen, wederzijds respect en veilige ruimtes voor ‘minderheidsgroepen’ binnen de universitaire gemeenschappen.
  • Neem antiracisme actief op als een centrale pijler van dekolonisatie en kritisch wereldburgerschap.
  • Nodig meer (gast)docenten uit, breid het aanbod aan internationale auteurs uit en ondersteun mobiliteit in twee richtingen. Zorg voor internationale klassen (zowel digitaal als fysiek) die het curriculum verder kunnen internationaliseren en die intensieve uitwisselingen en wederzijds leren stimuleren tussen studenten en docenten afkomstig uit verschillende regio’s.
  • Stimuleer bottom-up discussie en intervisie onder docenten over onderwijsvernieuwing in dit perspectief, met respect voor academische vrijheid en actief pluralisme.
  • Bevorder inclusief wereldburgerschap door middel van (extra)curriculaire mobiliteit naar en diepgaande blootstelling aan het Globale Zuiden.
  • Versterk waar nodig pedagogische methoden die discussies en kritische uitwisseling tussen docent en student stimuleren, creëer safe spaces die intervisie mogelijk maken en maak onze universiteit tot een open huis voor iedereen.

​

(2) Onderzoek en maatschappelijk bereik

Doel: het mobiliseren van een brede waaier aan (academische en niet-academische) kennis, verschillende belanghebbenden en het verder verdiepen van de internationale onderzoekssamenwerking om onderling samenhangende systemische mondiale uitdagingen aan te pakken.

  • Er is nood aan kritische bevraging van het maatschappelijk traject en de ontwikkelingstrajecten binnen onderzoekshypothesen en het algemene voordeel van het onderzoek zelf om globale uitdagingen aan te pakken, waarbij de complexiteit en het gebrek aan a priori duidelijkheid van deze vragen wordt erkend.
  • Er is behoefte aan bottom-up bewustwording rond kritische reflectie en zelfreflectie m.b.t. de positionering, machtsdynamieken en waarden van onderzoekers. Onderzoek naar wat? Voor en met wie? Framing van onderwerpen en benaderingen?
  • Er is nood aan meer bewuste en gevarieerde strategieën rond maatschappelijk bereik.
  • Zorg voor safe spaces voor gezamenlijke reflectie.
  • Onderzoek de mogelijkheid om vragen over Global Engagement op te nemen in Ethics Reviews, in de eerste plaats als stimulans voor onderzoekers tot zelfreflectie.

(3) Internationale partnerschappen

Doel: de traditie van intense samenwerking met academici en partnerinstellingen van UAntwerpen en AUHA in het Globale Zuiden voortzetten en verdiepen; strategieën voor maatschappelijke outreach verbeteren om onze gedeelde, overweldigende, onderling verbonden systeemcrisis aan te pakken; werken aan een nieuw evenwicht (machtsongelijkheden) om effectieve academische samenwerking te versterken, rond kwesties gerelateerd zowel aan het Gloable Zuiden als het Noorden.

  • De universiteit moet een inclusieve instelling zijn die gelijkheid, samenwerking, onderlinge afhankelijkheid, wederkerigheid en empowerment stimuleert om de belangrijkste problemen van onze tijd doeltreffender aan te pakken.
  • In onze samenwerking met het Globale Zuiden impliceert dit het realiseren van zelfreflectieve internationale solidariteit, waarbij begrip van de onvermijdelijke ongelijke voorwaarden van academische samenwerking vereist is. Dit vereist het engageren om de gevolgen van zowel historische als huidige vormen van machtsonevenwicht recht te trekken.
  • Bewustmaking en (zelf)reflectie over evenwichtige samenwerkingsverbanden van UAntwerpen en AUHA moeten worden gestimuleerd.
  • Afstappen van de binaire kijk op problemen in het Globale Noorden en het Zuiden.
  • Als pilootproject willen we wetenschappers uit het Zuiden uitnodigen om onderzoeksprojecten in het Noorden voor te stellen en uit te voeren.

Toekomstperspectieven

Het Strategisch kader heeft een ondersteunende rol als katalysator om kwesties op de universitaire agenda te plaatsen en kritische discussie te bevorderen tussen departementen, faculteiten, personeel en studenten rond Global Engagement in het algemeen en de relaties van UAntwerpen met het Globale Zuiden in het bijzonder. Het is niet bedoeld als een rigoureus te volgen stappenplan. Dat laatste zou juist indruisen tegen de kernprincipes van openheid, dialoog, multiperspectiviteit en voortdurende kritische reflectie.

Het doel voor de volgende vijf jaar is om op een geleidelijke, communicatieve manier te blijven leren, reflecteren en vooral samen acties te ontwikkelen met respect voor academische en niet-academische vrijheid, zonder dat daarbij dogma’s worden opgelegd. Het Strategisch kader is tot stand gekomen via een intens democratisch proces en de Werkgroep Global Engagement kijkt er nu naar uit om dit participatieve proces voort te zetten. We nodigen iedereen uit om deel te nemen aan dit belangrijke, interessante en noodzakelijke proces en zich in te zetten voor kritisch onderzoek en zelfreflectie voor de toekomst van de wereld en onze universiteit.