Onze Nederlandse taal weerspiegelt nog steeds de heersende hetero- en gendernorm. Op basis van iemands kledij, kapsel, naam of stem veronderstellen we meteen welke genderidentiteit of seksuele oriëntatie die persoon heeft. Vervolgens gebruiken we de aanspreekvormen en voornaamwoorden die daar volgens ons bij horen. Lezen we iemand als man, dan zeggen we ‘hij’ en ‘zijn’ en vragen we naar zijn vriendin, lezen we iemand als vrouw, dan spreken we over ‘zij’ en ‘haar’ en vragen we naar haar vriend. Deze vooronderstellingen werken door in het registreren van persoonsgegevens, briefsjablonen, brochures enz … . Ons taalgebruik gebeurt vaak onbewust. We beseffen echter niet hoe diepgeworteld sommige woorden zijn, en welke impact ze hebben. Uit ons onbewuste dagdagelijkse taalgebruik kunnen we namelijk afleiden wat –en wie– onze maatschappij als ‘normaal’ beschouwt.
Onze Nederlandse taal is nog steeds erg binair: we spreken van ‘hem’ en ‘haar’, van ‘dames’ en ‘heren’. Naast de binaire gendercategorieën ‘man’ of ‘vrouw’, zijn er echter heel wat mensen die zich hier niet in thuis voelen en die zich beter voelen bij een andere, non-binaire genderidentiteit. Deze personen zijn taalkundig onzichtbaar, wat ook hun maatschappelijke onzichtbaarheid versterkt.
Bijvoorbeeld: Je spreekt Harrouch aan als “mevrouw”. Maar Harrouch heeft een non-binaire genderidentiteit en wenst niet aangesproken te worden als man, noch als vrouw. Voor Harrouch voelt dit evengoed bevreemdend aan als voor een man die wordt aangesproken als vrouw of omgekeerd.
Misgenderen
Vaak gaan we er op basis van enkele gegevens (naam, uiterlijk, partner …) van uit dat iemand ofwel man ofwel vrouw is en spreken hen op de bijpassende manier aan. Onze inschatting klopt echter niet altijd. Wanneer we een persoon - onbewust, door een foute inschatting, of bewust - foutief aanspreken misgenderen we die persoon. In het bijzonder voor non-binaire en trans personen gebeurt dit vaker. Voor sommige mensen maakt dit weinig uit, voor anderen is het een pijnlijke ervaring. Het is belangrijk dat je iedereens genderidentiteit erkent zodat iedereen zich gezien voelt voor wie zij/hij/die is.
Bijvoorbeeld: Iemand spreekt een man aan met “mevrouw”. Misschien kan het die man weinig schelen, maar hoogstwaarschijnlijk gaat er in zijn hoofd een belletje af: “hmm, nee hoor, het is meneer”. Hetzelfde geldt voor non-binaire personen: zij wensen niet aangesproken te worden als man of als vrouw, aangezien zij noch man, noch vrouw zijn.
Tenzij je dus zeker bent van iemands genderidentiteit en hoe deze persoon aangesproken wenst te worden, kan je beter gender neutrale verwoordingen gebruiken.
Zichtbaar maken
Willen we als maatschappij gendergelijkheid nastreven, dan moeten we dit voor iedereen (inclusief LGBTQ+) verwezenlijken. Daarom is het genderinclusief maken van onze communicatie zo belangrijk. Het is dan ook goed om, zowel in onze schriftelijke als onze verbale communicatie, niet enkel rekening houden met de standaard ‘man-vrouw-opdeling', maar ook de non-binaire genderidentiteiten aan te spreken en te erkennen. Zo tonen we respect voor eenieders genderidentiteit, en maken we trans- en non-binaire personen zichtbaar in onze taal én in onze maatschappij. Taal beïnvloedt nu eenmaal attitudes, gedrag en perceptie. Door het gebruik van genderinclusieve taal wordt er rekening gehouden met diversiteit op vlak van gender en seksualiteit. Individuen, organisaties en bedrijven die genderinclusief taalgebruik hanteren dragen zo actief bij tot een inclusievere maatschappij. Zo kan taal de emancipatie van mensen ondersteunen.
Infofiches
Onderstaande infofiches zijn een handleiding waarmee je zelf aan de slag kan om je communicatie genderinclusief te maken. Je zal merken dat zelfs een taal als het Nederlands, schijnbaar in de greep van een tweeledig (gender)idee, relatief makkelijk aan te passen is. Taal evolueert met de tijd, evolueer jij mee?
· Infofiche gebruik voornaamwoorden in (mail) handtekening
Met het plaatsen van voornaamwoorden in je e-mailhandtekening geef je aan hoe jij wenst aangesproken te worden en help je om het meegeven van gewenste voornaamwoorden te normaliseren.De Engelse infofiche kan je hier terugvinden.
· Infofiche genderinclusieve aanspreking
Tenzij je 100% zeker bent van iemands genderidentiteit en hoe deze persoon aangesproken wenst te worden, kan je best genderinclusieve aansprekingen gebruiken. Iemand op een genderinclusieve manier aanspreken, is gelukkig helemaal niet moeilijk.De Engelse infofiche kan je hier terugvinden.
· Infofiche genderinclusieve formulieren
Vragen naar de juiste gegevens en genderinclusieve antwoordopties zijn essentieel voor de accuraatheid en betrouwbaarheid van de informatie die je wenst te bekomen. Bovendien helpt het om als individu en als organisatie een inclusieve omgeving te creëren waarin iedereen zichzelf kan zijn.De Engelse infofiche kan je hier terugvinden.
· Infofiche genderinclusieve teksten
Teksten genderinclusief opstellen zorgt ervoor dat je iedereen (h)erkent. Je tekst zal iedereen aanspreken en niemand uitsluiten. Zo wordt je tekst relevanter, beter, eerlijker en toegankelijker.De Engelse infofiche kan je hier terugvinden.
· Infofiche meten van genderidentiteit in kwantitatief onderzoek
Onderzoek naar geslacht en gender is de laatste decennia enorm geëvolueerd. Diverse nieuwe inzichten hebben er toe geleid dat ‘geboortegeslacht’ en ‘genderidentiteit’ als aparte concepten worden beschouwd, naast ‘seksuele oriëntatie’, ‘juridisch geslacht’ en ‘genderexpressie’.