Bij de flipped classroom verwerken studenten de leerinhoud zelfstandig door op voorhand een weblecture door te nemen. Hierdoor komt er tijd vrij om tijdens contactmomenten actiever met studenten om te gaan, bijvoorbeeld, door het laten toepassen van eerder geleerde theorie, het oplossen van opdrachten en het beantwoorden van vragen. Deze tip geeft u input als u een flipped classroom aanpak in uw onderwijs wil introduceren of verfijnen.

Niets nieuws

Het idee dat achter deze methode zit is niet nieuw. Bij werkvormen zoals werkcolleges, interactiecolleges en practica verwacht de docent ook dat studenten zich zelfstandig voorbereiden. In het contactmoment wordt de voorbereiding vervolgens actief behandeld. De term “flipped classroom” reflecteert dan ook eerder de nieuwe mogelijkheden die technologie biedt bij de zelfstandige voorbereiding dan een nieuw didactisch idee.

De didactische puzzel

De flipped classroom is een onderwijsmethode naast andere onderwijsmethodes. Dat betekent dat ook voor de flipped classroom de didactische puzzel moet kloppen. Nagaan welke doelen u wil bereiken met de methode, hoe u de leerdoelen actief gaat oefenen via de flipped classroom-methode en welke (formatieve of summatieve) toetsing u gaat opbouwen is ook hier een must (de zogenaamde constructieve afstemming). Concreet betekent dit dat u zich de volgende vragen moet stellen (rekening houdend met te bereiken doelen):

  • Wat gaat u studenten in de voorbereiding laten doen (bv. oefeningen laten maken, laten reageren op een stelling, een theorie bestuderen)?
  • Welke technologische hulpmiddelen gaat u hierbij eventueel aanbieden ter ondersteuning (bv. weblectures, discussiefora, …) en hoe kunnen deze helpen?
  • Wat gaat u vervolgens doen in de contactmomenten (bv. feedback geven, oefeningen maken,…)?
  • En hoe legt u duidelijk de link tussen de voorbereiding en de contactmomenten zodat de studenten de zinvolheid ervan inzien om op voorhand te gaan werken? (motivatie)

Waar moet je rekening mee houden?

Hierboven werd het al kort aangeraakt: er is veel variatie mogelijk bij de flipped classroom aanpak en dat zowel bij de voorbereiding als in het contactmoment zelf. Hieronder zetten we enkele varianten op een rijtje.

De voorbereiding

  • In welke vorm gaat u leerinhoud aanbieden? In de “originele” vorm van flipped classroom zal dit in de vorm van weblectures zijn die uw studenten gaan doornemen. Dat is echter niet steeds noodzakelijk. U kan ook leerinhoud aanbieden door studenten zelfstudiepakketten, een syllabus of een reader met verschillende artikels te laten bestuderen.
  • Gaat het bestuderen van leerinhoud activerend gebeuren? U kan studenten vragen om leerinhoud zelfstandig te bestuderen. Ze zullen dit dan op hun eigen manier doen. Een alternatief is om studenten bovenop de leerinhoud ook (een) opdracht(en) mee te geven. Dan moeten studenten de leerinhoud doornemen om de opdracht tot een goed einde te brengen (actief). Zo wordt de manier van verwerken van de leerinhoud ook nog gestuurd (in de richting van te bereiken doelen). Houd wel steeds rekening met de totale studiebelasting van uw studenten.
  • Gaat de voorbereiding aanbodgericht zijn of eerder interactief? Gaan uw studenten leren door het doornemen van leerinhoud die u aanbiedt? Of gaat het leereffect (ook) voortkomen uit interactie tussen medestudenten? Uiteraard heeft dit gevolgen voor de invulling van uw leeromgeving. Dit reflecteert namelijk de afstemming van de flipped classroom methode op te bereiken doelen. Voor het eerste kunt u weblectures aanbieden en studenten vragen deze te bekijken. Voor het tweede is er, bijvoorbeeld, een discussieforum nodig waar studenten kunnen reageren op een stelling die u vooropstelt. Daarnaast kunnen ze ook reageren op elkaars reactie.
  • Moet u steeds nieuwe weblectures opnemen? Bij het aanbieden van leerinhoud door middel van weblectures is het zeker niet noodzakelijk om zelf steeds nieuwe filmpjes op te nemen. Er is een ruim aanbod van weblectures vrij te verkrijgen op het internet (zie ‘meer weten’). Ook deze kunnen perfect dienen.

Het contactmoment

Ongeacht de concrete invulling van het contactmoment, is het steeds belangrijk om een meerwaarde te creëren. Ook hier bestaan verschillende mogelijkheden:

  • Zo kan u werken rond het toepassen van de theorie die geleerd werd tijdens de voorbereiding. Het oplossen van oefeningen, casussen, ... valt hieronder. Daarnaast is ook verdieping aanbieden mogelijk.
  • U kan ingaan op vragen die leven bij studenten. In de voorbereiding hebben studenten dan, bijvoorbeeld, modellen of theorieën bestudeerd. U hebt hen daarbij de opdracht gegeven om onduidelijkheden die naar boven kwamen op voorhand aan u te bezorgen. Vervolgens kan u in het contactmoment focussen op deze onduidelijkheden.
  • Het geven van feedback is ook een mogelijkheid in het contactmoment. Studenten hebben oefeningen voorbereid en in het contactmoment gaat u hen feedback geven.
  • Studenten hebben in de voorbereiding moeten reageren op een aantal discussiestellingen in een forum. Dit kan als opstap fungeren naar een discussie tijdens het contactmoment.

Meer weten?

Aan de Universiteit Antwerpen wordt de mediasite desktop recorder gebruikt voor het opnemen van weblectures.

ExpertiseCentrum Hoger Onderwijs (2013). Vijftig onderwijstips. Antwerpen-Apeldoorn: Garant. (Voor personeelsleden UAntwerpen hier online raadpleegbaar):

  • Tip 50: constructieve afstemming tussen leerdoelen, onderwijsomgeving en toetsing

The flipped classroom infographic: een korte toelichting bij flipped classroom.

Enkele websites die weblectures aanbieden: teachertube, collegerama, open video project, open universiteit Nederland.

Marinissen, J., & van Andel, S. G. (2012). Weblectures, een verrijking van het onderwijs. Ervaringen met verschillende varianten van weblectures in het hoger onderwijs. Onderzoek van Onderwijs, 41, 29-33.

Vaastra, R., Heringa, A., & Adriaans, P. (2013). Videofragmenten, een effectieve aanvulling? Onderzoek van Onderwijs, 42, 17-21.

 

(Onderwijstip februari 2015)